Patrick Willems, professor waterbouwkunde aan de KU Leuven, ziet vooral in de lage grondwaterstanden een groot probleem voor de toekomst. “ Omdat er zo weinig neerslag is gevallen staat het grondwaterpeil laag. Als het de komende maanden nog amper gaat regenen, kunnen ook de spaarbekkens uitgeput raken.” Dat besef heeft de voorbije jaren, samen met de stijgende prijs van leidingwater, gezorgd voor een rush op grondwaterputten. “Vanuit individueel standpunt kan een boorput een goed idee lijken. Het probleem is dat je via zo een put grondwater oppompt, en dat is eigenlijk een bron van leidingwater. Als iedereen hiervoor zou kiezen, zijn we nog verder weg van een oplossing.”
Zelfs nu het droog is blijft regenwater opvangen een zinvolle investering: “Elke waterput maakt het verschil”
“Ons leidingwater is namelijk deels afkomstig uit oppervlaktewater zoals rivieren, vijvers en spaarbekkens, en deels uit grondwater dat uit de bodem wordt gepompt. Watermaatschappijen zorgen voor de zuivering, slaan het drinkbare water op in watertorens en reservoirs en verdelen het vervolgens naar de consument.” Kan die consument het mogelijke tekort aan drinkwater opvangen met een boorput?
1. Je moet je grondwaterput aangeven
Voorlopig staat het iedereen vrij om een grondwaterput te plaatsen. Eén gezin heeft namelijk een verwaarloosbare invloed op het grondwaterpeil. “Te veel boorputten in dezelfde streek kunnen wel problematisch worden”, aldus Willems. “Daarom moet je verplicht je installatie aangeven. Het is belangrijk dat je je aan die meldingsplicht houdt om op termijn onaangename verrassingen te voorkomen. Een vergunning heb je als particulier normaal niet nodig, die moet je alleen aanvragen als je meer dan 500 m3 per jaar gaat oppompen. Dat geldt dus vooral voor bedrijven.” Ter verwijzing: een gemiddeld gezin van 4 personen verbruikt volgens de Vlaamse Milieumaatschappij zo’n 127 kubieke meter water per jaar.
2. Grondwater is voor veel toepassingen te zuiver
Via een grondwaterput haal je water uit lagen enkele tientallen tot honderden meters onder de grond. “Dat water is zuiver. Te zuiver, eigenlijk”, vervolgt Willems. “De meeste mensen met een boorput gebruiken grondwater namelijk om te tuinieren, het toilet door te spoelen, kleren te wassen,… Dat is eigenlijk zonde. Dat zijn zaken die je beter met regenwater doet.”
Omdat putwater zo proper is kan je het in principe ook gebruiken als drinkwater. “Als je hiervoor kiest moet je wel nauw toezien op de kwaliteit ervan. Volgens de wet moet je een grondwaterput alleen laten controleren bij ingebruikname en daarna om de tien jaar. Doet jouw grondwater dienst als leidingwater, dan zou ik aanraden om het vaker te testen. Misschien wel ieder jaar. En zeker als je opeens zou merken dat je water troebel wordt of van kleur verandert. Er is altijd een kans dat de bodem plots verontreinigd raakt.”
3. Het kostenplaatje kan hoog oplopen
Hoe diep je precies moet boren om grondwater te winnen hangt af van de streek waar je woont en de zuiverheid waar je naar streeft. “Reken voor de boring op zo’n 100 euro per meter diepte. Als je 40 meter diep wil gaan, kost dat dus 4.000 euro. Daarbij komt nog de prijs van de leidingen en de aankoop en installatie van de pomp, waardoor je snel rond de 10.000 euro eindigt. Of je dat de moeite waard vindt, moet je voor jezelf uitmaken.” Als je eenmalig investeert in een grondwaterput gaat je waterfactuur uiteraard omlaag, waardoor de boorput zichzelf op lange termijn kan terugbetalen.
4. Ook met een grondwaterput zijn er geen garanties
Een veel gehoord argument om voor een boorput te kiezen, is dat veel gezinnen gewoonweg niet meer toekomen met hun voorraad regenwater. “Vaak ligt aan de grootte van de regenwaterput”, nuanceert de professor. “Wie sinds 2014 een nieuwbouwwoning zet is verplicht om een regenwaterput van minstens 5.000 liter te installeren. Maar eigenlijk is dat te weinig. Als er even geen neerslag valt kan zo’n regenwaterput inderdaad snel leeg zijn. Daarom adviseren we gezinnen tegenwoordig om voor een waterput van 10.000 liter te kiezen, of nog groter als je veel regenwater verbruikt. Bovendien spring je best sowieso zuinig om met regenwater. Uiteindelijk is het echt niet nodig om je gazon elke week te sproeien.”
Een grondwaterput biedt in theorie een oneindige voorraad water. Maar in de praktijk zit je nooit volledig veilig. “Kijk maar naar de huidige lage grondwaterstanden. Het ziet ernaar uit dat grondwater in de toekomst altijd dieper en dieper zal zitten. Het is dus niet uitgesloten dat je boorput leegvalt, omdat er op jouw diepte geen grondwater meer te winnen valt.”
5. Een regenwaterput is duurzamer
De conclusie? “Een regenwaterput blijft de voorkeur genieten boven een grondwaterput, omdat je dan niet raakt aan het grondwaterbestand en geen zuiver water verspilt”, benadrukt Patrick Willems. “Daarnaast spelen regenwaterputten een belangrijke rol in de strijd tegen wateroverlast. Door het veranderende klimaat hebben we namelijk niet alleen vaker te kampen met droogtes, maar ook met zomerse onweersbuien. Daarbij valt er zoveel water ineens uit de lucht, dat het geen kans krijgt om in de harde grond te dringen. Dat regenwater stroomt massaal naar de riool, waardoor er overstromingen kunnen ontstaan. Het is dus beter om dat regenwater zo veel mogelijk op te vangen.”
Nog een voordeel: wie vandaag bij nieuwbouw een regenwaterput plaatst, moet zorgen dat de overloop infiltreert in de tuin. “Als je regenwaterput tijdens een natte periode vol zit, zal het overtollige water daardoor alsnog in de grond terechtkomen. Zo vul je dus het grondwaterpeil aan en help je toekomstige waterschaarste te voorkomen.”
Is jouw regenwaterput vooral vaak leeg? Onderzoek dan of je hem kan vervangen door een groter exemplaar of een tweede vat kan bijplaatsen. Regenwaterputten komen tegenwoordig in allerlei vormen en maten, waardoor er veel mogelijkheden zijn. Ook als je in een rijhuis woont of een bescheiden tuin hebt.
