Persoonlijke ervaringen? De onderzoekers lanceren een oproep aan de individuele landbouw(st)ers /ervaringsdeskundigen en hun gezinsleden om deel te nemen aan een (vertrouwelijk) vier-ogen gesprek en/of een groepsgesprek.
Lies Messely (ILVO): ‘Bedoeling is dat de stressproblematiek in de Vlaamse landbouw in kaart komt aan de hand van getuigenissen uit eerste hand. Wij hopen om daaruit goed onderbouwde, werkbare aanbevelingen te distilleren die de veerkracht en het welbevinden kunnen opkrikken.’
Ernstige internationale signalen.
Wetenschappelijk literatuur over het thema overmatige stress in de landbouw is schaars. De (vak)pers bericht wel af en toe over het fenomeen. In de VS, Australië en India verschenen er verontrustende statistieken over zelfdodingen door boeren. In Frankrijk berekende een Instituut voor Volksgezondheid in 2013 dat gemiddeld om de twee dagen een Franse boer uit het leven stapt na te zware mentale druk. In het Franse Bretagne blijft het emotioneel evenement van 3 jaar geleden -een eerbetoon aan de overleden boeren met 600 witte kruisen- nog steeds nazinderen. Nederlandse en Britse media luidden de alarmklok rond een aantal zelfmoorden.
Vlaamse situatie onderbelicht?
In Vlaanderen worden er geen officiële cijfers bijgehouden over dit onderwerp. Er bestaan tot nu toe slechts partiële data over stress en/of welbevinden in de landbouwgezinnen.
Het Departement Landbouw en Visserij berekent na een recente bevraging (n = 550) over welzijn in de land- en tuinbouwsector dat ongeveer één op vijf landbouwers kampt met hoge tot zeer hoge stress en dat ongeveer 35% ontevreden is over het inkomen op het bedrijf.
Voor het West-Vlaamse Leaderproject ‘Zot van (’t) boeren’ (2017) vulden 163 boeren een korte enquête in. Circa 17% van de boeren zegden dat ze zich psychisch niet goed voelden, 62% verklaarden niet makkelijk om hulp te kunnen vragen. Zelf ervoer het project moeilijkheden om landbouwers en professionele hulpverleners bij elkaar te brengen, wegens ‘terughoudendheid ten aanzien van hulp’.
HOWEST en Provincie West-Vlaanderen ontdekten in 2015 op basis van antwoorden van 1052 West-Vlaamse landbouwers dat welbevinden samenhangt met bedrijfseconomische, sociale en persoonlijke factoren. Hoe intensiever het contact met familie, vrienden, dorpsgenoten, en andere landbouwers, hoe beter het psychisch welzijn, zo bleek.
De gespecialiseerde hulpverleningsorganisatie Boeren op een Kruispunt, die nu 11 jaar bestaat, schrijft (jaarverslag 2017) dat er sinds haar oprichting één op de tien van alle professionele landbouwbedrijven aanklopte voor advies en ondersteuning. ‘Vaak zit men, op het moment dat men alarm slaat, al te diep om nog (bedrijfs)herstel mogelijk te maken.’
Volgens Boeren op een Kruispunt en LIV (Landelijk Infopunt voor Vrouwen) stijgen ‘in belangrijke mate’ de psychosociale problemen en de nood aan ondersteuning in dit domein. De hulpverleners zien in de landbouwsector vaker gevallen van (al dan niet verborgen) burn-out, depressie, echtscheiding en faillissement.
Wetenschappelijke onderbouwing, eventuele taboes doorbreken, aanbevelingen formuleren.
Er is nood aan meer aandacht en wetenschappelijke onderbouwing van de problematiek en zijn oorzaken. Charlotte Prové (ILVO): ‘Dat vergt sociologisch onderzoek. Als ILVO willen we weten welke factoren (bedrijfseconomische, politieke, sociale, persoonlijke) een invloed uitoefenen op de psychosociale kracht van het landbouwgezin. Welke impact heeft de steeds veranderende regelgeving? In welke mate speelt het imago van de landbouw in de maatschappij een rol? Hoe verlopen de familierelaties met (schoon)ouders, partner, en kinderen?’
Naast een inventaris van mogelijke bronnen van stress zal ILVO ook proberen te achterhalen hoe de landbouwgezinnen met die stress omgaan. Hebben ze de neiging problemen aan te pakken of eerder te vermijden? Waar zien zij zelf mogelijke oplossingen? Wat is er al ter beschikking en welke soort ondersteuning van buitenaf is er extra nodig? Belangrijk ten slotte is de focus op de specifieke context van de landbouwsector.
Oproep in confidentialiteit: aan de land- en tuinbouw(st)ers
Indien u als land- of tuinbouwer of uw gezin interesse hebt om mee te werken aan dit onderzoek rond ‘welbevinden’ of als u er meer informatie over wenst: neem contact op met
charlotte.prove@ilvo.vlaanderen.be tel 09 272 23 83 of 0478 78 71 33
Om de slaagkansen en impact van het project te vergroten, werkt ILVO samen met verschillende organisaties uit de landbouwsector maar ook met geestelijke gezondheidscentra. Bij elk van deze organisaties kunnen de bedoelde landbouwers en hun partners ook een sein geven dat zij bereid zijn met de ILVO onderzoekers te spreken.
Hebt u NU zwarte gedachten,
nood aan een luisterend gesprek, zorg om iemand in uw omgeving?
Bel Boeren op een Kruispunt (tel 0800 99 138)
of Tele-onthaal op het nummer 106,
of spreek met de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be
