Stikstof - Nederland: veestapel moet met minstens 30% minderen

Dat de Nederlandse regerings­onderhandelingen geen eenvoudige oefening worden, liet Annemarie Jorritsma (VVD), bij haar aanstelling donderdag als verkenner, meteen weten. ‘Het proces zal complex en ingewikkeld worden.’

Een dag later dropten de Nederlandse topambtenaren een extra bommetje. In drie ‘toekomst­verkenningen’ laten ze hun licht schijnen over wat er de volgende jaren in de landbouwsector moet gebeuren, wil Nederland aan zijn stikstofverplichtingen voldoen.

De ambtenaren draaien niet rond de pot. Zelfs met de inzet van alle denkbare technologie haalt Nederland de normen voor stikstof en natuurbescherming niet zonder dat de veestapel drastisch vermindert. Om in de buurt te komen van de door Europa opgelegde normen, moet de uitstoot van stikstof halveren. Dat kan als het aantal dieren met minstens 30 procent daalt. En zelfs dan zal de bio-industrie rond kwetsbare natuurgebieden ook nog moeten verdwijnen.

Daarmee belandt het stikstofdossier meteen op de tafel van de regeringsonderhandelingen. Het was onder Rutte III al een van de grootste hoofdpijndossiers. Na een uitspraak van de Raad van State viel de bouwsector een jaar lang bijna stil, omdat er geen nieuwe bouwvergunningen meer afgeleverd worden, zowel voor woningen als voor wegen.

Ook de boeren kwamen in het vizier. D66, intussen de grote winnaar van de verkiezingen, stelde voor om de veestapel met de helft in te krimpen. Het voorstel leidde tot massale betogingen. ­Carola Schouten (ChristenUnie), de verantwoordelijke minister, dokterde een compromis uit. Ze maakte geld vrij voor nieuwe technieken die de uitstoot uit veestallen moeten verminderen. Maar daarmee is het probleem niet opgelost, maken de nieuwe rapporten duidelijk. Technologische oplossingen voor het mestprobleem bieden volgens de ambtenaren geen uitkomst meer.

D66 zal de ambtelijke aanbevelingen nu zeker aangrijpen om opnieuw de inkrimping van de veestapel te vragen. Vooral de melkveehouderij komt weer in het vizier. De VVD van Mark Rutte, maar ook het CDA, heeft het krimpscenario altijd afgeblokt. Deze twee partijen stemden wel in met een uitkoop­regeling van boeren, maar die is puur vrijwillig en niet specifiek gericht op boerderijen bij natuurgebieden. Kunnen ze dat standpunt in de regeringsonderhandelingen volhouden? De verwachting is dat deze drie partijen als eerste aan tafel gaan om te kijken of ze nog samen een nieuwe regering willen vormen. Het CDA verloor fors. De stem van landbouwers is voor de christendemocraten belangrijk. Nu ze verloren hebben, zullen ze nog minder geneigd zijn tot toegevingen op kap van de landbouw.

Ook de Vlaamse regering neemt het rapport beter eens door. In Vlaanderen ontplofte begin deze maand de stikstofbom met een arrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Die blokkeerde de uitbreiding van een kippenstal in het Limburgse Kortessem. Sindsdien is de onrust bij de Vlaamse landbouwers groot. Ook zij vrezen dat ze niet aan een inkrimping van de veestapel zullen ontsnappen.