Parlementaire vraag over het actieplan hardfruit

De heer Engelbosch heeft het woord.

Voorzitter, collega's, minister, dat de sector van het hardfruit – de appelen en de peren in de volksmond – in moeilijkheden zit, is een open deur intrappen. Iedereen weet dat omdat het al jaren zo is. In juli vorig jaar hebt u een actieplan ‘hardfruit’ aangekondigd en afgesproken met de sector. Er waren veertien ondertekenaars: producentenorganisaties, telersverenigingen, exporteurs. Iedereen met enig belang in de sector zat rond de tafel en heeft het actieplan ondersteund.

Het actieplan zou werken rond drie belangrijke pijlers: kwaliteit, rendabiliteit en onderzoek. In juli 2017 is er een foto genomen met iedereen die daar aanwezig was, maar sindsdien is het stil gebleven rond het actieplan. Ik zeg dat niet, minister, maar dat zegt de BB, toch een van de belangrijkste spelers op de markt van de landbouw en een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de fruitsector. De BB trekt aan de alarmbel en is zelfs deze week op uw kabinet geweest om te vragen wanneer u eindelijk actie zult ondernemen omdat er vandaag veel te weinig gebeurt, om niet te zeggen niets. Zij zeggen dat er rond bepaalde aspecten van het plan zelfs geen bereidheid is tot samenwerking tussen bepaalde ondertekenaars van dat actieplan.

Minister, wat gaat u doen om met dat actieplan eindelijk een doorstart te maken?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Voorzitter, collega's, ik heb uiteraard geregeld overleg met de fruitsector. Deze week ging dat overleg specifiek over het actieplan.

Wat u zegt, klopt niet. Er is inderdaad een actieplan, dat met alle schakels in de keten werd afgesproken. De sector heeft het namelijk heel zwaar, vooral wegens de Ruslandboycot. Maar ook een aantal andere zaken spelen mee. Daardoor zijn de prijzen niet goed en staat het water hun aan de lippen.

Iedereen staat volmondig achter dat plan. Het wordt uitgevoerd. Er werden twintig actiepunten afgesproken. Ik heb ze allemaal opgelijst. We hebben onze verantwoordelijkheid genomen en hebben die actiepunten opgestart. De organisaties kregen de nodige middelen om die uit te voeren.

Waar zit het probleem? Want dat probleem is er effectief, laat ons daarover eerlijk zijn.  Er is een probleem in de sector zelf. Men heeft een aantal afspraken gemaakt over wat er in de sector zelf moest gebeuren. En nu merken we inderdaad dat alle neuzen niet in dezelfde richting staan en dat er een interne ruzie is. Men wordt het bijvoorbeeld niet met elkaar eens over hoe men de kwaliteit van dat hardfruit moet verbeteren. Dat is vooral een probleem van de sector zelf, waar we iedereen op één lijn moeten krijgen.

Ik ben het engagement aangegaan om rond de tafel te gaan zitten met al die verschillende actoren en iedereen op zijn verantwoordelijkheid te wijzen. Het gaat natuurlijk om private spelers. We kunnen hun de arm niet omwringen om die engagementen aan te gaan. We hebben afgesproken dat we op 7 januari de rondetafel opnieuw samenbrengen en de stand van zaken oplijsten.

Nogmaals, de actiepunten zijn opgestart. Maar we merken inderdaad dat binnen de sector iedereen nog niet op één lijn zit. Dat is natuurlijk heel jammer, want de meerderheid in de sector wil daar echt de schouders onder zetten. We zullen iedereen op zijn verantwoordelijkheid wijzen en erop aandringen dat dit wel zou gebeuren. Indien dit niet gebeurt, moeten we een plan B ontwikkelen en nagaan hoe we, los van een aantal dwarsliggers, toch kunnen vooruitgaan en werk maken van die kwaliteit. 

De heer Engelbosch heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Enerzijds zegt u dat het niet klopt wat ik hier zeg, om dan vervolgens te zeggen dat hetgeen ik zeg wél correct is en dat het inderdaad zeer moeilijk is om binnen de sector tot een consensus te komen. Laat ons dus toch maar concluderen dat hetgeen ik gezegd heb wel degelijk lijkt te kloppen en dat er een aantal zaken schorten aan dat verhaal van dat actieplan en de interne samenwerking bij de spelers.

U zegt dat het om private spelers gaat en dat de overheid daarin weinig inspraak kan hebben. Ik ben het daarmee niet volledig eens. Een van de spelers, een zeer belangrijke schakel daarin, zijn natuurlijk de producentenorganisaties, de veilingen. Herinner u de Panoreportage van vorig jaar, waarin een aantal problemen aan het licht kwamen. We kunnen daar wél op inspelen vanuit de overheid. De nieuwe gemeenschappelijke marktordening (GMO) komt eraan. De Europese subsidiemiddelen die Vlaanderen krijgt, gaan naar die veilingen. U hebt daar wel degelijk een tool om ook de veilingen tot verantwoording te roepen. Want ook zij hebben daarin een belangrijke stem.

Ik verneem dat heel veel fruittelers hun fruit rechtstreeks afzetten en dat de rest, het fruit dat ze niet kwijtraken, de mindere kwaliteit, naar de veilingen gaat. Maar het is net op die veilingen dat de prijzen worden bepaald. Wij hebben vandaag dus een probleem. Daaraan moet worden gewerkt. Daaraan kunt u als minister wél iets doen.

Minister, hoe ziet u in de toekomst de GMO richting de veilingen? Want u hebt daar de tool in handen om wél iets te doen voor de sector.

Mevrouw Christiaens heeft het woord.

Voorzitter, iedereen is het erover eens dat de sector het zwaar heeft. Daarom is het ook goed dat de minister haar verantwoordelijkheid heeft genomen om dat actieplan uit te rollen. Een actieplan opmaken, is één zaak. Maar de acties moeten natuurlijk ook concreet worden aangepakt. En daarom is het goed dat alle actoren op korte termijn, begin januari, opnieuw rond de tafel zullen zitten, zodat de knelpunten kunnen worden weggewerkt en de acties waarvoor de minister en de regering de verantwoordelijkheden hadden, samen met de sector kunnen worden besproken.

Minister, een nieuwe delegatie van een vierhonderdtal telers uit Limburg, Haspengouw, en ook Wallonië heeft zich georganiseerd om de moeilijkheden in de sector aan te kaarten. Zij zijn vragende partij om ook als actor bij dat overleg van januari te worden betrokken. Minister, staat u ervoor open om hen daar ook op uit te nodigen?

De heer De Croo heeft het woord.

Voorzitter, men is nooit te oud om te leren. Ik ben goed geplaatst om dat te zeggen want ik was vorig jaar bij de voorlaatste pluk op stage in het zeer mooie bedrijf Cocquyt. Wat mij treft, minister, is dat het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie ook de nadruk legt op risicokosten. Ik zou u willen vragen om met uw partners te kijken naar de risico’s, de beregeningssystemen, de bescherming met netten tegen vogels, de overkapping, de weersverzekering. Ik ben wellicht de enige fruitkweker die in deze zaal verkozen is, samen met collega-landbouwer D, en ik volg dan ook met grote aandacht wat daar zal worden gezegd.

Mevrouw Robeyns heeft het woord.

Minister, we hebben in de commissie al heel vaak gedebatteerd over het huidige landbouwmodel en u weet dat wij zouden willen dat er fundamenteel andere keuzes worden gemaakt. Daarnaast heb ik ook al heel vaak gezegd dat er meer dan ooit nood is aan een sterke overheid, in het belang van de landbouwers, in dit geval de fruittelers. U zegt terecht dat het water hun aan de lippen staat. Vorige week was er nog een noodkreet. Wanneer heel veel Europese middelen, GMO-gelden (gemeenschappelijke marktordening), naar producentenorganisaties gaan en dus niet bij de landbouwer terechtkomen, dan is er een probleem. Het systeem heeft vandaag zijn limieten bereikt, er is een te groot verschil tussen de kostprijs en de verkoopprijs en ik roep u dan ook op om uw verantwoordelijkheid te nemen en al die producenten en organisaties rond de tafel te brengen in het belang van de landbouwer.

Het actieplan is met de volledige keten tot stand gekomen. Er zaten engagementen in die de overheid zou nakomen en er zaten engagementen in die de sector zelf heeft genomen. Ik kan u een gedetailleerd overzicht geven van wat er sindsdien is gebeurd.

Ik herhaal nogmaals dat de overheid volop werk maakt van de acties die ze op dat lijstje heeft gezet. De middelen zijn overgemaakt en het onderzoek loopt.

Het klopt dat er binnen de sector spanningen zijn. U verwijst daarbij naar de veilingen. Veilingen zijn producentenorganisaties. Het gaat om verschillende telers die samenwerken. Specifiek aan die veilingen is dat zij in het kader van de GMO binnen het Europese beleid middelen krijgen om samen sterker te staan. In de nieuwe toekomstige GMO benadrukken wij dat dit ten goede moet komen van de telers zelf of van zij die aangesloten zijn bij een veiling, en dat er meer transparantie moet zijn. We hebben daar in de commissie ook al over gediscussieerd. Ik volg u helemaal wanneer u zegt dat dit in de toekomst verder op die manier moet worden uitgewerkt. Wij zullen alle actoren bijeenroepen en iedereen wijzen op zijn verantwoordelijkheid.

Recent hebben we de problematiek van de fruitsector op Europees niveau ter sprake gebracht. Die sector heeft immers zwaar te lijden onder de Rusland-boycot die sinds begin deze legislatuur loopt.

Mevrouw Christiaens, ik ben uiteraard bereid om ook de nieuwe fruitorganisatie, die ik samen met de voorzitter van dit parlement heb ontvangen in zijn bureau, uit te nodigen voor de rondetafel van 7 januari 2019.

Mijnheer De Croo, in de GMO zit inderdaad een risicobeheersing die de Vlaamse Regering nu aan het uitwerken is. Wij gaan voor de brede weersverzekering, waarin de GMO een heel belangrijke rol kan spelen.

Ik denk dat we allemaal hetzelfde willen, namelijk dat er actie wordt ondernomen op het terrein en dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Maar er zijn inderdaad spanningen binnen de sector zelf en op het vlak van de veilingen. We zullen alles doen wat we kunnen om dit op te lossen en om ervoor te zorgen dat de telers en vooral de producenten een correcte vergoeding krijgen en dat er loon naar werken is.

Dat klopt. Die acties zijn nodig en ook nuttig, maar u hebt de sleutel in handen en u zegt zelf dat de komende GMO van levensbelang zal zijn. Vandaag beconcurreert de sector zich onderling gewoon dood. De veilingen werken vandaag op omzet en niet op kwaliteit. ‘We moeten zoveel mogelijk omzet draaien. We leveren liever iets een mindere kwaliteit, zolang alles maar in bulk weggaat’. Daartegenover staat de fruitkweker met zijn mooie producten, die ook een lagere prijs krijgt.

Ik denk dat we binnen de GMO echt wel tools in handen hebben om de sector op een lijn te krijgen, de telers enerzijds en de afnemers en retailers anderzijds. Als het hier aan de linkerzijde een zootje ongeregeld is – als ik het zo even mag verwoorden –, dat niet overeenkomt, dan gaan we zeker te laat komen en gaan de retailers alles blijven bepalen. Ik denk dat we daar met de GMO de sleutel in handen hebben, maar ik zie dat u die mening deelt. (Applaus bij de N-VA)

De actuele vraag is afgehandeld.