De controle van mestwaarden

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, als we willen evolueren naar precisielandbouw, dan moeten we concreter en exacter weten wat de mestwaarden zijn. We weten dat varkens inhomogene mest leveren. De waarde daarvan fluctueert nogal eens.

In Vlaanderen zijn sinds 1 januari 2018 vrachtstalen de enige geldige stalen voor vloeibare varkensmest. Eenmaal de mestsamenstelling is bepaald, kan men daarvan drie maanden gebruikmaken en kan er met die samenstelling worden gereden.

In Nederland, waar men dat systeem al heel lang gebruikt, is men nu aan het testen met infraroodtechnologieën waarbij men zonder tussenkomst van labo’s à la minute per lading heel punctueel kan bepalen wat de waarden zijn. Dat helpt natuurlijk om het bijmesten en de nood aan het bijmesten heel correct in te schatten.

Hoe evalueert u het systeem van de vrachtstalen dat sinds 1 januari 2018 van kracht is? Hebt u zicht in welke mate vrachtstalen voor rundveemest genomen worden? Bent u op de hoogte van het systeem van IR-scopies zoals in Nederland? Hoe schat u de voordelen hiervan in voor Vlaanderen? Zult u dit systeem ook in Vlaanderen invoeren?

Minister Demir heeft het woord.

De verplichting om varkensmest te analyseren via vrachtanalyses is er gekomen op basis van een studie die uitgevoerd werd door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). Op basis van analyses uitgevoerd door de afdeling Mestbank van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) stelden we immers vast dat de samenstelling van de mest veel lager was dan de geregistreerde samenstelling.

Sinds de invoering van de verplichting om met vrachtstalen te werken, ligt de geregistreerde samenstelling in lijn met de analyses die door mijn controlediensten worden genomen. Het gebruik van vrachtstalen heeft er dus wel degelijk voor gezorgd dat een veel correctere samenstelling van de mest wordt gebruikt.

Het nemen van de vrachtstalen is ondertussen goed ingeburgerd. De erkende mestvoerders die vrachtstalen nemen, laten zelf ook kwaliteitscontroles uitvoeren, en worden door mijn administratie regelmatig geaudit. Bij deze audits zijn tot nu toe geen onregelmatigheden vastgesteld.

Naast het gebruik van vrachtanalyses is uit de studie ook naar voren gekomen dat de variatie in de mestsamenstelling bij sommige bedrijven zo beperkt is dat zij zelfs kunnen werken met een bedrijfsspecifieke mestsamenstelling.

Het systeem van vrachtstalen heeft er dus zeker voor gezorgd dat de landbouwers een correcter zicht hebben op de samenstelling van de varkensmest, en laat hun toe beter te bepalen of en hoeveel er bijgemest moet worden – wat een belangrijk element is van een oordeelkundige bemesting met het oog op het verbeteren van de waterkwaliteit.

Vrachtanalyses voor rundveemest zijn niet verplicht. Ze worden dan ook veel minder genomen. Het verschil tussen put- en vrachtstalen bij rundveemest is ook veel kleiner. Bij rundveestallen is het immers mogelijk om een correct putstaal te nemen. De mest is homogener, de stallen kunnen verlucht worden en de roostergaten zijn groot genoeg om een correct staal te nemen. Wat rundermest betreft, kan de landbouwer dan ook vertrouwen op een putstaal om een correcte inschatting te hebben van de inhoud van de rundermest.

Ik volg inderdaad de ontwikkeling van verschillende analysetechnieken op. VITO heeft enkele jaren geleden een studie uitgevoerd over de verschillende technieken. Ik voorzie nog dit jaar een opvolgstudie naar de huidige stand van zaken alsook een inschatting van de mogelijkheden op middellange termijn van deze en andere technieken. Hierbij zal de Nederlandse techniek waar u naar verwijst, meegenomen worden.

Momenteel is er nog geen techniek voorhanden die eenzelfde accuraatheid geeft als de klassieke mestanalyses. Het gebruik van in-situanalyses zal op korte termijn de klassieke mestanalyses dan ook nog niet kunnen vervangen. Maar uiteraard moedig ik iedere innovatie aan die leidt tot een beter mestgebruik. 

Zodra van een techniek bewezen is dat deze kan helpen in een correcter gebruik van de mest, zal ik niet aarzelen om die toe te voegen aan de mogelijkheden die momenteel bestaan. 

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben blij dat uit de evaluatie blijkt dat het systeem van de vrachtstalen een verbetering is, zeker ook voor de landbouwer. We moeten waakzaam zijn om in de landbouw voldoende te blijven inzetten op innovatie. Dat is in dit geval in het belang van de waterkwaliteit en van het rendement van de landbouwbedrijven. Het is goed om daar verder op te blijven inzetten.

Verder moeten we blijven kijken naar wat de buurlanden en andere Europese landen daarrond ontwikkelen. We moeten het niet altijd zelf doen of het warm water uitvinden. Ik ben blij dat dat allemaal goed wordt opgevolgd.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Mest is niet meteen iets waarin ik expertise heb opgebouwd, maar blauwalgen zijn dat wel. Die twee zijn natuurlijk onlosmakelijk verbonden. Door overbemesting komt er uiteindelijk fosfor in het water terecht waardoor de blauwalgen fel groeien.

Bij het overleg met Sport Vlaanderen daarover was de landbouwsector aanwezig om de aanpak 2020 te bespreken. Ze gaven aan dat ze bereid zijn om stappen te ondernemen maar dat ze wel wat hulp nodig hebben. Ik zie daar een kans, minister, in de opvolgstudie waar u over sprak. Misschien kan die studie ook deze problematiek meenemen. Het is alvast de moeite om in dit verhaal de metingen mee te bekijken.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Goedemiddag, minister, het is een goede zaak dat via de vrachtstalen een beter inzicht is verkregen.

Er is inderdaad een systeem. Als de spreiding tussen verschillende vrachtstalen klein is, kan een bedrijf vragen naar een bedrijfsspecifieke uitzondering en gebruikmaken van het systeem van bedrijfsspecifieke mestsamenstelling, waardoor men niet meer geacht wordt om vrachtstalen te nemen. Men gaat ervan uit dat de samenstelling toch ongeveer gelijk is.

Hebt u enig idee hoeveel bedrijven daarvan gebruikmaken? Welk aandeel van de bedrijven werkt nog altijd via vrachtstalen? Hoeveel hebben er een uitzonderingssituatie en moeten daar geen gebruik meer van maken?

Ik kan me voorstellen dat men kan overgaan tot zo’n uitzondering en dat men de bedrijfsspecifieke mestsamenstelling heeft verworpen. Is het naderhand of op lange termijn niet nuttig om die mestsamenstelling toch eens na te gaan en te zien of die nog altijd gelijk is, eerder om de methodiek te verfijnen dan om puur controle te doen? Zo zou men kunnen nagaan of dat op lange termijn geldig blijft. Heeft men ondertussen voldoende kennis om die methodiek en ook die uitzondering op een goede manier toe te passen?

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik sluit me kort aan bij deze vraagstelling. Dank u wel om nieuwe technieken, ook in andere landen, onder de aandacht te brengen.

Wat betreft de vrachtstaalnames is er door de jaren heen goed gewerkt, er is kennis opgebouwd. We mogen dit als een goed instrument aanzien, we moeten dat niet in twijfel trekken.

Minister, ik ben u ook dankbaar dat u de innovatieve nieuwe technieken blijft opvolgen en bekijkt hoe we nog accuratere en interessantere instrumenten ter beschikking kunnen stellen van de landbouw met het oog op de waterkwaliteit maar ook op de praktijk en de uitvoering door de landbouwer die uiteindelijk ermee aan de slag moet. Deze techniek lijkt zeker belangrijk. Als men effectief op heel korte tijd het resultaat kan weten, is het evident dat men daar makkelijker mee kan werken dan wel dat we er zeven dagen op moeten wachten. In die zin moedig ik u zeker aan om de innovatie verder op te volgen met het oog op de implementatie naar waterkwaliteit en praktijkvoering.

Minister, ik heb twee opmerkingen. In het verleden is de sector vaak fraudegevoelig gebleken. Grondige controles zijn dus essentieel. Alle mogelijke technologie die kan helpen om de grondige controles vlotter en eenvoudiger voor iedereen te maken, is uiteraard gewenst. Dat is voor iedereen een win.

Ik wil in dit kader nog eens informeren naar de evaluatie van MAP 6 en de cijfers over de waterkwaliteit. Waar staan we daarmee? Ik wil de Vlaamse Regering oproepen om snel naar het parlement te komen met een grondige evaluatie van de stand van zaken. De instrumenten zijn er uiteindelijk alleen maar om het doel te bereiken, en dat is de realisatie van de gewenste waterkwaliteit. Dat is wat we in de eerste plaats moeten monitoren. Graag enige timing en verduidelijking.

Minister Demir heeft het woord.

Collega’s, voorzitter, de evaluatie van MAP 6 is gebeurd. Ik heb dat aan de regering voorgelegd ter goedkeuring. De evaluatie was niet denderend, zoals we hadden verwacht. Momenteel voeren we gesprekken met alle stakeholders om te kijken waar en hoe we moeten bijsturen, zoals ik al eerder aan het parlement heb meegedeeld. Dat loopt dus.

Mevrouw Perdaens, uw vraag over de blauwalgen doet bij mij geen belletje rinkelen. Dat zegt me niets. Ik zal vragen aan de administratie om dat eventueel mee te nemen in de opvolgstudie.

Wat de cijfers betreft, mijnheer Steenwegen, dat is een terechte vraag. Ik zal ze opvragen en laten toevoegen aan het verslag. Het lijkt me inderdaad een goed idee om dat op te volgen zoals u hebt meegedeeld, om te controleren of de stalen voldoende constant blijven. Bedankt hiervoor, we nemen dat mee.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, ik dank de minister voor haar uitgebreide toelichting ter zake. Ik laat het aan de andere collega’s om hun vragen te stellen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.