Teruggevorderde EU-landbouwsubsidies

De heer Caron heeft het woord.

Minister, ik was bijzonder nieuwsgierig toen ik een maand geleden in de krant las dat de Europese Commissie 83 miljoen euro aan landbouwsubsidies terugvordert van dertien lidstaten. Het teruggevorderde bedrag gaat van ruim 15 miljoen euro voor Hongarije tot 115.000 euro voor Nederland. Ik weet niet of dat iets betekent, maar het zijn de cijfers die we lazen. Wat België betreft, zou het gaan om een bedrag van 5 miljoen euro. Dit is het gevolg van een audit die de subsidies sinds 2011 onder de loep nam. Als redenen van terugvordering wordt gesproken van een niet-correcte uitbetaling of slordige administratieve controle op de besteding van de subsidies.

Mijn vragen zijn meer dan informatief. Ik peil naar intenties of politieke oorzaken. Hoe is de situatie in Vlaanderen? Werden er ook bij ons subsidies teruggevorderd? Bij hoeveel begunstigden? Waarom? Vooral de volgende vragen vind ik heel belangrijk. Uit de documenten is niet op te maken of het gaat over Vlaamse, Waalse of Brusselse landbouwsubsidies die worden teruggevorderd. Als het alleen Waalse zijn, dan is mijn vraag zonder voorwerp. Indien er ook in Vlaanderen steun werd teruggevorderd, hoe reageert u dan op de kritiek van de Europese Commissie over de incorrecte uitbetaling en de slordige controle? Hoe zult u dit in de toekomst vermijden? Hebt u zicht op de knelpunten in de relatie tussen Europa en de lidstaten als het gaat over de uitbetaling van landbouwsubsidies?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Mijnheer Caron, zoals u weet, wordt het gemeenschappelijk landbouwbeleid door het Europees Parlement en de Europese Raad bepaald. Zij zetten de bakens uit. De uitvoering van het beleid gebeurt door de lidstaten. Dat gebeurt niet door de instellingen van de Europese Unie. Er is een delegatie gegeven. Om er zeker van te zijn dat dit op een correcte manier gebeurt, moeten de lidstaten een of meerdere betaalorganen oprichten en die organen laten accrediteren en auditen.

Als Europa naar aanleiding van een audit oordeelt dat een lidstaat de Europese verordeningen niet correct interpreteerde of implementeerde, dan kan de Europese Commissie een deel van de EU-financiering onttrekken. Dat komt omdat Europese verordeningen vaak voor interpretatie vatbaar zijn, waardoor de Europese Commissie er een andere lezing op kan nahouden dan de lidstaat zelf. Uiteindelijk komt het enkel het Europees Hof toe om de verordeningstekst te interpreteren, maar niet alle dossiers eindigen bij dat hof. Vaak is het zo dat er een onderlinge dading wordt afgesloten.

Belangrijk om mee te geven, is dat onttrekkingen aan cofinanciering in principe niet teruggevorderd worden bij landbouwers maar bij de overheid zelf. Dat gebeurt trouwens in alle lidstaten, bij alle spelers. Als je bijvoorbeeld intern Belgisch kijkt, dan zie je dat wij tot de betere leerlingen van de klas behoren. Wallonië en de federale overheid moeten vaak veel meer terugbetalen dan Vlaanderen.

In de cijfers die de commissie onlangs vrijgaf, gaat het inderdaad over een inhouding in het kader van de gemeenschappelijke marktordening ‘groenten en fruit’ van 4,9 miljoen euro. Het Europees regelgevend kader is zeer omvangrijk en niet altijd even precies. Dat zorgt ervoor dat er in bijna alle lidstaten en regio's interpretatieverschillen zijn, waardoor er terugvorderingen moeten gebeuren. Dit is absoluut niet uniek.

In sommige operationele programma’s van de producentorganisaties is bijvoorbeeld voorzien in de mogelijkheid om kosten van laboratoriumanalyses te recupereren. De Europese Commissie merkte op dat laboanalyses op hun waarachtigheid en inpasbaarheid van het operationeel programma moeten worden gecontroleerd. Ze poneerde dat het Departement Landbouw en Visserij niet voldoende bewijs kon leveren voor de door hen verrichte controles omtrent de levering, de effectieve uitvoering en de waarachtigheid van de uitbestede diensten zoals laboratoriumtests en -analyses. In de repliek stelde het departement dat de algemene resultaten van de laboanalyses worden weergegeven in de verslaggeving van de producentenorganisatie en dat er steekproefsgewijs analysecertificaten werden opgevraagd. Bijkomend voerde men aan dat de meeste laboratoria een ‘traceabilitysysteem’ hebben tot en met de facturatie. Men verschafte ook een kopie van de analyseresultaten voor de producentorganisatie aan de audit.

Het zijn dus dergelijke elementen in de controleactiviteiten van de betaalorganen die aan de basis liggen van inhoudingen. Het betaalorgaan kan dit remediëren in de toekomstige werking, maar audits kunnen dus wel leiden tot inhoudingen voor het verleden. Er is dus niet systematisch sprake van slordigheid. Integendeel, we behoren tot de betere leerlingen van de klas. Het gaat om een misinterpretatie, en die zaken worden dan ook na de audit aangepast.

Ik ben ervan overtuigd dat de medewerkers van het Vlaams betaalorgaan er alles aan doen om hun goede reputatie en lage risicostatus binnen de EU te behouden. Als er twijfel is over een correcte interpretatie wordt proactief om verduidelijking gevraagd. Dat sluit niet uit dat er achteraf toch nog problemen kunnen ontstaan, maar dat is vrijwel onvermijdbaar omdat een nulrisico niet bestaat. Nogmaals, we zien in bijna alle lidstaten dat er wordt teruggevorderd en ook uiteraard in andere regio's. We hebben een heel performant systeem dat heel goed werk levert, wat trouwens ook door iedereen wordt erkend.

De heer Caron heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik doe niets af aan de performantie van onze medewerkers en mensen, en daar twijfel ik niet aan. Er zijn strakke controlesystemen, ook bij de Vlaamse overheid, als het gaat over budget en begroting en uitbetalingen. Ik heb vroeger uitgezocht dat men elf sluizen moest passeren vooraleer een euro aan een organisatie werd uitbetaald. We controleren elkaar graag.

Minister, ik heb een aanvullend vraagje. U hebt het over 4,9 miljoen euro. Er is vanuit België 5 miljoen euro teruggevorderd, las ik. Is dat enkel voor de Vlaamse overheid of voor een breder geheel? Welk deel van die 5 miljoen euro is van ons Vlaams landbouwbeleid?

Ik heb een tweede informatieve vraag. Is het een ritme van elk jaar of hoe gebeurt het?

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Ik heb nog een korte vraag. We zouden inderdaad 4,9 miljoen euro moeten terugbetalen voor de periode van 2014 tot 2016. Ik had begrepen dat de ‘full conformity audit procedure’ nog moest worden doorlopen, zeg maar de tegenexpertise of het B-staal. Klopt dat?

Collega's, voor mij was het essentiële in het antwoord van de minister enerzijds het performant systeem dat we toch wel hebben en anderzijds de goede reputatie die Vlaanderen heeft opgebouwd in de loop van de jaren. Ik vind het begrijpelijk dat men hierover een kritische vraag stelt, gezien de 5 miljoen euro waarvan er sprake is die moet worden teruggevorderd …van België weliswaar … mogelijk. Dus toch wel twee keer een bedenking. Maar anderzijds denk ik dat we onze administratie toch ook wel eens mogen feliciteren met het moeizame werk dat ze jaar na jaar verrichten en de goede reputatie die men heeft opgebouwd.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Het gaat over iets meer dan 4,9 miljoen euro. Ik denk de afronding meespeelt in uw interpretatie. Het gaat over het Vlaamse bedrag. Het is niet zo dat het verschil tussen die 4,9 en 5 miljoen euro tussen andere regio's zou zijn. Het is ook reeds betaald in 2017.

Het is zo dat de Europese Commissie ieder jaar een audit doorvoert, collega Joosen.

De certificering is natuurlijk iets helemaal anders. Het gaat over de ‘full conformity audit’ en die is net binnengekomen. We hebben een positief resultaat gehaald zonder dat er financiële gevolgen aan gekoppeld zijn. Dat bevestigt wat er daarnet door mij is gesteld. Uiteraard moeten we er alles aan doen om dat te vermijden. Wij doen dat ook, maar ik denk dat het nooit bijna helemaal uit te sluiten is.

De vraag om uitleg is afgehandeld.