Volgt u ons 'de boer op' ?
Dirk heeft net de eerste krop krulandijvie van het nieuwe teeltjaar aangeboden in de REO-veiling en er is nu dan ook volop activiteit in de serres. De koepels die de delicate planten afschermen van het licht worden weggenomen en de kroppen voorzichtig afgesneden en in bakken gelegd. Hier geen sortering, die volgt straks na de douche.
Het verhaal
Dirk: "Ik ben de derde generatie tuinder op deze plek. Mijn grootvader startte het bedrijf op begin jaren '50 van vorige eeuw en mijn vader nam het als twintiger 50 jaar terug over. Bloemkolen uit volle grond en tomaten en sla in serre waren toen de teelten. Mijn vader heeft supergroene vingers en experimenteerde volop met andere teelten zoals paprika's en aubergines, toen nog illustere onbekenden. Uiteindelijk besloot hij over te schakelen naar krulandijvie, een moeilijke teelt en daardoor vrij exclusief. Krulandijvie bood een goed alternatief voor teelten die het op dat moment erg moeilijk hadden, zoals tomaten en serresla.
Zelf keek ik toe vanaf de zijlijn, ik hielp wel eens mee, maar veel interesse had ik niet. Ik volgde economie en pas na mijn afstuderen, kreeg ik zin in de tuinbouw, maar dan wel op mijn manier. Ik was 20 toen ik in 1993 mijn eigen serres zette naast die van mijn vader met - jawel - krulandijvie (brede lach). Neen, we zijn geen concurrenten, verre van, we zijn twee aparte fiscale entiteiten maar verder delen we alles: sorteerplek, frigo, vrachtwagen. We starten met aanplanten in januari in mijn serres en gaan dan over naar die van mijn vader en zo draaien we acht maanden lang rond. Mijn vader is nog steeds de man met de experimentele groene vingers, ikzelf ben vooral geïnteresseerd in de afzet van ons product. Ik volg de commerciële kant dan ook nauwgezet op."
De teelt
Na de late stevige winterprik van de voorbije weken, schijnt de zon nu volop en het is dan ook aangenaam warm in de serres. In de verschillende serres, die eenmaal de zijwanden omhoog gehaald een groot complex kunnen vormen, staat krulandijvie in diverse stadia: van prille plant tot volgroeide krop. De laatste zijn of afgedekt met een plastic koepeltje of samengebonden met een elastiek.
Dirk: "Om het frisgele hart te beschermen, want dat is toch waar het bij krulandijvie om draait. Het is een moeilijke teelt. Heeft kropsla 100 blaadjes waarmee iets kan mis gaan, krulandijvie heeft er 700 à 800! Ze vragen ook veel water - bestaan net als sla voor 90% uit water - en als ze dorst hebben, gaan de blaadjes snel verwelken en is de krop verloren.
Van maart tot oktober planten we om de 4 dagen. We werken op het ritme van de natuur en hebben dan ook geen winterteelt. In volle zomer zit er 30 dagen tussen aanplant en krop.
Krulandijvie kun je enkel in volle grond telen, zo krijgt ze haar specifieke, authentieke smaak. We werken heel traditioneel en doen alles met de hand: grond klaarleggen, planten, oogsten en verwerken. Met een tractor - zelfs maar een kleine - zou je grond te hard aanstampen en krulandijvie houdt van luchtige grond. De plant heeft het ook graag behaaglijk - niet té - warm en daarom verwarmen we tot pakweg mei, daarna is de zonnewarmte voldoende. In de zomer telen we een deel buiten wat een iets steviger en bitterder blad geeft alhoewel het hetzelfde ras is als in de serre. De gele blaadjes zijn dan weer iets zoeter dan de groene en dat zowel uit binnen- of buitenteelt."
Van het veld naar de veiling
We lopen mee met de kar naar de verwerkplek waar vader Declercq nauwgezet elke krop bekijkt en het voetje een mooi egaal snijvlakje geeft. Daarna worden de kroppen gewogen, krijgen ze een zachte douche, gaan ze - met de krop naar onder - in een kistje of doos en verdwijnen ze in de frigo tot transport naar de veiling.
Dirk: "Vroeger werden al onze kroppen via de klok verkocht. We geleoven nog steeds inde klok als afzetkanaal, maar vandaag de dag leveren we ook steeds meer 'op afspraak'. In nauw overleg met de commerciële afdeling van de REO veiling proberen we een duurzame relatie op te bouwen met een groep vaste klanten, die bij ons terecht kunnen voor specifiek product in een welbepaalde verpakking. De prijs wordt dan gevormd via dag-, week- en maandafspraken. Krulandijvie is een gegeerd product door restaurants en horecazaken. Deze zaken worden bediend door horecagroothandels die al jaren trouwe klanten zijn. In het retailsegment hebben we een langlopende afspraak met een grote Belgische supermarktketen, waaraan we tijdens het seizoen zes maal per week leveren. Onze krulandijvie wordt dagvers verpakt op de REO veiling; een transporteur pikt het daar op en zet het 's morgens voor 06:00 uur af aan het distributiecentrum. Dezelfde dag liggen de kroppen in de winkels.
Maar onze krulandijvie vindt ook de weg naar het buitenland. Voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk was er vraag. Zo vonden onze producten vlot de weg naar de vroegmarkt in Londen. Het wordt nog maar de vraag wat de op komst zijnde Brexit zal betekenen voor de afzet van alle Belgische tuinbouwproducten. Maar ook in verre, exotische bestemmingen blijkt er afzet. Zo beleveren we, in samenwerking met Belgische exporteurs ook enkele klanten in het Verre Oosten. Daar is men zeer streng als het gaat over voedselveiligheid en hygiëne. Daarom gaat elke krop in een plastic zakje. De pallet wordt ingepakt in folie en zo gaat het de cargo in om enkel dagen later door de lokale autoriteiten een zeer strenge controle te ondergaan. De volgende dag staan de kroppen bij de klant, die ze dan kan distribueren. We houden ook een vinger aan de pols op andere overzeese markten zoals Canada. We hebben ondertussen wat ervaring met de strenge fytosanitaire en hygiëne-eisen, dus misschien zijn er nog meer mogelijkheden. (peinzend) Toch opmerkelijk dat je met zo'n bescheiden product als krulandijvie op de wereldmarkt kunt gaan."
De toekomst
Dirk: "De tuinbouw in Vlaanderen verandert snel. Ik volg de evolutie op onze veiling van nabij, want ik zet me als bestuurder van de REO Veiling al meer dan 10 jaar in voor de verdere uitbouw van onze coöperatie. Het aantal actieve telers loopt elk jaar verder terug, terwijl het aantal verhandelde kisten gelijk bleef. De veranderende schaalgrootte van de bedrijven koppelen aan commerciële slagkracht is zeker een uitdaging voor de toekomst. We blijven geloven dat dit beter gebeurt als producenten zich verenigen en samen met hun producenten-organisatie zoeken naar de best mogelijke manier om de diverse producten in de markt te zetten.
Daarbij moeten telers mee verantwoordelijkheid nemen in hun eigen organisatie, zeker ook de jongeren. Of ikzelf opvolgers heb? Ik heb drie zonen. De oudste helpt soms wat mee (lacht)., net zo enthousiast als ikzelf vroeger. Voorlopig merk ik geen echt grote interesse, maar wie weet.."
PRAKTISCH
Weten
Krulandijvie ziet eruit als sla, maar is het niet. Het is familie van het witloof - zoals de Latijnse naam aangeeft 'Chicorium endivia' - en dat proef je ook aan de wat bittere smaak.
Een zachte kern van gele blaadjes wordt omringd door uitwaaierende groene bladeren. Hoe ouder de blaadjes, hoe groener en bitterder ze worden onder de invloed van het licht. Om dit tegen te gaan worden de kroppen door de telers dichtgebonden of afgedekt, waardoor de binnenkrop mooi geel blijft en de blaadjes zacht van smaak.
Kopen en bewaren
Verse andijvie moet fris van kleur zijn en stevig aanvoelen. Kijk ook naar het voetje is dat bruin, dan is de krop al een tijdje geoogst.
Dirk geeft als bewaartip de krop licht vochtig te maken en in een plasticzakje in de koelkast de leggen, zo kun hem ca. 10 dagen bewaren. Neem er telkens vanaf wat je nodig hebt.
Gezond
Krulandijvie bestaat hoofdzakelijk uit water (92%), maar ze steekt ook boordevol vitamines (vooral C en A), mineralen en oligo-elementen.
In de keuken
De gele blaadjes worden veel gebruikt in restaurants om gerechten af te werken, maar ze zijn ook heerlijk in een gemengde salade. In veel kant-en-klaar salademengelingen steekt er trouwens krulandijvie.
De groene blaadjes kun je stoven als spinazie of verwerken in een (lente)stoemp of wokgerecht.
Krulandijvie combineert prima met spekjes, rode ui, blauwe kaas, gerookte vis en gebakken kippenreepjes en -levertjes.
RECEPT
Lentesalade van krulandijvie, asperges en gerookte paling (2 pers.)
Krulandijvie is mijn favoriete saladebasis: krokant, mooi en met net dat lichte bittertje dat het spannend maakt. Hier combineer ik de frivole krulletjes met strakke rauwe flinterdunne plakjes witte asperges. De gerookte paling zorgt voor de romige toets. Niet dol op paling, gebruik dan gerookte forelfilet. Een vinaigrette geeft extra pit net als de radijsjes en kleine bietenblaadjes. Helemaal af is het met een gepocheerd - of om het makkelijk te houden zacht gekookt - eitje.
1/2 krop krulandijvie (gele en lichtgroene blaadjes)
2 witte asperges
2 gerookte palingfilets
4 radijsjes, in plakjes gesneden
2 gepocheerde eitjes
handvol jonge bietenblaadjes
vinaigrette van 2/3 olijfolie en 1/3 balsamico-azijn
- Was de krulandijvie in ruim water en zwier zachtjes droog.
- Klop voor de vinaigrette olie en azijn op, dat het niet helemaal gemengd is, geeft niet.
- Schil de asperges, breek de harde onderkant af en haal nu met een dunschiller flinterdunne plakjes af. Leg ze op een bord en wrijf ze in met wat vinaigrette.
- Snij 1 palingfilet in reepjes, de andere in stukjes
- Verdeel de krulandijvie over de borden, leg er de plakjes asperge voor met daarop reepjes paling.
- Meng de stukjes paling samen met de radijsplakjes door de krulandijvie en verdeel er de bietenblaadjes over. Bedruppel alles met vinaigrette.
- Pocheer de eitjes en leg ze tegen de krulandijvie aan.
