Opzetten lokale online versmarkt

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, een korte, krachtige vraag. Ik heb gelezen dat sommige Mechelse ondernemers een initiatief willen opzetten, genaamd Lokkal, waarbij ze een online versmarkt willen organiseren waar men allerhande verse producten uit heel België wil samenbrengen en te koop aanbieden, en waarbij mensen dat op die online-applicatie kunnen bestellen en dat binnen 48 uur thuis wordt geleverd.

Toen ik het las, dacht ik dat het heel mooi past in onze gemeenschappelijke ambitie om de korte keten te realiseren, waarbij we niet enkel kijken hoe we landbouwers kunnen overtuigen om zelf producten aan te bieden, al dan niet samen met enkele landbouwbedrijven uit de omgeving. We moeten natuurlijk ook online durven te kijken, en dit past er heel mooi in. Er zijn ook al initiatieven waar men verse producten kan krijgen met een menu of gebruiksaanwijzing bij om zelf klaar te maken, maar dit gaat verder. Er zijn ook initiatieven die lokaal en regionaal producten bij elkaar proberen te zoeken, maar dit gaat dus verder, dit gaat echt over verse producten uit heel het land. Daarom wou ik toch eens informeren, minister, hoe u naar dit initiatief kijkt.

Hoe beoordeelt u dit initiatief in het licht van de zoektocht naar de versterking van de korte keten?

Gaat u dit soort vernieuwende initiatieven beleidsmatig ondersteunen? Ziet u daar mogelijkheden om dat uit te rollen over heel Vlaanderen? De betrokken ondernemers – voor de duidelijkheid: ik heb daar geen aandelen in – willen starten in de provincie Antwerpen en omgeving, maar hebben echt de ambitie om in heel Vlaanderen actief te worden. Ziet u daar mogelijkheden?

Wordt het aantal bestaande en nieuwe goede praktijken in het kader van de korte keten in kaart gebracht en vooral actief gepromoot naar de producenten van voedsel? Die mensen kunnen immers heel veel plannen hebben, maar als ze geen boeren bereiken die hun de producten leveren, zijn ze er ook niet veel mee.

Minister Crevits heeft het woord.

U zult uiteraard al weten dat ik zulke initiatieven zeer fel toejuich. We zien dat door de coronacrisis veel ondernemers creatief aan de slag gegaan zijn, ook om zulke projecten uit de grond te stampen. Bovendien zijn marktonderzoeksbureaus die de gevolgen van de coronacrisis in de voedingssector in kaart gebracht hebben, het er zo goed als unaniem over eens dat bedrijven die inzetten op thuislevering, behoren tot het winnende kamp. Het is dus slim om dit afzetkanaal mee op te nemen in je bedrijfsmodel.

Natuurlijk moet ik er wel op wijzen dat korte keten een brede waaier aan verschillende verkoopsinitiatieven omvat zoals hoevewinkels, afhaalpunten voor groenteabonnementen, webwinkels met aanhuislevering. De essentie van die korte keten is dat de landbouwer zijn eigen producten verkoopt en direct invloed kan hebben op de prijs. Vooral dat laatste is levensnoodzakelijk. Het is echt van belang dat onze boeren meer betrokken worden dan louter als leverancier van producten. Het initiatief Lokkal waar u naar verwijst, is een hybride tussen een aantal verkoopsvormen. Ik geloof persoonlijk trouwens dat dit nog maar het begin is. We kunnen in Vlaanderen nog heel veel terrein winnen. We moeten nog veel intenser de kaart van de digitalisering trekken.

Je ziet in heel Europa dat die evolutie snel gaat. Ik geef een Spaans voorbeeld: crowdfarming is een platform waar landbouwers vanuit heel Europa hun producten tot aan je deur brengen. Dat vind ik dan weer een interessant voorbeeld omdat landbouwers al voor ze oogsten hun producten kunnen verkopen, en meestal ook nog aan een betere prijs, dankzij het goede verhaal dat ze via het platform kunnen vertellen. Dat is echt een meerwaarde en het zorgt er ook voor dat de voeling van onze mensen met de producenten een stukje groter wordt.

Zoals u weet, zet ik vanuit mijn beleid op meerdere initiatieven in om lokale voeding te promoten. De korte keten maakt hier zeker deel van uit. Wat voor mij wel essentieel is bij deze projecten, is dat de landbouwers die eraan deelnemen, er ook beter van worden.

Zoals ik vorige week al aangaf in deze commissie is er momenteel een oproep VLIF-agrovoeding (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) geopend, waar investeringen ter bevordering van de afzet en de verwerking van landbouwproducten op financiële ondersteuning kunnen rekenen. Zo kunnen de initiatiefnemers van Lokkal, als ze zelf verwerkers zijn van landbouwproducten of deel uitmaken van een groep waarvan minstens de helft van de vennoten landbouwer is, een projectvoorstel tot ondersteuning van hun investeringen indienen. Daarnaast moet ook minstens de helft van de afgezette of verwerkte producten afkomstig zijn van de landbouwer-vennoten van die groep.

Daarnaast is er voor landbouwers ook VLIF-investeringssteun mogelijk om bepaalde investeringen uit te voeren rond thuisverkoop of -verwerking, zoals het installeren van een koelruimte, verkoopslokaal of verwerkingsmachines.

In het project Lokale Voeding is een van de vijf werven ’Lokale producten vind je bij de boer om de hoek’. Hierin gaan we specifiek na voor de korte keten hoe we lokale initiatieven van boeren met ambitie verder kunnen versterken op basis van succesvolle ervaringen.

Daarnaast is het Steunpunt Korte Keten een actieve verbindende partner in het zoeken naar manieren en samenwerkingsvormen om producten van bij de boer te vermarkten. Dit steunpunt krijgt jaarlijks een financiële ondersteuning vanuit Landbouw om individuele begeleidingstrajecten op te starten voor landbouwers die willen beginnen met korteketenverkoop en om landbouwers die aan korteketenverkoop doen, actief samen te brengen en ervaringen te laten delen.

Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) legt in zijn onderzoek inzake verdienmodellen ook de focus op de korte keten. Zo zal de digitale tool de Verdienwijzer de landbouwer de mogelijkheid bieden om na te gaan of korte keten aansluit bij de competenties en interesses van de bedrijfsleider en of dit ook financieel haalbaar is. Ik vind het cruciaal dat elke boer in Vlaanderen kennismaakt met die Verdienwijzer en dat de boeren die in een niet-rendabel verdienmodel zitten, samen met Verdienwijzer bekijken hoe ze in een rendabel verdienmodel kunnen geraken.

Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) heeft ook een actieve werking rond korte keten onder de koepel ‘Recht van bij de boer’. Voorts zet VLAM het jaar rond in op het actief promoten van de diverse verkoopvormen van korte keten bij de consument. Daartoe is er de website https://www.rechtvanbijdeboer.be/, die via een goed werkende zoekfunctie de consument helpt om een lokaal korteketenverkooppunt te vinden dat bij hem past.

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw omstandig antwoord. We zijn er allemaal van overtuigd dat er heel wat initiatieven worden genomen om de korte keten aan te moedigen, te stimuleren en te promoten.

Er is echt wel een evolutie bezig, u hebt er ook naar verwezen aan het begin van uw antwoord. Vroeger dacht men dat webwinkels echt iets waren waar onze kledingzaken en elektrowinkels last van hadden, maar we stellen vast dat ook voedingsmiddelen steeds meer in beeld komen.

Ik herinner me een interview enkele jaren geleden met de topman van Greenyard die daar toen al een beetje op wees, maar dit zet zich nu helemaal door. Sommigen zullen dat als een bedreiging zien, maar ik zie het ook als een opportuniteit, zeker om lokale producten bij de man te krijgen. U weet hoe moeilijk het is, en dankzij de coronacrisis is het wel wat verbeterd, om mensen te overtuigen bij de lokale boer te gaan kopen en om supermarkten te overtuigen om ook lokale producten aan te bieden. Het zou een nieuwe strategie kunnen zijn om het onlineverhaal te bekijken als een opportuniteit. Maar zoals u zelf ook aangeeft, is het belangrijk dat onze boeren daar zelf ook beter van worden.

Ik heb begrepen dat er misschien mogelijkheden zijn voor deze mensen. Voor alle duidelijkheid: ik focus niet op deze mensen, maar misschien ook andere mensen die daarmee willen beginnen. Maar als ik het zo hoor, zijn de voorwaarden vandaag echt nogal hoog. Dat zal ongetwijfeld zijn redenen hebben, maar als u zegt dat men zelf een actieve boer moet zijn of in een groep zitten waar minstens de helft geproduceerd moet worden, vermoed ik dat zij daar niet aan voldoen.

Gelet op wat ik geschetst heb, namelijk dat dat onlinegebeuren ook voor onze lokale producten een winst kan worden, is mijn bijkomende vraag of we misschien niet meer mogelijkheden moeten geven om dergelijke initiatieven ook ruimte te geven.

Minister Crevits heeft het woord.

De moderne consument kiest vaak voor een beetje gebruiksgemak en heeft niet altijd tijd om meerdere verkooppunten te bezoeken. Onlineverkoop is een boot die de landbouwsector absoluut niet mag missen. We stimuleren dat nu heel concreet via de lopende … (onverstaanbaar) … . Ik ben het er ook over eens dat de boer er beter van moet worden. Ik wil gerust kijken hoe we de voorwaarden eventueel nog gebruiksvriendelijker kunnen maken. Online: mensen zijn er echt op gevlogen in de crisis. We hadden die website met waar je je producten kon vinden. Ik had zo het gevoel dat het respect weer een stukje groter werd voor wat onze boeren doen. Dat kan dan weer aanleiding geven tot prijzen die eerlijker zijn en die ook hen in een betere positie brengen. Dat is ons gezamenlijk streven, denk ik. Als daar nog wat aan bijgestuurd moet worden, bekijk ik dat graag.

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, ik noteer dat de landbouw de onlineboot niet mag missen. Volledig akkoord, en ik reken op u als goede schipster om ervoor te zorgen dat we op die boot geraken. Bedankt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.