Het is een landbouwerskoppel uit Eben-Emael dat eerder dit jaar tekent voor de eerste vogelakker in Limburg. Het concept ‘vogelakker’ komt overgewaaid vanuit Groningen (Nederland) waar het erg succesvol is voor akkervogels en voor één beschermde akkerroofvogel in het bijzonder: de grauwe kiekendief. Hier in Vlaanderen wordt het concept door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) aangeboden aan landbouwers als een beheerovereenkomst. Dat houdt in dat landbouwers een vergoeding krijgen voor het toepassen van een specifiek zaaischema op hun akker(s). Voorwaarde is wel dat hun bedrijf binnen de zone ligt die als kansrijk voor de grauwe kiekendief wordt beschouwd. Het specifieke zaaischema in afwisselende stroken van luzerne en een gras-kruidenmengeling voorziet in twee essentiële behoeften van verschillende akkervogels: voedsel en nestgelegenheid. Zulke maatregelen zijn overigens niet enkel cruciaal voor de overleving van akkervogels, maar ook voor heel wat andere soorten die voor hun overleving afhankelijk zijn van agrarisch gebied. Denk maar aan insecten, maar ook zoogdieren zoals reeën en kleine knaagdieren. In een geïntensiveerd, monotoon agrarisch landschap is overleven vandaag namelijk een hele opdracht geworden voor die soorten.
Expert van de Werkgroep Grauwe Gors, een groep vogelliefhebbers die een groot deel van hun vrije tijd doorbrengen op de Vlaamse akkers met een verrekijker in de hand: “De luzernestroken in de vogelakker herbergen grote dichtheden aan veldmuizen, die dienen als voedsel voor roofvogels zoals de grauwe kiekendief. Daarnaast bieden ze in een middelhoog stadium de ideale nestgelegenheid voor kleinere akkervogels, zoals veldleeuweriken. De gras-granen-kruidenstroken zijn rijk aan insecten, voedsel voor die kleine akkervogels. Een ogenschijnlijk simpel concept waaraan veel onderzoek vooraf is gegaan: het werkt, zo is in Nederland gebleken. Hopelijk kunnen we in Vlaanderen hetzelfde resultaat bereiken.”
Achter de realisatie van de vogelakkers op de Vlaamse leemplateaus schuilt een team van gemotiveerde vogelliefhebbers. De gebiedscoördinatie voor de aanleg van vogelakkers gebeurt vanuit het Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw en Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw, die daarbij steunen op de onmisbare expertise vanuit de Nederlandse Werkgroep Grauwe Kiekendief en de Vlaamse Werkgroep Grauwe Gors. De bedrijfsplanners van de Vlaamse Landmaatschappij maken landbouwers warm voor het concept, en het Agentschap voor Natuur en Bos voorziet de middelen voor de uitvoering van het project.
Gebiedscoördinator Hanne Vandewaerde: “Bij het creëren van leefgebied voor de grauwe kiekendief is het belangrijk om een goede spreiding over Vlaanderen te realiseren. Stel je maar eens voor dat alle maatregelen in Vlaams-Brabant lagen, dan zouden we zomaar de vogels die noordwaarts over de rest van Vlaanderen vliegen missen. De vogelakker in Limburg is dus goed nieuws voor de grauwe kiekendief. Bovendien toont het dat het concept aan populariteit wint en dat is exact wat nodig is voor de natuur in onze akkergebieden. En voor ons is het natuurlijk fantastisch om te zien dat ons harde werk zijn vruchten aflevert. Het kunnen de eerste stappen zijn in de richting van een nieuw evenwicht tussen natuur en landbouw.”
Eigenaar eerste Limburgse vogelakker Julien Loverix: “De eerste beheerovereenkomst voor akkervogels sloten wij tien jaar geleden al. Toen boven één van onze stukken land een grauwe kiekendief werd gezien, werd ons voorgesteld een vogelakker aan te leggen. Het vogelakkerconcept is voor ons nieuw, met luzerne hebben we geen ervaring. Maar de akker ligt er mooi bij. Het handige is dat luzerne niet al te veel bewerking vraagt. Mijn vrouw en ik zijn niet meer van de jongsten, voor ons komt dat dus goed uit. En we doen er wat goed mee voor de grauwe kiekendief. Wij wonen eigenlijk in Wallonië, in die zin is het wel een beetje grappig dat wij eigenaar zijn van de eerste vogelakker in Vlaams Limburg. We zijn er trots op, misschien zullen andere landbouwers het naar ons voorbeeld ook proberen.”
In Vlaams-Brabant, waar vorig jaar al vogelakkers werden aangelegd, hebben enkele landbouwers de vele voordelen van de luzerne die ze in eerste instantie voor vogels inzaaien, herontdekt. Luzerne is van oorsprong een inheems gewas dat in onze streken goed gedijt. Het is prima veevoeder, zo bevestigt boer Kobe uit Boutersem: “Luzerne is een eiwitrijk gewas. Dit voorjaar heb ik een vogelakker aangelegd. De luzerne die ik oogst, kuil ik in. Mijn koeien eten het met smaak op. Zo ben ik minder afhankelijk van de invoer en aankoop van soja. De mensen van de Werkgroep Grauwe Gors vertelden mij bovendien dat er een velduil op mijn akker gezien was. Er werden ook enkele blauwe kiekendieven
waargenomen op ons akkerplateau. Dat maakt voor mij het project echt af.” Op die manier ontstaat een mooie win-win voor landbouw en natuur.
Meer info: www.plankiekendief.be
