Trage aanpak van de antibioticareductie in de veeteelt

De voorzitter

Mevrouw Vermeulen heeft het woord.

Voorzitter, we krijgen regelmatig berichten over antibiotica en de resistentie ervoor. Deze week hebben we het bericht gekregen dat de bij de bejaarden in rusthuizen aangetroffen ESBL-producerende superbacterie (extended spectrum beta-lactamase) in aantal is verdubbeld.

Als over ESBL wordt gesproken, wordt meteen in de richting van de veeteelt gekeken. Die superbacterie gedijt immers goed op varkens, kuikens en runderen. Deze dieren worden in hun prille bestaan dikwijls met antibiotica behandeld.

Meteen worden dan ook vraagtekens geplaatst bij de aanpak van de strijd tegen de antibioticaresistentie en bij de snelheid van die aanpak. Er wordt gezegd dat we te traag vooruitgaan.

In Nederland is het antibioticagebruik op vijf jaar tijd met 50 procent verminderd. In ons land is dat 15 tot 20 procent. Het klopt dat Nederland een andere aanpak kent. Ze werken daar niet op dezelfde wijze als bij ons. De overheid formuleert doelstellingen en aanbevelingen. De sector kan daar dan op reageren. Het gevolg is dat de sector sneller vooruitgaat en dat er strengere regels zijn.

Minister, vandaar mijn vraag: hebt u voldoende vertrouwen in de aanpak van ons land wat de strijd tegen antibioticaresistentie betreft, volgens de bottom-upprocedure en waarbij men het initiatief bij de stakeholders en bij de sectoren legt?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Mevrouw Vermeulen, u blijft vragen stellen over het ontraden van antibioticagebruik, terwijl dat een federale bevoegdheid is. Ik heb dat hier al een paar keer gezegd. Het zijn minister De Block en mijn federale evenknie, minister Borsus, als minister bevoegd voor de landbouw en de voedselveiligheid, die daarvoor bevoegd zijn. We hebben op dat vlak dus geen enkele bevoegdheid.

Vertrouw ik nu de aanpak daar? Ik heb me laten vertellen dat er binnenkort een nieuw rapport zal uitkomen van AMCRA dat toch hoopgevende signalen geeft. Ik denk dus dat dat in die zin oké is en dat er ook wel vooruitgang in wordt geboekt.

De aanpak in Nederland is totaal anders dan die in België. In Nederland worden van bovenaf maatregelen opgelegd, terwijl dat bij ons bottom-up gebeurt, vanuit de federale overheid. Wil dat zeggen dat ik me daar voor de rest helemaal niks van aantrek? Natuurlijk niet. Ik heb dat ook al een paar keer gezegd. Vanuit het oogpunt van mijn bevoegdheid Landbouw zie ik wel dat die zorg voor die kwaliteit en die veiligheid van voedsel op de eerste plaats moet komen, en dat ook de veetelers niks te winnen hebben bij het overmatig gebruik van antibiotica. Het zijn extra kosten voor hen: het kost geld om antibiotica te gebruiken. Het maakt de dieren ook resistent. Eigenlijk zijn zij dus ook een partner die daar voluit wil voor gaan.

Wat doen we vanuit de bevoegdheid Landbouw? Dat is vooral ook sensibiliseren vanuit de praktijkcentra. Zo hebben we nog 1 miljoen euro extra uitgetrokken voor een antibioticaproject, waarbij de gegevens ook worden geregistreerd, zodat we ook goed weten wat er wordt gebruikt en op die manier ook goed kunnen informeren en alles goed aanleveren. De projecten lopen in de veeteeltsector, in de varkenshouderij. We organiseren studiedagen om dat op die manier aan te pakken. Dat is de manier waarop we werken. Dat is ook in overeenstemming met de resolutie die in het Vlaams Parlement is aangenomen.

Als u me echter vraagt of de federale aanpak anders moet, dan lijkt me dat toch een vraag die het best op het bevoegde niveau, dus federaal, wordt geformuleerd.

Minister, het klopt, ik zal u hier helaas, misschien tot uw spijt, heel veel vragen over blijven stellen, want het is een thema dat me enorm aanbelangt. Ik ben daar echt wel bezorgd over.

Volgens mij is het wel deels een Vlaamse bevoegdheid. De sanitaire veiligheid, de bedrijfsvoering, de preventie, de sensibilisering: dat zijn allemaal taken die Vlaanderen moet kunnen uitvoeren. Nu zitten we met een soort aanpak om niemand een strobreed in de weg te willen leggen. Ik zou graag een omslag willen zien ter zake, waarbij er veeleer sprake is van een resultaatsverbintenis dan van een inspanningsverbintenis. De overheid kan dan inderdaad maatregelen opleggen, die dan kunnen worden besproken met de sectoren. De aanpak van Nederland lijkt me dus toch wel iets. Ik denk dat dat toch echt wel eens moet worden bekeken.

De heer Vanderjeugd heeft het woord.

Collega Vermeulen, ik denk dat de materie ons allen aanbelangt. Verantwoord antibioticagebruik is al lang een thema in dit huis. In de commissie Landbouw heeft dat geleid tot hoorzittingen, en uiteraard ook tot een resolutie.

Ik treed de minister graag bij, in die zin dat dit voornamelijk federale materie is. Onze federale minister De Block, maar ook haar collega van Landbouw, minister Borsus, nemen de nodige maatregelen daarvoor. Ik denk dan maar aan het ondertekenen van het AMCRA-charter. Daar wordt dus zeker ook aandachtig naar gekeken.

Minister, u kunt vanuit Vlaanderen optreden als het gaat over onderzoek en sensibilisering, maar een belangrijke actor in heel dit verhaal zijn natuurlijk ook de dierenartsen. Gezien het sensibiliserende karakter van uw rol in Vlaanderen, hoe denkt u de dierenartsen hierbij te betrekken op het vlak van sensibilisering?

De heer Tobback heeft het woord.

Voorzitter, er zijn twee dingen essentieel in dezen. Ten eerste, als we vaststellen dat in sommige rusthuizen in Vlaanderen 45 procent van de residenten drager is van deze bacterie, en dus van dit probleem, dan is dat een reëel, immens probleem.

Ten tweede, als we vaststellen dat men in een buurland zoals Nederland tot een veel snellere reductie van het antibioticagebruik in de veehouderij komt dan bij ons, dan is het mogelijk om beter te doen. Ik wil wel geloven dat we het principe vooropstellen dat we beginnen met het bottom-up proberen, maar als je op een bepaald moment vaststelt dat dat niet werkt of dat het beter kan, dan moet je als overheid ook die verantwoordelijkheid nemen, en niet wachten tot we veel te laat uiteindelijk allemaal samen weer tot de vaststelling komen, op zijn Vlaams, dat het niet werkt als iedereen zijn zin doet.

Minister, er is inderdaad een resolutie goedgekeurd. We hebben met andere woorden een zekere bevoegdheid. Als minister van Landbouw kunt u qua sensibilisering, qua bedrijfsvoering en evengoed qua druk op verschillende vlakken dingen doen. Het is duidelijk dat er meer mogelijk is. Dus, alstublieft, minister, onder andere in het belang van onze volksgezondheid, doe meer.

De heer De Meyer heeft het woord.

Volksgezondheid is een topprioriteit. Het neemt niet weg dat we hier vooral discussiëren over een federale materie. Iedereen die op een of andere manier betrokken is bij dit dossier, moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Ik wil er toch even aan herinneren dat AMCRA in Vlaanderen heeft gezorgd voor een trendbreuk. Mag het sneller gaan? Zeker. Gebeurt het best verder in overleg met de sector? Mijns inziens wel als je resultaat wilt bereiken.

In een sensibiliseringsproces kan minder antibioticagebruik een duurzaamheids- en een kwaliteitskenmerk zijn. Die overweging wil ik u toch meegeven, minister.

Collega Tobback en collega Vermeulen, ik heb daarnet uitdrukkelijk gezegd dat we volop werk maken van de resolutie die hier is goedgekeurd. Het gaat over sensibilisering, over onderzoek, over studiedagen. Daar zetten wij volop op in en we hebben er extra middelen voor vrijgemaakt, namelijk 1,3 miljoen euro. We investeren dat in extra onderzoek, het aanbieden van alternatieven aan de sector.

De bevoegdheid die we hebben, los van de federale bevoegdheid om het antibioticagebruik naar beneden te halen, benutten we en daar zetten we volop op in. Ik wil dat hier nogmaals benadrukken.

Het klopt dat de dierenartsen daarin een belangrijke spilfiguur zijn. We betrekken hen al deels, collega Vanderjeugd, maar het is een goede suggestie om te bekijken of we hen nog meer kunnen betrekken bij die sensibilisering. Dat neem ik zeker mee. Ik zal bekijken of onze diensten hen meer en beter kunnen betrekken bij die studiedagen. Die zijn vooral gericht op landbouw, op de mensen die het op het terrein zelf moeten doen, omdat ik daarvoor bevoegd ben. Misschien moeten we eens de originele aanpak doen en de beide sectoren, landbouwers en dierenartsen, samenbrengen op een studiedag. Ik neem die suggestie zeker mee.

Het is foutief dit voor te stellen alsof ik dat niet belangrijk vind. Integendeel, ik heb daarnet gezegd dat gezond en veilig voedsel een topprioriteit is. Ik wil dat nog eens benadrukken omdat hier het beeld wordt opgehangen dat de sector zelf vragende partij zou zijn om zoveel mogelijk antibiotica te gebruiken. Dat klopt niet, dat is niet waar. Het is voor hen heel duur om dat te gebruiken. Als er dus alternatieven zijn, zullen ze die heel graag hanteren, want het zal de kostprijs naar beneden halen.

Bovendien maakt dat het de dieren ook resistent. Op den duur helpt het ook niet meer en kan het dramatische gevolgen hebben voor de sector. Het is zeker niet de sector zelf die afremt. Het is belangrijk om een totale aanpak te hebben. De bottom-upbenadering blijf ik belangrijk vinden om op die manier ook alle spelers op het veld mee te hebben. Ik denk ook aan de dierenartsen. De federale overheid gelooft vooral in die bottom-upaanpak . Ik denk dat dat ook de juiste weg is.

Laten we ons in het Vlaams Parlement concentreren op de bevoegdheden die we hebben, en dat zijn sensibilisering en onderzoek. Ik heb enkele voorbeelden aangehaald. Ik ben in de commissie al heel uitvoerig op al die onderzoeken ingegaan. We richten ons tot verschillende sectoren en verschillende diergroepen, omdat de aanpak ook altijd anders is. We zullen dat ook blijven doen en er middelen voor blijven vrijmaken.

Nogmaals, ik heb me laten vertellen dat de resultaten in het volgende rapport van AMCRA hoopgevend zijn. Dat stemt mij positief in de aanpak die we op dit moment hebben, ook vanuit Vlaanderen.

Minister, bij elke bespreking van de beleidsbrief dring ik erop aan het woord antibiotica erin op te nemen. De eerste keer was dat niet het geval, de tweede keer stond het woord er twee keer in en ik heb telkens geantwoord met: ik wil meer. Ik wil dan ook deze actuele vraag afsluiten met: ik wil meer. (Applaus bij de N-VA)

De actuele vraag is afgehandeld.