Dat is bekend gemaakt op de ILVO-studiedag van 17 april 2018 ‘Werken aan een nieuw evenwicht tussen landbouw en klimaat’. Op die studiedag werden de jongste wetenschappelijke inzichten en updates gepresenteerd in 10 toegankelijke lezingen.
Bij de veehouderij experts klonk de voorspelling dat (herkauwende) koeien binnen afzienbare tijd 30 tot 40 procent minder methaan zullen uitstoten. Tegelijk blijkt het onderzoek globaler in te zetten op een lagere koolstofvoetafdruk van het voeder voor álle diercategorieën.
ILVO brak ook een lans voor het idee van landbouwlandschappen als klimaatbuffers in een sterk verstedelijkt Vlaanderen. Naar analogie met ecosysteemdiensten kan een landbouwgebied op termijn meer bewust een functie krijgen als verkoeler of als waterregulator, mits een klimaatslimmere inrichting en de nodige studies en beleidsmaatregelen.
Nieuwe klimaatwebsite: uitdagingen, onderzoek, oplossingen in wording
Het ILVO Expertisecentrum voor Landbouw en Klimaat werd eind 2016 opgericht onder impuls van Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege. Eén van de opdrachten is de aanwezige klimaatkennis in de verschillende ILVO-eenheden bundelen en ter beschikking stellen van beleid en private stakeholders. Dat gebeurt onder meer door de organisatie van een studiedag, maar ook door de lancering van een website: www.ilvo.vlaanderen.be/ELK.
Op die website kan iedereen vanaf nu terecht voor feiten en cijfers over de klimaatverandering en een update van het internationale klimaat- en landbouwonderzoek. Daarnaast biedt het een overzicht van lopende ILVO-onderzoeksprojecten en een lijst van experten per thema. Die thema’s zijn klimaatslimme landbouw, bodem, dierlijke productie, energie, landschap, mariene omgeving en plantaardige productie. Voor landbouwers, beleidsmedewerkers, journalisten en/of studenten die bezig zijn met de klimaatuitdagingen waar we in Vlaanderen voor staan, zal deze website ongetwijfeld een onmisbaar instrument worden.
Agrarisch gebied als klimaatbuffer
Dat de klimaatverandering bij veel mensen hoog op de agenda staat, bewijst het groot aantal deelnemers aan de studiedag dinsdag. Voor een overvolle zaal beleidsmedewerkers, onderzoekers, consulenten, journalisten, enzovoort lanceerde onderzoeker Jeroen De Waegemaeker het idee van agrarische klimaatbuffers. ““Tot nu toe keken we vooral naar natuurgebieden om overstromingen op te vangen en verkoeling te bieden. Maar ook agrarische landschappen kunnen bijdragen aan een klimaatbestendige regio.” Door de klimaatverandering wordt Vlaanderen vaker geconfronteerd met extreme weerfenomenen zoals hevige regenval, hittegolven en lange droogteperiodes. Klimaatadaptatie is een extra argument om de landbouwruimte (45% van Vlaanderen is landbouwareaal) vooral NIET verder te verstenen. Vandaag behoeden de graslanden langs rivieren de omwonenden bijvoorbeeld al van natte voeten. Toegankelijke akkers in de stadsrand bieden oververhitte stedelingen verkoeling. Via slim peilbeheer van de fijnmazige waterlopen wordt water vastgehouden voor drogere periodes. “Maar het Vlaamse landbouwareaal staat sterk onder druk. ILVO onderstreept het belang van de mogelijke klimaatadaptatiediensten.”, stelt De Waegemaeker. Mogelijk ontstaan er per gebied andere prioriteiten en dus ook andere rurale ‘inrichtingen’: Waar is de agrarische ruimte absoluut cruciaal en te beschermen voor haar eerste en enige functie voedselproductie? Welk gebied is er in te zetten als waterbuffer? Waar is recreatief medegebruik mogelijk? In de toekomst werkt men best aan een uitgebreide participatie van de landbouwers, aan visievorming en aan een fair financieringsmodel, in het belang van iedereen, boer en burger, platteland en stad.
Veehouderij: aandacht voor meer dan methaan
Een ander thema dat de zaal duidelijk beroerde, was de bijdrage van de veehouderij aan de klimaatverandering (5% voor Vlaanderen). ILVO-ELK focust in het onderzoek op reductie van methaan door herkauwers via voederadditieven en rantsoenaanpassingen, maar ook op efficiëntere productiesystemen. “Op termijn hopen we de uitstoot van methaan met 30 tot 40 procent te verminderen”, stelt onderzoeker Dorien Van Wesemael. Maar, voegt ze er meteen aan toe, “alleen methaan aanpakken is niet voldoende. We moeten de koolstofvoetafdruk van het voeder voor álle diercategorieën aanpakken, niet alleen voor herkauwers”.
Daarbij wijst ze op de grote bijdrage van geïmporteerde soja aan de broeikasgasuitstoot van de veehouderij (via ontbossing), en het relatieve belang dat soja inneemt in het rantsoen van de verschillende diersoorten (19% voor vleeskippen, 12% voor legkippen, 5% voor varkens en 4% voor runderen). Thema’s die daardoor hoog op de onderzoeksagenda komen, zijn alternatieve eiwitbronnen, gebruik van aminozuren, fasevoedering voor minder verlies en efficiëntere dieren.
Over ILVO-ELK
ILVO werkt binnen het Expertisecentrum voor Landbouw en Klimaat aan klimaatmitigatie en -adaptatie in de plantaardige en dierlijke productie, en aan de ontwikkeling van een koolstofarme economie in Vlaanderen. Coördinator Sam De Campeneere: “Wij hanteren bewust een holistische benadering, die kijkt naar alle facetten van duurzaamheid van het volledige landbouwsysteem.“ Bij planten gaat het onderzoek onder meer over droogteresistente rassen, nieuwe gewassen en exotische ziektes en plagen. Bij dieren focust het onderzoek zoals gezegd op de methaanuitstoot door herkauwers. Daarnaast wordt o.m. gekeken hoe het energiegebruik in de tuinbouw omlaag kan, hoe de bodem meer koolstof kan opslaan en welke impact de klimaatverandering heeft op de visbestanden.
De vruchten van dit werk kan je vanaf nu plukken op www.ilvo.vlaanderen.be/ELK. Je vindt er ook de presentaties van de studiedag terug.
