EMPHASIS Project: Europees consortium zoekt naar duurzame oplossingen voor landbouw en bosbeheer

Duurzame landbouw is een veelbesproken thema. Denk maar aan het debat over glyfosaat of de klimaatopwarming en de gevolgen van de aanhoudende droogte. De Europese Commissie zet sterk in op duurzame landbouwpraktijken en beter bosbeheer om menselijk welzijn, economie en voedselzekerheid te beschermen.

In het kader van het grootschalige onderzoeksprogramma Horizon 2020 heeft de Europese Commissie het onderzoeksproject EMPHASIS (Effective Management of Pests and Harmful Alien Species – Integrated Solutions) goedgekeurd. Dit project brengt de expertise van 22 partners uit 10 Europese landen samen om oplossingen te vinden tegen plagen, ziekten en invasieve plantensoorten die de Europese landbouw en bossen parten spelen.

Uniek aan dit project is de betrokkenheid van de landbouwers zelf. De landbouwsector moet voldoen aan heel veel regels, maar is tegelijk een sector waar verandering en innovatie soms moeilijk ingang vinden.

Het Brusselse consultingbureau Moverim heeft een vragenlijst verstuurd naar landbouwers over heel Europa. De resultaten van deze bevraging - die door meer dan duizend landbouwers werd ingevuld - worden gebruikt door de onderzoekers binnen het project. Luisteren naar de wensen, problemen en bedenkingen van landbouwers is van groot belang als Europa een effectieve veranderingen in hun gebruiken en attitudes wil teweegbrengen.

In een volgende stap werd een oproep gedaan naar ‘Early Adopters’, bosbeheerders en landbouwers die als een soort pioniers de nieuwe methodes in de praktijk brengen. Zij krijgen begeleiding op maat, praktische ondersteuning en informatie over innovatieve technieken in hun werkgebied en afgestemd op hun specifieke problemen. Het initiatief beoogt een nauwere samenwerking tussen wetenschappers die innovatieve technieken ontwikkelen en de uiteindelijke doelgroep die de nieuwe methodes die beantwoorden aan hun behoeften invoeren.

IPM: meer natuurlijk evenwicht, minder pesticiden

Binnen het EMPHASIS Project wordt gewerkt aan ‘Integrated Pest Management’ (IPM) of ‘geïntegreerde gewasbescherming’, een methode waarmee men probeert op een duurzame en verantwoorde manier gewasbescherming uit te voeren met zo weinig mogelijk chemische gewasbeschermingsmiddelen. Bij deze duurzame manier van telen wordt gebruik gemaakt van een combinatie van biologische, mechanische en chemische bestrijdingsmiddelen. Er wordt steeds gekozen voor producten met een zeer specifieke werking. Dit betekent enkel tegen de ziekte of plaag die een probleem vormt. Voor de bestrijding van insecten gebruikt men bijvoorbeeld waar mogelijk natuurlijke vijanden. Alle professionele gebruikers van gewasbeschermingsmiddelen zijn sinds 2014 verplicht om deze principes toe te passen.

Geïntegreerde gewasbescherming bestaat uit drie stappen:  

•   Preventie - voorkomen dat gewassen ziek worden door een aangepaste teeltechniek, waar vruchtafwisseling bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van is.

•   Waarnemen - verzamelen en interpreteren van gegevens. Is de ziekte, de plaag of het insect überhaupt aanwezig.

•   Ingrijpen - indien de ziekte, plaag of insect in die mate aanwezig is dat er effectief schade is aan het gewas wordt er ingegrepen.

EMPHASIS Project

Het EMPHASIS Project is een consortium dat bestaat uit 22 partners uit 10 Europese landen. Het verzamelt onderzoeksinstituten, verenigingen, private partners, maar dus ook de begunstigden (de landbouwers in het kader van veldonderzoek). EMPHASIS kreeg vanuit de Europese Commissie een subsidie van bijna 7 miljoen euro in het kader van Topic “SFS-03a-2014 Native and alien pests in agriculture and forestry” van het Horizon 2020 programma. Het geheel wordt gecoördineerd door Professor Maria Lodovica GULLINO van de Universiteit van Turijn.

De doelstellingen van het project zijn, net als de verschillende partners, divers en ambitieus. De nadruk ligt op terugkerende en opkomende problemen die veroorzaakt worden door verschillende soorten parasieten en plagen (plantaardige pathogene micro-organismen, plantenetende insecten en onkruid) in een breed scala van land- en bosbouwsystemen. De kennis die voortkomt uit de onderzoeken en de resultaten van de case studies moeten helpen betere strategieën te ontwikkelen om de land- en bosbouw op een duurzame manier te beschermen tegen deze bedreigingen.