Hout bestaat grotendeels uit drie componenten: cellulose, hemicellulose en lignine. De eerste twee zijn suikerpolymeren en het zijn deze suikers die de grondstof vormen voor de productie van bio-afbreekbare materialen en bioethanol. Het lignine vormt een soort van cement tussen de cellulose- en hemicellulose-vezels. Een verlaagde hoeveelheid lignine en/of een gewijzigde samenstelling ervan zorgen ervoor dat het gemakkelijker af te breken is en daarmee wordt het hout geschikter voor gebruik als duurzame grondstof.
Om de verandering in de houtsamenstelling te bewerkstelligen, wordt het CSE-gen in de populieren onderdrukt door middel van zogenoemde RNA-interferentie technologie. Hierbij wordt een genetisch construct in het erfelijk materiaal van de bomen geïntroduceerd dat zorgt voor de aanmaak van een RNA molecule die zich opvouwt en zo een dubbelstrengs ‘hairpin’ RNA molecule vormt. Deze molecule zet een mechanisme in gang waardoor normale CSE-RNA moleculen afgebroken worden. Deze CSE-RNA moleculen vormen een tussenstap in het proces dat van CSE gen leidt tot het CSE enzym. Minder CSE-RNA betekent dus ook minder CSE-enzym. En minder CSE-enzym heeft dan weer tot gevolg dat er minder lignine in het hout gevormd wordt.
Wijzigingen in ligninesamenstelling bestaan ook in de natuur
Wijzigingen van de ligninesamenstelling in hout komen ook voor in de natuur, maar dan heel zelden. Zo werd er in Europa een zwarte populier ontdekt en in de Verenigde Staten een den die door natuurlijke mutaties een vergelijkbare verandering in de houtsamenstelling hebben verkegen. Deze mutaties via klassieke veredeling overbrengen naar snel groeiende, aangepaste bomen is mogelijk, maar moeilijk en tijdrovend. Door het genetisch wijzigen van populieren kunnen we veel vlugger tot gelijkaardige resultaten komen. Tegelijk ontstaat er wetenschappelijke knowhow om in de toekomst natuurlijke populaties van bomen te screenen voor hun potentieel gebruik in een bio-gebaseerde economie.
De genetisch gemodificeerde bomen zijn tot vandaag enkel nog maar bestudeerd in een serre en daar groeien ze net zoals gewone populieren. Maar dat zegt ons weinig over hoe de bomen zich in de buitenlucht zullen gedragen wanneer ze aan weer, wind, en seizoenen worden blootgesteld. Hiervoor is het noodzakelijk om een veldproef uit te voeren en na te gaan of de bomen in natuurlijke omstandigheden ook normaal groeien en hout opleveren dat beter afbreekbaar is.
Verspreiding van de genetisch gemodificeerde eigenschap uitgesloten
De verspreiding van genetisch gemodificeerde eigenschappen wordt op twee manieren uitgesloten: (1) door eventuele bloemen te verwijderen. Het gaat in dit geval om vrouwelijke bomen die geen stuifmeel kunnen verspreiden, en omdat de bomen niet oud zullen worden, is de kans dat überhaupt bloemen gevormd worden heel klein, en (2) door wortelstekken zorgvuldig te verwijderen, ook na de proef.
Samenwerking met ILVO
De vergunning is aangevraagd door VIB, maar de proef wordt in de praktijk uitgevoerd in samenwerking met ILVO en als de aanvraag wordt goedgekeurd zal de proef worden uitgevoerd op terreinen van ILVO in Wetteren.
Inzage
De vergunningaanvraag is publiek te raadplegen van 1 februari 2021 tot 3 maart 2021 via de website van de Federale overheidsdienst Volksgezondheid en ligt daarnaast gedurende die periode ter inzage op het gemeentehuis in Wetteren.
