Luchtwassers in de landbouw

De voorzitter

De heer Caron heeft het woord.

Minister, in uw antwoord op een schriftelijke vraag van de zeer gewaardeerde collega Vandaele – ik meen wat ik zeg – gaf u een overzicht van de gecontroleerde biologische en chemische luchtwassers voor 2015-2016. De cijfers in de tabel zijn zeer opvallend: er worden blijkbaar heel weinig luchtwassers gecontroleerd. Bovendien blijkt van dit zeer marginaal percentage minstens een kwart tot zelfs 100 procent niet in orde: aanmaningen, opmerkingen tot en met pv’s.

Luchtwassers spelen een belangrijke rol in het bereiken van een goede milieukwaliteit. We hebben dat met zijn allen verdedigd. Dit komt op scherp te staan in het hele PAS-dossier (Programmatische Aanpak Stikstof), waar in belangrijke mate rekening moet worden gehouden met de technieken om de stikstofdepositie te verlagen. Voor de berekening van de daling van de depositie onder beslist beleid, het BAU-scenario (business as usual), voor de PAS deed men aannames rond luchtwassers, zowel de bestaande als de toekomstige toenames hierin. Ook in de Kamer in Nederland zijn de onrealistische aannames in verband met luchtwassers onderwerp van discussie geweest. Hun onderzoek dateert al van 2012. Om al te grote afwijkingen tussen de theoretische modellen en de realiteit in Vlaanderen te voorkomen, werd in 2014 een werkgroep realiteitstoets opgericht.

Minister, ook in de discussie rond de veehouderij en volksgezondheid verwees u naar het belang van ammoniakemissiearme stallen.

Minister, kunt u zeggen of de reden waarom deze controles redelijk tot zeer negatief waren, een impact heeft op de reductie in stikstof in deze landbouwbedrijven? Hoe is er rekening gehouden met het feit dat luchtwassers niet altijd naar behoren worden gebruikt in het berekenen van de BAU-scenario’s in de PAS? Werden de resultaten van de werkgroep opgenomen in de aannames? Hoe zult u in uw beleid omgaan met de vaststelling dat veel van die luchtwassers niet naar behoren functioneren? Zult u de handhaving aanscherpen? Zult u bijkomende maatregelen treffen? Hoe verklaart u het grote verschil in de resultaten van de controles tussen de verschillende provincies?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Collega Caron, afhankelijk van de tekortkomingen die werden vastgesteld door de toezichthouders van de afdeling Handhaving, kunnen deze een invloed gehad hebben op de ammoniakreductie. In gevallen dat de luchtwasser niet aanstaat, nog niet geplaatst is, een waspakket onderbroken is of iets dergelijks, zal dit uiteraard een invloed hebben. Indien het om administratieve tekortkomingen gaat, heeft dat niet onmiddellijk een invloed, dat begrijpt u wel.

Bij de berekening van het BAU-scenario werd er door de experten met kennis ter zake gebruikgemaakt van de op dat ogenblik beste beschikbare gegevens. Er werd gerekend met de algemeen gangbare emissiecijfers voor luchtwassers. Bij de berekening van het BAU-scenario is er geen rekening gehouden met slecht functionerende luchtwassers. Er wordt van uitgegaan dat elk bedrijf geëxploiteerd wordt conform de vergunning, met vaak ook bijzondere milieuvoorwaarden en volgens de beste beschikbare techniek (BBT). Het is aan de afdeling Handhaving om na te gaan of dit in de praktijk gebeurt. Dergelijke controles zitten in de planning van de afdeling Handhaving. Op die manier zal de problematiek beter gekwantificeerd worden.

Als er tijdens controles van ammoniakemissiearme stalsystemen tekortkomingen worden vastgesteld, wordt er door de toezichthouders van de afdeling Handhaving gepast opgetreden om de situatie te remediëren door gebruik te maken van processen-verbaal, aanmaningen, raadgevingen en bestuurlijke maatregelen.

Om meer preventief te kunnen optreden heeft de afdeling Handhaving zeer recent een standaardbrief opgesteld die naar de exploitant gericht wordt met de vraag om de toezichthouder op de hoogte te houden van de implementatie van een ammoniakemissiearm stalsysteem. Concreet moet de exploitant na het beëindigen van de werken en minstens dertig dagen voor de ingebruikname de toezichthouder van de afdeling Handhaving op de hoogte stellen van de afwerking van dit stalsysteem zodat er een controle kan worden uitgevoerd. Deze brief wordt verstuurd wanneer er een nieuwe vergunning met implementatie van een ammoniakemissiearm stalsysteem verleend wordt en de afdeling Handhaving hiervan op de hoogte wordt gebracht. Alle klasse 1-veeteeltbedrijven zullen op deze manier door de toezichthouders van de afdeling Handhaving onderworpen worden aan een controle van hun ammoniakemissiearm stalsysteem.

Het grote verschil tussen de provincies kan worden verklaard door volgende elementen. In sommige provincies is het aantal veeteeltbedrijven hoger dan in andere provincies. In sommige provincies is het aantal varkensbedrijven hoger. Aangezien luchtwassers bij varkensbedrijven worden geplaatst, heeft dit uiteraard ook een invloed op het aantal controles van luchtwassers. In sommige provincies is het aantal kippenbedrijven hoger dan het aantal varkensbedrijven. Kippenbedrijven implementeren andere ammoniakemissiearme stalsystemen dan luchtwassers. De controles van deze andere ammoniakemissiearme stalsystemen werden niet opgevraagd in de schriftelijke vraag. Dat kan een foute indruk geven over het aantal controles dat gebeurt. In de provincie Antwerpen werd er in 2016 een specifieke screeningsactie van luchtwassers uitgevoerd. Dat kun je vergelijken met een verkeersveilige dag waarop je veel controles doet. Op die dag ga je ook plotseling meer boetes hebben. Dat verklaart het verschil in cijfers, collega.

De heer Caron heeft het woord.

Dank u wel, minister. Het zijn hoge cijfers, laat ons dat zeggen zoals het is. Het slaat wat dromen aan diggelen als er zo veel problemen zijn met die toestellen. Het is niet zo dat we daardoor veel minder depositie gaan hebben, integendeel. Het rendement is natuurlijk niet volledig. Het gaat hier over de effectief uitgevoerde controles, maar het rendement zal veel lager zijn dan in de beste beschikbare gegevens die aan de basis lagen van het denken over depositievermindering, laat ons duidelijk zijn.

Het is een ernstig probleem van handhaving, want lachend wordt in de sector wel eens gezegd: we hebben wel een luchtwasser, maar hij staat meer af dan aan. Ik heb de stellige indruk dat die praktijk veel meer voorkomt dan we zouden mogen durven hopen, of liever niet durven hopen.

Het is goed dat er een standaardbrief komt, en dat de klasse 1-bedrijven zullen worden gecontroleerd. Het is een absolute noodzaak om dat te doen, want de problemen zijn heel ernstig. In 2012 bleek dat in Nederland het aantal controles veel te laag was. Daaruit bleek dat maar 29 procent van de installaties in orde was.

Dat er verschillen zijn tussen de provincies, wil ik gerust geloven. Hoe verloopt dat controleprotocol? Zijn dat vooraf aangekondigde of onaangekondigde controles? Hoe werkt dat? Dit is belangrijk om de mate van ernst van de zaak beter te kunnen inschatten.

De heer Vandaele heeft het woord.

Ik stel met genoegen vast dat collega Caron grote waardering heeft voor mijn noeste arbeid, zoals geconcretiseerd in mijn schriftelijke vraag en het antwoord daarop van de minister. Het besluit is redelijk simpel en de cijfers van de minister zijn helder. De handhaving blijft bijzonder belangrijk. Het heeft geen zin dat landbouwers investeren in die systemen als ze vervolgens niet of niet goed worden gebruikt. Dus toch controleren, handhaven, begeleiden als dat nog nodig zou zijn. Ik denk dat men wel weet hoe die dingen moeten worden gebruikt. Dit lijkt me onontbeerlijk als we enig resultaat willen boeken – en dat willen we, anders moeten we ook al die regelgeving niet maken en de mensen op kosten jagen. Het moet ook wel resultaten hebben voor het milieu. Dus graag hier extra op letten.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Mijnheer Caron, het gaat niet over vooraf aangekondigde controles. Het gebeurt soms dat men een periodieke volledige controle heeft, en dan weet men dat op voorhand, maar de meeste controles gebeuren onverwacht. Dan staat er iemand op het bedrijf die kijkt of men de voorwaarden naleeft. Die controle gebeurt dus wel correct. Men gaat na of de zaken correct worden gebruikt.

Op de controle moet inderdaad een handhaving worden ingezet. Dat doen we ook. Maar het is ook een goede suggestie om nog eens onder de aandacht te brengen wat een correct gebruik en onderhoud is. Ik neem die suggestie zeker mee.

Handhaving is inderdaad een precair punt. Het is jammer dat we zo de nadruk op handhaving moeten leggen. Blijkbaar is er niet alleen een probleem van technisch omgaan met, maar ook van sensibilisering en mentaliteit. Ik hoop dat op het vlak van preventie en sensibilisering, net als van handhaving er een tandje bij zal worden gestoken. Ik heb de indruk dat men bereid is om dat te doen, dat men dat inziet. Ik hoop dat als collega Vandaele volgend jaar een opvolgende schriftelijke vraag stelt, zal blijken dat de cijfers beter worden dan vandaag, want dat is absoluut noodzakelijk.

De vraag om uitleg is afgehandeld.