De 40 ingediende initiatieven hebben een brede spreiding over Vlaanderen: 7 voorstellen komen uit de provincie West-Vlaanderen, 13 uit Oost-Vlaanderen, 6 uit Vlaams-Brabant, 9 uit Antwerpen en 5 uit Limburg.
“De grote respons op de oproep Water-Land-Schap bewijst dat de nood aan middelen en uitvoeringsinstrumenten om op een andere manier met water, landbouw en landschap om te gaan groot én urgent is”, aldus Joke Schauvliege. “Door de verschillende initiatieven, verspreid over Vlaanderen, te bundelen in een landinrichtingsproject, kan op grote schaal aan de waterproblematiek in Vlaanderen gewerkt worden.”
Volgende initiatieven werden geselecteerd door het programmateam Water-Land-Schap:
WEST-VLAANDEREN
1. De Gaverbeekvallei: een klimaatbestendig waterlandschap
Het initiatief omvat het volledige deelbekken van de Gaverbeek, die door de gemeenten Harelbeke, Deerlijk, Waregem en Zulte loopt.
Het initiatief is geënt op de Gaverbeekvisie, een van de strategische acties van het Interreg project VALYS. Het streeft naar een veerkrachtige beekvallei die bestand is tegen de klimaatuitdagingen. Vier deelgebieden komen voor in het initiatief, met elk hun specifieke doelstellingen:
- de Gaverbeekse Meersen: win-win voor landbouw, waterbeheer, landschap, natuur;
- Deerlijk: overstromings- en slibproblematiek te Lisbonna;
- Anzegem, Zwevegem: erosie, hergebruik van water;
- Bellegem: bufferbekken.
Lokale coalitie:
- provincies West- en Oost-Vlaanderen
- Vlaamse Milieumaatschappij
- BB
- Natuurpunt Waregem en Gaverstreke
- De Grenshoeve, Farmco, Stafaan Cras
- gemeenten Zulte, Waregem, Zwevegem, Anzegem, Deerlijk
2. Robuuste waterlopen Westhoek
Dit initiatief ligt in de gemeente Heuvelland en de stad Ieper in het stroomgebied van de Kleine Kemmelbeek. De beek vormt de bron van de waterwinning in de Dikkebusvijver en kampt met sterke erosie waardoor de waterwinning steeds meer moet investeren in het baggeren van de vijver. Het doel van het initiatief is om samen met de landbouwers en de betrokken overheden een totaalaanpak voor erosie langs de Kleine Kemelbeek uit te werken en daarbij ook te werken aan waterkwaliteit. Het initiatief bouwt verder op een leaderproject.
Lokale coalitie
- Regionaal Landschap Westhoek
- BB
- ABS
- Watergroep
- stad Ieper
- gemeente Heuvelland
- provincie West-Vlaanderen
- Inagro
- plaatselijke landbouwers.
3. Naar een duurzaam landbouwproductielandschap
Dit initiatief is geënt op een bestaande samenwerking in het kader van een gebiedsgericht landinrichtingsprogramma in de regio Midden-West-Vlaanderen (Moorslede, Ledegem, Roeselare).
Er worden concrete maatregelen vooropgesteld rond de aanpak van wateroverlast (stuwen, gecontroleerde overstromingsgebieden, …), tekort aan water (uitgravingen, captatiepunten, kleinschalige spaarbekkens,…), water en bodem als productiefactoren (beheerovereenkomsten op maat) en omgevingskwaliteit (landschapsbedrijfsplannen, functionele agrobiodiversiteit, …)
Lokale coalitie:
- stad Roeselare, gemeenten Ledegem en Moorslede
- Inagro, CVBB
- ABS, BB, individuele landbouwers
- Stad-land-schap ’t West-Vlaamse hart
OOST-VLAANDEREN
4. Barbierbeek verbindt
Het initiatief ligt ten noordoosten van Oost-Vlaanderen, in het Waasland. De Barbierbeek ontspringt in Temse en loopt door Sint-Niklaas, Beveren en Kruibeke.
Het initiatief bouwt verder op het plan Gestroomlijnd landschap, dat in 2017 met een brede groep aan partners werd voorbereid.
‘Barbierbeek verbindt’ wil volgende acties uitvoeren:
- aanleg van bufferzones langs de Barbierbeek;
- soortgerichte realisaties in samenwerking met landbouwers en gerelateerd aan de beekvallei;
- een integrale aanpak voor de globale waterkwaliteit in het stroomgebied en specifieke oplossingen voor de waterhuishouding van landbouwbedrijven.
Lokale coalitie:
- provincie Oost-Vlaanderen,
- gemeente Kruibeke,
- gemeente Beveren
- Gemeente Temse,
- stad Sint-Niklaas,
- Bedrijfsgilde Wase Scheldekant,
- regioraad BB,
- ABS
- Natuurpunt Waasland
- Regionaal Landschap Schelde-Durme.
5. Water-Land-Schap De Maarkebeek
Het initiatief ligt in de Maarbekeekvallei in de Vlaamse Ardennen, in de gemeente Maarkedal.
Water-Land-Schap De Maarkebeek neemt het overstromingsrisico als vertrekpunt maar streeft naar een aanpak die uitdagingen en oplossingen voor landbouw, natuurontwikkeling en landschapskwaliteit maximaal integreert:
· een integrale aanpak van de overstromingsproblematiek, met aandacht voor protectie-, preventie- en paraatheidsmaatregelen;
· een integrale aanpak van de waterproblematiek, met aandacht voor waterkwaliteitsdoelstellingen, aquatische ecosystemen en ecosysteemdiensten;
· een integrale aanpak van de gebiedsproblematiek, met aandacht voor duurzame landbouw;
· uitwerken van lokale samenwerkingsverbanden, met aandacht voor lokaal leiderschap.
Lokale coalitie:
· gemeente Maarkedal
· Algemeen Boerensyndicaat
· BB
· Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen
6. Burenwater
Het initiatief ligt op het grensgebied van de gemeente Kruishoutem en stad Deinze. Burenwater wil het regenwater van het dakoppervlakte van (bedrijven)terreinen ter beschikking stellen van naburige tuinbouwers. Het project wordt gerealiseerd tussen het glastuinbouwbedrijf Tomato Masters en het bedrijventerrein De Prijkels.
Lokale coalitie:
- Veneco
- gemeente Kruishoutem
- stad Deinze
- Glastuinbouwbedrijf Tomato Masters
ANTWERPEN
7. Aqualitatieve Mechelse groenteregio
Het initiatief ligt in de Mechelse groentestreek. Door praktijkgerichte innovatieve ideeën toe te passen die hun nut al elders bewezen hebben, wil de lokale coalitie samen werken aan een betere waterkwaliteit, een duurzamere watervoorziening, minder wateroverlast en minder watertekorten. Bijvoorbeeld met landbouwers die op vrijwillige basis voor een zware bui ruimte maken in hun hemelwaterbassin of silo (Rainlevelprincipe) of peilgestuurde drainage en zuivering van beken.
Lokale coalitie:
- Proefstation voor de Groenteteelt
- Regionaal Landschap Rivierenland
- POM Antwerpen
- provincie Antwerpen
- Water-link
- Pidpa
- gemeente Duffel
- Natuurpunt Oude spoorwegbedding
- tuinbouwbedrijf Sifo
8. Beek. Boer. Bodem. In de vallei van de Aa
De perimeter van het initiatief is het afstroomgebied van de Aa, op grondgebied van de gemeenten Herentals, Kasterlee, Lille en Vorselaar.
Beek. Boer. Bodem. is een concrete uitvoering van een deel van het hefboomproject ‘vallei van de Aa’ van het in december 2017 goedgekeurde strategisch project ‘veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’. Het initiatief heeft tot doel om het landbouwgebruik en bodem en water in het afstroomgebied van de Aa beter op elkaar af te stemmen, door:
- het uitvoeren van kleinschalige landbouwmaatregelen;
- het uittesten van experimentele landbouwmaatregelen;
- water te bufferen in natuurgebieden.
Lokale coalitie:
- provincie Antwerpen
- ABS
- BB
- Natuurpunt
- Agrobeheercentrum Eco²
- Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete
- gemeente Vorselaar
- gemeente Lille
- gemeente Kasterlee
- stad Herentals
9. Werken op de waterscheidingskam: Bovenstrooms water-initiatieven in Ravels
De locatie van het initiatief is de gemeente Ravels. Bedoeling van dit initiatief is om rond de Aa in Ravels, enerzijds kleinschalige landbouwmaatregelen op perceelsniveau uit te voeren tot gezamenlijk medegebruik van retentiezones en structuurherstel van de waterloop, en anderzijds grootschalig, lokale en kleinschalige maatregelen te treffen in de haarvaten van het watersysteem. De maatregelen worden uitgewerkt op terrein met landbouwers, op vrijwillige basis.
Lokale coalitie:
· dienst Integraal Waterbeleid, dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid, Provinciale Groendomeinen Kempen, dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid, Hooibeekhoeve (provincie Antwerpen)
· Landbouwadviesraad Ravels, gemeente Ravels
· RURANT vzw
VLAAMS-BRABANT
10. Zuidelijke Zennevallei: Vallei van de Zennebeemden
Het initiatief ligt op het grondgebied van Sint-Pieters-Leeuw, Drogenbos en Beersel.
Binnen dit initiatief wil de lokale coalitie werken aan:
- het gebruik van het Zennepad maximaliseren en verbindingen maken tussen het centrum van Ruisbroek en Drogenbos voor traag verkeer;
- meer ruimte creëren voor de Zenne, met een landschap met een grote diversiteit aan droge en natte zones, stromend en stilstaand water, hoog- en laangstambegroeiing en natte vlaktes en ruigtes;
- kansen voor korteketen landbouw.
Lokale coalitie:
- provincie Vlaams-Brabant,
- Regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei
- gemeenten Sint-Pieters-Leeuw, Drogenbos, Beersel
- Burgerbeweging Ruisbroek Droomt
- Vlaamse Milieumaatschappij
De Laak, een vallei vol kansen
De Laak maakt deel uit van het Dijle- Zennebekken, en is een oude zijloop van de Demer. Het initiatief ligt in de gemeenten Aarschot, Rotselaar en Tremelo. Het initiatief wil de Laakvallei als onderdeel van het strategisch project Demervallei inrichten. Concreet zal er gewerkt worden aan:
- hydrologie: herstel verbinding met de Demer;
- zachte recreatie: ontsluiting van de vallei via tragewegennetwerk;
- ecologie: herstel waterkwaliteit, aanpak vismigratieknelpunten;
- landbouw: verweving landbouw en natuur, verbreding landbouwactiviteit.
Lokale coalitie:
- Regionaal Landschap Noord-Hageland
- stad Aarschot
- gemeente Begijnendijk
- gemeente Tremelo
- gemeente Rotselaar
- provincie Vlaams-Brabant
- WinAr
- BB
- Natuurpunt
- Provinciale visserijcommissie Vlaams-brabant
- de Velddonkhoeve
12. Water als bondgenoot in de Getestreek: geïntegreerde oplossingen voor de Grote en Kleine Gete
Het initiatief situeert zich in de gemeenten Linter, Geetbets, Hoegaarden, en de steden Zoutleeuw, Tienen en Landen.
In de integrale visie die op de Getestreek ontwikkeld wordt, werden drie watergerelateerde problemen geanalyseerd: erosie en modderoverlast, overstromingen en de waterkwaliteit.
Het initiatief wil aan de slag rond:
· structuurherstel en onderhoud van de waterlopen door o.a. waterberging door een hydrologisch systeem dat aansluit bij de natuurlijke toestand, vergeten grachten opnieuw in gebruik te nemen en grachten in (gedeeltelijk) open bedding opnieuw aan te leggen;
· structuurherstel van de bodem en testen van innovatieve landbouwpraktijken, door samen met de landbouwers maatregelen uit te werken voor een betere waterkwaliteit, en innovatieve grondbewerkingstechnieken uit te testen die een positieve invloed hebben op bodemstructuur en -textuur, bodemleven en -biologie, waterinfiltratie;
· oplossingen voor de overstromingsproblematiek.
Lokale coalitie:
· provincie Vlaams- Brabant
· Regionaal Landschap Zuid-Hageland
· gemeente Hoegaarden
· gemeente Geetbets
· gemeente Linter
· stad Landen
· stad Tienen
· stad Zoutleeuw
· Watering De Kleine Gete
· Watering De Grote Gete
· Watering de Mene
· Watering van Sint-Truiden
· Nationale Proeftuin voor Witloof
· Bodemkundige Dienst van België
· Buurtcomité ‘wateroverlast’ Zoutleeuw
· Natuurpunt Oost-Brabant
· BB
· Milieuadviesraad van Tienen
LIMBURG
13. Herk en Mombeekvallei: blauwgroene drager in het buitengebied van Haspengouw
Het initiatief situeert zich in het stroomgebied van de Herk en Mombeek, in Herk-de-Stad, Hasselt, Aken, Wellen, Kortessem, Borgloon, Sint-Truiden, Heers, Tongeren en Diepenbeek.
Dit initiatief heeft als doel het natuurlijk bufferbekken van de Herk en Mombeekvallei te optimaliseren en (her)inrichten, en de wijk Hazeveld te beschermen, die gevoelig is voor overstromingen.
14. Bruggen tussen water, land en schap: Maasvallei en Kempen
Het initiatief situeert zich in Noordoost-Limburg. Dit initiatief werkt vanuit 3 uitgangspunten aan een klimaatadaptief en landschappelijk geïntegreerd watersysteem in Noordoost-Limburg:
· blauwgroene dooradering realiseren en ecosysteemdiensteninzetten als systeem voor waterbuffering;
· een betere waterkwaliteit door het natuurlijk zuiverend vermogen van beekdalsystemen te verbeteren en waterharmonica’s aan te leggen;
· natuurinclusieve landbouw stimuleren door oplossingen om landbouwgrond in gebruik klimaatbestendiger te maken en vergoedingen voor diensten uit te werken door directe meerwaarde van het product of compenserende maatregelen.
Lokale coalitie:
· Regionaal Landschap Kempen en Maasland
· gemeente Bocholt
· gemeente Bree
· provincie Limburg
· dienst waterlopen en domeinen
· Steengoed projecten (Vlaamse grindsector)
· 2 landbouwers.
De lokale coalities van de geselecteerde initiatieven gaan nu samen met het programmateam aan de slag om hun voorstel concreet uit te werken en de uitvoering voor te bereiden. Joke Schauvliege: “In totaal is een budget van 5 miljoen euro voorzien voor de uitvoering van het landinrichtingsproject. Ik verwacht de eerste concrete acties op het terrein begin 2019.”
