Voorzorgsmaatregelen tegen de vogelgriep

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, de voorbije dagen en weken is de media vooral geïnteresseerd in het Chinese coronavirus. Dat houdt heel veel mensen terecht bezig, maar de mensen uit de pluimveesector zijn ook bezorgd over een ander virus, namelijk de vogelgriep, die in enkele Oost-Europese landen een opflakkering kent. Dat moet zorgen voor een verhoogde waakzaamheid.

Dat is bij de pluimveesector uiteraard het geval, gelet ook op de ontwikkeling in het voorjaar van vorig jaar van het H3N1-virus, een vorm van laagpathogene vogelgriep die al heel wat schade heeft berokkend. We hebben het daar al vaak over gehad en ik zal er dan ook niet te veel op terugkomen. Het zorgt er wel voor dat de sector zeer waakzaam is als hij ergens iets opvangt over een mogelijke heropflakkering van vogelgriep.

Het gaat nu over een andere variant, namelijk H5N8, een hoogpathogeen vogelgriepvirus. Het vermoeden bestaat dat de Poolse autoriteiten de aanvankelijke impact van de uitbraak van de vogelgriep hebben onderschat, waardoor de verspreiding zich sneller dan verwacht heeft voorgedaan richting andere landen zoals Slovakije, Hongarije en inmiddels ook Duitsland. Met de winterkou dreigt het virus zich ook naar onze contreien te bewegen omdat de vogels meer westwaarts trekken.

Ik heb mijn vraag vorige week ingediend en sindsdien hebben we al andere zaken gelezen in de pers. De federale minister van Landbouw heeft gezegd dat de tijd nog niet rijp is om over te gaan tot een ophokplicht. Hij wijst op de extra kosten die dit met zich meebrengt. Als Vlaams minister van Landbouw hebt u overleg gepleegd met minister Ducarme, en hij zou u goed op de hoogte houden van de nieuwste ontwikkelingen.

Mijn eerste vraag vervalt dus grotendeels, tenzij er andere zaken zijn waarover de pers niet juist heeft bericht. Dan hoor ik dat graag. Wat zijn de meest recente ontwikkelingen? Welke maatregelen heeft Vlaanderen binnen de eigen bevoegdheden genomen om besmettingen met H5N8 te voorkomen?

Ik wil nog even terugblikken op de laagpathogene variant, het H3N1-virus. Kunt u op dat vlak een laatste stand van zaken geven? Het bedrag is opgetrokken naar 4,2 miljoen euro, waarvoor dank. Hoe zit het met de afhandeling van die dossiers?

Minister Crevits heeft het woord.

Mijnheer Ongena, in tegenstelling tot andere organismen kunnen virussen niet zelfstandig leven. Ze hebben altijd lichaamscellen van een gastheer of gastvrouw nodig. Dat kan dan gaan om planten, dieren of mensen.

Het vogelgriepvirus heeft gevogelte als gastheer, zowel in het wild levende vogels als gedomesticeerd pluimvee, en veroorzaakt griepachtige symptomen zoals tranende ogen, sufheid en algemene verzwakking die tot sterfte kan leiden.

De voorbije jaren werden Europese vogelpopulaties meermaals door zowel hoog- als laagpathogene vogelgriep getroffen. Sinds nieuwjaar zijn in Oost-Europa enkele tientallen besmettingen met de hoogpathogene H5N8-variant vastgesteld. Ik heb een kaartje laten rondgaan van de tot en met afgelopen weekend gerapporteerde besmettingen.

Het dichtst bij België aangetroffen besmette dier is gevonden in de nabijheid van de Duits-Poolse grens, in de Duitse provincie Brandenburg. Dat is nog een behoorlijk eind hier vandaan maar we weten dat virussen zich snel kunnen verspreiden, zeker het vogelgriepvirus omdat het een incubatietijd van enkele dagen tot twee weken heeft. Een virusdragende trekvogel kan dus nog lange afstanden afleggen voor hij zelf ziektesymptomen vertoont.

Dat is de reden waarom ik mijn federale collega die bevoegd is voor het dierengezondheidsbeleid, minister Denis Ducarme, vorige week per brief heb gevraagd om aan te geven welke beleidsmaatregelen hij overweegt om de besmettingsrisico’s op ons grondgebied te beperken. Het in Oost-Europa vastgestelde virus is van hetzelfde type als het virus dat in 2016 en 2017 ook in België werd vastgesteld bij wilde vogels en hobbypluimvee. Toen werden op federaal niveau tijdelijke beperkingen op het vlak van pluimveemarkten, exposities en de vrije uitloop van kippen op bedrijven uitgevaardigd.

Het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) communiceerde dat het in dit stadium nog niet nodig is om dergelijke risicobeperkende maatregelen in te voeren, maar verhoogde waakzaamheid blijft geboden. Ik heb minister Ducarme gevraagd om zeker op tijd maatregelen te nemen. Ik heb zaterdag de sector nog gezien, en die wil eigenlijk dat er beter te snel maatregelen worden genomen dan te traag omdat de schade in dat geval niet te overzien zou zijn.

Het feit dat we zelf niet bevoegd zijn, betekent niet dat we vanuit landbouw geen inspanningen kunnen leveren om de bioveiligheid van pluimveehouderijen te verhogen. Het Departement Landbouw en Visserij zet sterk in op sensibilisering door middel van voorlichtingsactiviteiten, studiedagen, video’s, brochures, demonstratieprojecten enzovoort. Naar aanleiding van de vaststellingen in Oost-Europa werd dit nogmaals onder de aandacht gebracht op de website van het departement. Binnen het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) is er ook steun mogelijk voor investeringen die de bioveiligheid op praktijkbedrijven verhogen. Verder neemt het departement deel aan de overlegmomenten met de sector die het FAVV organiseert, onder meer op vrijdag 31 januari.

Zoals eerder toegelicht in deze commissie, is er op het vlak van de schade die pluimveehouders geleden hebben naar aanleiding van de H3N1-besmetting van vorig jaar, een federale en een regionale component. De vergoeding voor het opruimen van getroffen bedrijven is federaal; vanuit Vlaanderen is er een tegemoetkoming in de herbevolking van de geruimde stallen van vrijwillig geruimde bedrijven. In totaal kregen 57 bedrijven ongeveer 4,2 miljoen euro vergoed. Dit komt neer op een vergoeding van ongeveer 30 procent voor het herstel van het getroffen productiepotentieel op de bedrijven.

Alle dossiers zijn afgerond en vergoed. De sector heeft daar zaterdag ook nog eens uitdrukkelijk voor bedankt. Dat is niet mijn verdienste maar die van alle mensen binnen onze administratie die keihard hebben gewerkt om ervoor te zorgen dat al die dossiers afgehandeld geraakt zijn, waarvoor ook mijn grote dank.

Ook de VLIF-waarborgregeling voor pluimveebedrijven die in financiële problemen geraakt zijn door een besmetting met aviaire influenza op hun bedrijf, zal worden geactiveerd. Ik bereid een besluit voor om dat te doen.

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik sluit me graag aan bij de dank aan de diensten voor de snelle en doeltreffende afhandeling van de H3N1-crisis die er is geweest. Het is zeer goed dat de middelen toen werden opgetrokken en vooral dat de dossiers nu heel snel zijn afgehandeld.

We voelen natuurlijk dat de H3N1-crisis zorgt voor extra zenuwachtigheid als er meldingen zijn van een nieuwe vogelgriep. De vogel op uw kaart is misschien nog niet heel dichtbij maar, zoals u zelf ook aangeeft, kan hij heel snel naar ons komen. Gelet op de ervaring met het H3N1-virus – ik ga het verhaal niet opnieuw doen – waar er een zekere frustratie was omdat de federale overheid te lang heeft gewacht om in te grijpen, zou ik willen aandringen om dit heel goed op te volgen en om in nauw contact te blijven met de federale overheid. Ik zou u willen vragen hen aan te manen om snel in te grijpen als zou blijken dat het dichterbij komt. U hebt gezegd dat de sector zelf vraagt om voldoende waakzaam te blijven. Wij rekenen een beetje op u om uw federale collega goed bij de les te houden.

Vogelgriep en andere virussen laten zich natuurlijk niet afschrikken door de landsgrenzen. Zijn er op Europees niveau maatregelen genomen of zouden er verbeteringen kunnen plaatsvinden om bij de uitbraak van een of ander virus, in dit geval het vogelgriepvirus, initiatieven te nemen en andere maatregelen te nemen zodat we beter van elkaar weten wat de stand van zaken is en wat we eventueel samen kunnen doen met andere Europese landen om zo'n griep in te dijken? Dat is mijn bijkomende vraag.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega, meer dan wat ik vorige week heb gedaan, kan ik niet doen. Ik heb een brief gestuurd met de vraag om tijdig in te grijpen. Ik heb ook aan het Verbond voor Eieren, Pluimvee en Konijnen (VEPEK) gezegd dat de brief is verstuurd en ik heb het hier ook bevestigd. Ik ga ervan uit dat de minister het nodige zal doen.

De vergelijking met wat vorig jaar is gebeurd, is niet helemaal te maken omdat het een laagpathogeen virus was. De discussie was of men moest ingrijpen of niet. Strikt genomen had hij niets kunnen doen, maar hij heeft wel geageerd, zij het iets te laat. We moeten daar nu mee leven.

Ik heb toen de brug gemaakt naar Europa om te vragen om tot een dynamische lijst te komen. Er wordt aan gewerkt. Vlaanderen alleen kan dit niet doen; er moet overleg worden gepleegd. Het is een problematiek waarmee elke regio kan worden geconfronteerd. Men heeft er dus belang bij om het dynamisch te behandelen.

De Europese Unie heeft de import van alle pluimveeproducten uit Oekraïne opgeschort omdat ook de besmetting in Oekraïne is vastgesteld. De Europese Unie volgt de situatie dus nauwgezet op in alle lidstaten. Er wordt ook parallel gewerkt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.