Gewasbeschermingsmiddelen onder vuur

In het Vlaams luik van dat actieplan stelde Vlaams minister van Leefmilieu Schauvliege voor om een waarschuwingsbericht uit te sturen naar omwonenden wanneer een land- of tuinbouwer zinnens is om een gewasbescherming uit te voeren. Een van de pot gerukt idee, dat totaal onwerkbaar is en ons opnieuw zou opzadelen met zinloze regelgeving en een onmiskenbare lastenverhoging, terwijl we net minder regels willen.

We zijn nog niet zover, maar waar rook is, is vuur. We lieten alvast ons ongenoegen blijken over de voorgestelde waarschuwingsplicht.
Daarnaast loopt al een paar jaar een welles nietes spel over het gebruik van neonicotinoïden, insecticiden die ook bij ons in een aantal teelten gebruikt worden. Een Europese Richtlijn verbiedt al sinds 1 december 2013 het gebruik van neonicotinoïden op gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen, maar waarbij onder meer voor suikerbieten een uitzondering gemaakt werd. In haar nieuw voorstel echter, gaat de Commissie een stap verder: ze wil alle gewasbeschermingsmiddelen met neonicotinoïden verbieden. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen gewassen die bijen aantrekken of niet. Neonicotinoïden zouden enkel nog in serres toegelaten worden.

Alternatieven zijn beperkt voorhanden, maar leggen een veel grotere last op het milieu, mens en dier dan het toepassen van neonicotinoïden. Op het volgende Permanent Comité voor planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders dat gepland is op 17 en 18 mei kan België (Vlaanderen en Wallonië) zijn standpunt verdedigen. Dat werd voorbereid in overleg met de verschillende landbouworganisaties in nauw overleg met de betrokken deelsectoren. Het voorzorgsprincipe is belangrijk bij beleidsbeslissingen, maar de aandacht moet ook gaan naar de mogelijk negatieve effecten in de bedrijfsvoering voor de land- en tuinbouwer. Hopelijk volgt de Waalse overheid het gezond verstand en niet de eerder uitgesproken visie om in Wallonië 100% pesticiden-vrij te werken op termijn.

Als klap op de vuurpijl kwam in het nieuws dat Monsanto rapporten over de mogelijke impact van glyfosaat op de volksgezondheid gericht bijstuurde. Een Amerikaanse rechter besliste immers dat interne informatie en intern mailverkeer van Monsanto over glyfosaat (actieve stof in Roundup) moest open gesteld worden om ten gronde te kunnen oordelen in een zaak die aanhangig gemaakt werd door een aantal landbouwers. De “Monsanto Papers” waren daarmee geboren en werden meteen wereldnieuws. Ook bij ons werd fors gereageerd via de media en terecht. Het product mag dan nog zeer efficiënt zijn in zijn werking, wanneer er sprake is van een overmatig risico, dan moet je daartegen kunnen optreden. Het intrekken van erkenningen gebeurt overigens met de regelmaat van de klok.

Het glyfosaat-verhaal wordt nu uitvergroot, maar mag geen reden zijn om ondoordacht onmiddellijk de erkenning in te trekken en kan misschien de aanzet zijn om op het niveau van de EU zelf het heft in handen te nemen wat betreft de erkenning van fytoproducten voor de Europese markt, los van de bedrijven zelf? Het Europees Agentschap voor de Voedselveiligheid (EFSA) lijkt daar best voor geschikt.

In ieder geval lijkt de toon gezet voor de volgende jaren, waarbij wat ons betreft de rede de bovenhand moet halen en de onafhankelijke wetenschappelijke onderbouwing bij de erkenning van fytoproducten het criterium moet zijn. Alleen dan is de geloofwaardigheid van iedereen die erbij betrokken is verzekerd.

Hendrik Vandamme voorzitter absvzw