|
|
| 20 jul 2019 |
08:16 |
|
Verzilting
Vanaf de steiger van de roeiclub van Dudzele, langs het Boudewijnkanaal, vallen makkelijk kwallen, krabben en zeesterren te spotten. Typisch zoutwaterdieren, maar wel op vijf kilometer van de zee. ‘Ze stromen bij vloed samen met het zeewater via de sluis het kanaal in’, zegt Wim Van Isacker van de Vlaamse Landmaatschappij. ‘En omdat het kanaal hoger ligt dan de omliggende polders, drukt dat zoute water op het water en de bodem in de omgeving. Die worden zouter. In die mate dat bomen het hier lastig krijgen om te groeien.’
De Standaard.
|
|
Verzilting, zo heet het fenomeen van grondwater of oppervlaktewater dat zouter wordt. Vooral de polders van West-Vlaanderen en een stukje Oost-Vlaanderen (Meetjesland, Waasland) krijgen ermee te maken. Op zich is dat een natuurlijk proces in de streek. ‘De polders zijn gewonnen op de zee, dus is het normaal dat het grondwater er zilt is’, zegt Van Isacker. ‘Maar door de opeenvolgende droge zomers wordt nu ook het oppervlaktewater zouter.’
Zoute kwel
Dat komt door zogenaamde ‘zoute kwel’, zilt water dat vanuit de ondergrond opstijgt. Neerslag kan dat zoute water weer wegspoelen, maar nu hapert de spoelmachine. En als dat te lang duurt, dreigt de vruchtbare kleilaag van de polders in die mate door zout te worden aangetast dat ze onherroepelijk onbruikbaar wordt.
Dat bezorgt de kuststreek hoofdbrekens. Want volgens de voorspellingen zullen we door de klimaatverandering nog meer warme en droge zomers meemaken. De acute situatie van 2017 en 2018 wordt stilaan normaal. Het is deze zomer alweer raak. Door de stijging van de zeespiegel neemt ook de druk op de kwetsbare, zoete grondwaterlagen toe.
De landbouw krijgt er als eerste mee te kampen. Boeren pompen water op uit de poldergrachten om hun akkers te beregenen of hun vee te laven. Zijn die grachten te zilt, dan wordt dat water onbruikbaar. En omdat de polders zelf geen bronnen hebben, moeten de boeren dan water aanvoeren uit het binnenland – dat zelf ook massa’s water nodig heeft.
Om het oprukkende zoute water tegen te gaan, klinkt er één devies: neerslag die in de winter valt langer vasthouden. ‘Dat kan door via flexibel beheer het waterpeil in de poldergrachten hoger te houden. Nu stroomt er in de winter te veel zoet water naar zee, water dat we kwijt zijn’, zegt Dieter Vandevelde, die bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) de verzilting onderzoekt. ‘Daarnaast kijken we naar nieuwe methodes van opslag in de ondergrond.’
Kreekruggen
Opeenvolgende droge zomers, het wordt stilaan normaal. cdm
De opmerkelijkste methode is het laten insijpelen van regenwater in kreekruggen. Dat zijn zandige verhogingen in het reliëf, restanten van oude zeegeulen. ‘In Nederland is de dikte van de zoetwaterbel (een massa zoet grondwater die op het omliggende zoute water drijft, red.) op die manier in enkele jaren met een drietal meter toegenomen.’
Hoe werkt het? Water uit een nabijgelegen waterloop wordt via een pomp en geperforeerde buizen in het zand gestuurd, waar het zich ophoopt. De zoetwaterlagen drijven als het ware boven op de zoute. De duinen slaan op dezelfde manier heel wat regenwater op. Tijdens droge zomers kunnen landbouwers dat bruikbare water weer oppompen uit die ondergrondse reservoirs. De VMM zal zo’n kreekrug uitproberen in Jabbeke, goed voor zowat dertig miljoen liter.
In de Oudlandpolder tussen Zeebrugge en Oostende, de oudste en laagste van het land, is een raamakkoord gesloten tussen overheid, waterbeheerders en landbouwers en natuurbeschermers een akkoord gesloten voor een andere vorm van waterpeilbeheer. De VLM coördineert de uitvoering ervan. De landbouw wil in het voorjaar een laag peil om makkelijker te ploegen en een hoge waterstand in de zomer voor de irrigatie. Maar de natuur vraagt om een constanter en hoger niveau. De verschillende betrokkenen hebben nu afgesproken om het waterpeil te laten variëren naargelang van het gebied. ‘Dat vergt investeringen in sluizen, stuwen en pompen, maar we zullen over meer zoet water beschikken in de zomer’, zegt Van Isacker.
Zoute aardappelen
De steiger van de roeiclub van Dudzele, waar makkelijk krabben, kwallen en zeesterren te spotten zijn. Christophe De Muynck
Hoe dan ook zal de landbouw zich moeten aanpassen. Vooreerst is het maar de vraag of het nog wel verstandig is om waterintensieve gewassen zoals groenten te telen in de polders. Boeren kunnen ook beter overschakelen op ‘zilte teelten’, met variëteiten van gewassen die beter tegen het zoute water bestand zijn. Voor aardappelen, tarwe en bieten bestaan die al.
‘Toch moeten we daar in de West-Vlaamse polders mee opletten,’ waarschuwt Van Isacker. ‘Bij zilte teelt kun je ook beregenen met wat zouter water. Als je dat te veel doet, dreigt ook dat water de kleigrond aan te tasten en onbruikbaar te maken. Op de zandige gronden in Nederland en Engeland is dat geen probleem. Een voordeel is dan weer dat zout-tolerante variëteiten ook goed opgewassen zijn tegen de droogte, dus in die zin zijn ze een valabel alternatief.’
|
|
|
|
