Kan dat soort fipronilcrisissen niet voorkomen worden?
De besmetting met fipronil in de eiersector bracht veel opschudding. Voor een aantal bedrijven was het verlies aanzienlijk. In Nederland bleek het verliescijfer nog veel hoger uit te vallen.
Voor België hebben zowel de overheid als het FAVV zonder meer hun verantwoordelijkheid genomen. Er is een terugbetaling voorzien van het grootste deel van de verliezen en uiteindelijk was de eierprijs na de crisis zeker geen tegenvaller.
De bestuurders van de bedrijven die fipronil in ons land verdeelden werden per 10/08/17 gearresteerd en kwamen in oktober terug vrij.
Er blijft onduidelijkheid over de data, en vooral over het in kennis gebracht zijn van het FAVV en de overheidsstructuren.
Daar zit evenwel het cruciale om in de wetgeving nog meer concrete spelregels te voorzien en nog vroeger in te grijpen bij een nieuwe dreigende crisis.
Eieren en vlees van kippen worden opnieuw meer gegeten, wat de markt motiveert.
De vergroening van de veehouderij
Provinciale, regionale en nationale overheden zullen zich in de loop van de komende jaren buigen over de vraag of de veehouderij voldoende groen en duurzaam karakter draagt.
Varkens- en melkveestallen dienen te moderniseren. Kleinere veehouders zullen op pensioenleeftijd stoppen zonder de bedrijven over te laten aan de kinderen.
Of de overheid meer de richting van weidemelk, buitenloop kippen,... en ruime stallen zal kiezen, is een regelmatig terugkerende vraag.
Het is alvast zo dat 'biomelk' verder uitbreiding zal kennen. Hetzelfde geldt voor de bio-vleesproducten.
De positieve druk op bio zal, voor wat de duurzaamheid en de vergroening betreft, de grootste locomotief worden.
De melkrentabiliteit heeft zich in 2017 goed hersteld. Jammer genoeg zorgen de prijzen van de zuivelproducten ervoor dat de sector opnieuw op een 'keerpunt melkprijzen' staat. Hoever de prijzen zullen terugvallen kan onmogelijk voorspeld worden. Toch mag geconcludeerd met en quasi zekerheid, dat we niet in de melkprijszone zullen geraken van de vorige crisisperiode.
Afwachten dus en hopen dat de financiële druk, ook in 2018, verder beperkt kan worden.
Rampen en Rampenfonds
De rampen als gevolg van agrarisch negatieve weersomstandigheden volgen elkaar snel op.
In 2016 was er de overvloedige neerslag; in 2017 zijn er twee belangrijke landbouwrampen erkend, nl. de vorstschade in het late voorjaar en de voorjaarsdroogte.
In 2016 was het dus een algemene ramp; in 2017 werd de situatie bestempeld als landbouwrampen.
Algemene rampen worden beoordeeld met experten, die zowel - voor landbouwers als voor andere getroffenen - nagaan hoeveel de reële schade bedraagt.
De dossiers worden, zeker voor de grote bedrijven opgemaakt door gespecialiseerde studiebureaus. Er is een algemeen systeem om het uiteindelijk te betalen bedrag te berekenen, wat in veel gevallen op ongeveer (ruim) de helft komt van het reëel geleden verlies.
Hoe kleiner het bedrag, hoe hoger in verhouding de relatief toegekende vergoeding.
Wie een verzekering heeft voor de getroffen gewassen, krijgt uiteraard veel minder of helemaal niets.
Bij een landbouwramp worden de schadedossiers opgemaakt volgens hetzelfde patroon, maar uiteindelijk volgt een oefening waarbij minder dan de helft van het reëel schadebedrag als uitgangspunt wordt genomen. Wie hier een verzekering kan voorleggen van 'het type brede weersverzekering', hagelschade, … heeft recht op het volle bedrag als uitgangspunt voor de berekening.
Veel landbouwers fronsen de wenkbrauwen waarom wie vroeger een verzekering had van weinig of niet kon genieten van het rampengeld en nu juist wel.
Landbouwers maakten met hun verzekeringsdeskundige de saldi oefening. De kosten voor de verzekering waren evenwel zo hoog dat deze aanpak bij de grote oppervlakten akkerbouwmatige teelten helemaal geen signaal van een ‘haalbare financiële kaart’ gaf.
Voor bepaalde tuinbouwgewassen en voor de fruitteelt gaven de financiële oefeningen een beter signaal.
Lastige situatie in de fruitteelt
Fruitteelt is geen goedkope aangelegenheid en de laatste jaren valt het bij de slotsom zeker niet mee. In 2016 was de productie goed en kwamen de prijzen zeer laag. Dit jaar valt de productie tegen en werden hoge prijzen verwacht. De signalen vanuit het oosten wijzen in de andere richting. De prijs wordt niet of te weinig naar boven gehaald.
Door de vorst in de bloei en de daaraan gekoppelde schade is de opbrengst regelmatig een zware tegenvaller. tegenvaller. Door de oppervlakte uitbreiding en de goede hectare opbrengsten in diverse Oost-Europese landen staat een rem op de prijsstijging..
Een algemene conclusie trekken met aanbevelingen is onmogelijk. Elke bedrijf is toe aan een concrete evaluatie en richtingkeuze.
De financiële ruimte voor uitbreidingen of vernieuwingen is ‘evenwel te gering’.
Kunnen de prijzen van de akkerbouwmatige producten omhoog?
De akkerbouw verkeert in een magere positie. Dit is de conclusie van veel oefeningen, de laatste dagen, binnen de sector. De graanprijzen zijn abnormaal laag, rekening houdende met de stijgende productiekosten.
Voor het jaar 2020 moet hier, naar alle waarschijnlijkheid, geen fikse stijging worden verwacht. Tja, … .
Voor suikerbieten is het einde van de quotumperiode een feit. Onze suiker komt op de vrije wereldmarkt, wat voorlopig een prijsdaling betekent.
Het probleem ligt in de handen van de EC, die hopelijk ten spoedigste systeemwijzigingen kan aanbrengen die meer prijsstabiliteit garanderen.
De prijs voor cichorei is betere voorspelbaar, maar het probleem daar is dat de afzetmarkten volumetechnisch veel lager uitvallen.
Suikerbieten blijven een goede vruchtwisselaar, wat voor de sanitaire conditie van de grond belangrijk zal blijven.
Veel geruchten rond de aardappelteelt
Tal van publicaties de jongste 12 maanden hadden als besluit dat de industriële productie met reuze schreden zou toenemen.
Diverse groepen hebben concrete stappen gezet die inderdaad leiden tot een grotere mogelijkheid voor afnamen bij de telers.
In 2016 werd de productie afgeknot door de overvloedige neerslag. In 2017 speelde de late voorjaarsdroogte bij ons een negatieve rol.
Intussen kwamen de publicaties over de opbrengsten in Noord-West-Europa, wat in veel conclusies gesommeerd werd als een record aan bewaaraardappelen.
Wel ligt de bewaring voor veel loten in de schuur zeer lastig. Dit betekent een aanbod met hoogdringend karakter. De industrie publiceert geen marktprijzen 'bij gebrek aan transacties'. Net de lastig bewaarbare partijen geven de industrie de mogelijkheid om de reële prijs verder te drukken.
De landbouwer krijgt de indruk dat aardappelen voor de vrije verkoop geen zin meer hebben. De industrie krijgt een vrije keuze voor de prijs.
Dit wil niet zeggen dat het verbouwen onder contract altijd van een leien dakje loopt. Het is noodzakelijk dat de teler zelf medezeggenschap krijgt in de formulering van de productiecontracten en in de marktprijzen.
Bovendien zou digitaliseringsagenda (ook voor groenten) een ingang moeten vinden. De blockchiantechnologie die dit jaar klaargestoomd wordt, zou de stromen van de productie vanuit de landbouw naar de distributie en de consument klaar helder en dagelijks moeten aantonen.
Het gebrek aan informatie over de markt van de afgewerkte producten maakt het voor de eerste schakel moeilijk te bepalen wat als productie (eenheden) moet opgezet worden.
We zijn beland in de periode ‘een slimme land- en tuinbouw voor slim eten’. De tijd van waarzeggerij waarin de landbouwer soms alleen beschouwd werd als een vroedmachine, is definitief voorbij.
Kennis van de keten is bij alle productie apparaten absoluut noodzakelijk, ook bij de primaire sector.
Er staat een rem op de aardappel- en vlasproductie. De seizoenpacht kostte in 2017 meer dan het financieel rendement bij de telers. Seizoenpacht zal met een voorzichtige handschoen worden becijferd.
De opkomst van Amazon Fresh voor 2020 zal nog meer het circuit van de verse producten in beeld brengen.
Wordt vervolgd
Luc Busschaert - Landbouwexpert
