Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) sloot eind juli een blue deal af, die een zeventigtal maatregelen bevatte. Willems maakt als wetenschappelijk expert deel uit van de speciale taskforce die de uitvoering ervan moet bewaken. ‘Ik ben blij dat er vier ministers bij betrokken zijn (behalve Demir ook Hilde Crevits, Bart Somers en Lydia Peeters, red.). Ook de gouverneurs waren present op de eerste vergadering van de taskforce. De politici nemen het nu ernstig.’ Waarom nu wel?
‘De omslag is er gekomen na de vier droge zomers op rij die we meegemaakt hebben. Dat er eind mei in Overijse plots geen water meer uit de kraan kwam, was het finale incident dat iedereen met de neus op de feiten heeft gedrukt.’
500 miljoen lijkt een stevig bedrag. Waaraan kunnen we dat het best spenderen?
‘Een deel kan gaan naar steun aan bedrijven die werk maken van rationeel watergebruik. Die kunnen zacht dwingend opgesteld worden: als ze geen scan, geen doorlichting van hun watergebruik hebben laten uitvoeren, krijgen ze geen subsidies.’
‘De burger kun je belonen als hij op zijn privéterrein het regenwater laat insijpelen, in plaats van het af te voeren. In enkele andere landen, zoals Duitsland, worden mensen belast op het volume dat ze laten wegstromen naar de riolering, maar dat klinkt natuurlijk niet populair. Een korting op de afvalwaterfactuur zal sympathieker overkomen.’
‘Er zal ook een pak proefprojecten ondersteund moeten worden rond hergebruik van water of ontharding. Als die hun nut bewijzen, kunnen ze op grotere schaal uitgerold worden.’
Vlaanderen moet weer een spons worden, zegt minister Demir. Hoe doen we dat?
‘Door de op grote schaal verdwenen natte natuur te herstellen. Daar is de grootste winst te boeken. Het betekent niet langer draineren en de standen van de waterlopen weer wat hoger laten komen. Getroffen landbouwers kunnen tegemoetgekomen worden met een grondenruil, of ze kunnen aangespoord worden andere teelten te proberen.’
‘Natte natuur herstellen zal helaas niet overal kunnen. Op sommige plaatsen, zoals het zuiden van West-Vlaanderen, zullen we onze toevlucht moeten nemen tot de aanleg van waterbassins. Dat hoeven geen enorme betonnen bakken te zijn, dat is niet meer van deze tijd. Kleinschalig kan ook.’
Is de burger al mee?
‘De lokale besturen moeten de mogelijkheid krijgen om bij nieuwe bouwprojecten op te leggen dat er een bepaalde hoeveelheid water opgevangen moet worden. Dat heeft het voordeel dat er gespreid over de tijd veel ten goede zal veranderen, zonder dat je hele wijken moet opengooien.’
‘Het zal groene oases in de woonkernen doen ontstaan. Die komen behalve de waterhuishouding ook het klimaat, de biodiversiteit en de recreatiemogelijkheden ten goede. Als het resultaat een aangenamere leefomgeving is, zullen de burgers mee zijn in het verhaal.’
