Wijzigingen GLB

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Voorzitter, minister, mijn vraag dateert van begin augustus dus mogelijks zijn er intussen zaken geëvolueerd.

In oktober stemt het Europees Parlement over de nieuwe krijtlijnen voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). De Europese Raad die op 21 juli een akkoord bereikte over het Europees meerjarenbudget voor de komende zeven jaren, nam echter enkele zeer ingrijpende beslissingen die het landbouwbeleid in alle lidstaten grondig zullen impacteren.

Het landbouwbudget wordt vastgelegd op 258,94 miljard euro voor de eerste en 77,85 miljard euro voor de tweede pijler. Dat laatste bedrag wordt versterkt met 7,5 miljard euro uit het Coronaherstelfonds dat door de raad werd gelanceerd. Deze extra middelen zijn nog niet specifiek geoormerkt.

In een normale inflatiecurve betekent dit een feitelijke verlaging van het budget met ongeveer 10 procent. Belangrijke verklarende factor is daar uiteraard de brexit zoals we allemaal weten.

Ook inhoudelijk werden er een aantal akkoorden gesloten inzake landbouw, die vanaf 2023 van kracht zouden moeten worden. Zo moet 40 procent van de GLB-middelen besteed worden aan acties met een positief klimaatresultaat. Lidstaten mogen verschuivingen van de eerste naar de tweede pijler toestaan tot 42 procent. Van deze verschoven middelen mag 25 procent vrij worden besteed binnen de tweede pijler, 15 procent moet specifiek gaan naar ecologische investeringen en 2 procent naar jonge of startende boeren. In omgekeerde richting mag 25 procent van de tweede naar de eerste pijler worden verschoven.

Minister, hoe evalueert u de bovengenoemde beslissingen van de Europese ministerraad? In hoeverre stroken deze met de Vlaamse ambities? Welke gevolgen verwacht u voor het Vlaamse landbouwbeleid ten gevolge van deze Europese beleidswijzigingen? Noopt dit Vlaanderen tot extra bijsturingen?

Minister Crevits heeft het woord.

In de eerste plaats is het belangrijk dat de Europese staats- en regeringsleiders in juli een akkoord hebben gevonden. Een beslissing over het budget sleepte immers al een tijdje aan. Zolang er geen knopen werden doorgehakt zitten we ook in het GLB-dossier volledig geblokkeerd.

Uit wat we nu weten, zien we dat het landbouwbudget erop achteruitgaat ten opzichte van de huidige periode. Dat was duidelijk van bij het begin omdat we de Europese beleidsprioriteiten zagen. Ten opzichte van het initiële voorstel van de Europese Commissie van 2018 is er in het voorliggende akkoord in totaal bijna 20 miljard bijgekomen in het Europese landbouwbudget. In die zin zijn de onderhandelingen voor Landbouw positief geëvolueerd.

Wat betreft de inhoudelijke punten van uw vraag, denk ik niet dat dit aspect een grote impact zal hebben. Zo was de 40 procent bijdrage aan klimaat al opgenomen in de GLB-voorstellen en dit moet haalbaar zijn.

Hoe strookt het met de Vlaamse ambities? In het interfederale landbouwoverleg was er aangedrongen op een compensatie, om tegemoet te komen aan het grote verlies voor België als gevolg van de budgetten die verschoven worden tussen lidstaten met historisch gezien hogere vergoedingen per hectare en lidstaten met lagere vergoedingen. Dat is een zogenaamde externe convergentie. Die compensatie hebben we deels binnengehaald door het extra bedrag van 100 miljoen dat aan België werd toegewezen voor pijler 2. We zullen nu alle nodige inspanningen doen om uit het budget van het brexitfonds van 5 miljard euro ook het maximale te halen voor onze land- en tuinbouwbedrijven en agrovoedingssector. We gaan immers de relatie met Groot-Brittannië opzeggen.

Bij de preliminaire voorbereidingen werd al rekening gehouden met een potentiële budgetdaling. We moeten weloverwogen keuzes maken, om alsnog doelgericht een aantal hefbomen te kunnen creëren om de meest acute noden in de sector aan te pakken. Aangezien het totale budget afneemt en de eisen waaraan moet voldaan worden om voor steun in aanmerking te komen, toenemen, wordt het doelgericht ‘targetten’ nog belangrijker. Ik blijf zeker ijveren voor definities op Europees niveau die ons toelaten om bijvoorbeeld inkomenssteun voor te behouden voor de échte landbouwers, de actieve boeren. Op die manier kunnen we de effecten van de budgetdaling voor de landbouwers, die alle maatschappelijke steun verdienen, deels beperken. We blijven evenwel nog een beetje in het ongewisse. Wij wachten op het finale antwoord.

Ik ga proberen mijn antwoorden beknopt te houden. Over dit thema zou ik zonder probleem een uur kunnen uitweiden. Maar de agenda noopt mij tot beknoptheid.

Goed, minister. De commissie heeft trouwens beslist op 28 oktober over deze problematiek van gedachten te wisselen met de administratie en een aantal andere partners.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

De besluitvorming van het GLB zit inderdaad in een beslissende fase en in de komende weken zullen er knopen worden doorgehakt. Dat is goed want wij debatteren er al heel lang over. Het wordt nog een klein beetje afwachten hoe de kaarten dan finaal geschud worden. Maar hoe dan ook zal er een impact zijn op onze landbouwsector. Ik durf ook te vermoeden dat er in de komende weken nog een aantal lobbymachines in werking zullen treden om voor specifieke sectoren nog een en ander te verbeteren. Maar ik ga ervan uit, minister, dat u onze strategische belangen maximaal zult verdedigen. Uw houding inzake de brexit en de definitie van actieve boeren – verhalen die hier al vaker aan bod zijn gekomen – vonden hier heel brede steun en die steun blijf ik geven. 

Ik moet er ook niemand aan herinneren dat we lid zijn van een krimpend clubje, het kleiner wordende clubje lidstaten dat net ook bijdraagt aan het landbouwbudget. Dat moeten we stevig in het oog houden.

Daarnaast zal het uiteraard kunst zijn om dan in de overgangsperiode tot een regeling te komen op Vlaams niveau om dat GLB op een goede manier om te zetten. Daarvoor zijn er momenteel ook al allerlei initiatieven lopende.

Ik vind het uiteraard heel goed dat we een hoorzitting zullen organiseren in deze commissie. Minister, dat uur omstandige toelichting hebben wij dus nog tegoed.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik zal heel kort zijn, want er volgt inderdaad nog een uitgebreide gedachtewisseling hierover. Maar toch: met minder middelen meer verwachtingen inzake duurzaamheid en klimaat inlassen en dan ook zorgen voor meer leefbare businessmodellen voor onze landbouwers, dat zal een heel zware opdracht worden.

Er is dan wel wat extra budget uitgetrokken, maar er is die brexit die ons boven het hoofd hangt en die een enorm grote onzekerheid vormt voor onze Vlaamse boeren. Ik wens u daarbij alvast veel succes. Ik kijk uit naar onze gedachtewisseling daarover.  

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Talpe, ik deel die zorgen uiteraard. We doen al intra-Vlaamse inspanningen. Ik denk aan het droogteplan dat we hebben opgemaakt, maar ook aan het aanzienlijke budget dat ik, bij de relancebudgetten, specifiek voor investeringen in landbouw heb voorbehouden, om toe te laten dat onze landbouwers zich kunnen aanpassen aan de wijzigende klimaatomstandigheden. Maar zo zijn er uiteraard nog een pak uitdagingen.

Mevrouw Joosen, wat de timing van het GLB betreft, is het de bedoeling dat zowel de Raad van Landbouwministers eind deze maand, alsook het Europees Parlement snel hun finale positie bepalen. Daarna starten de, zoals dat heet, trilogen. Het is de bedoeling om eind dit jaar finaal duidelijkheid te hebben over het kader waarbinnen we dat Vlaams Strategisch Plan kunnen opmaken.

De vraag om uitleg is afgehandeld.