Bodem, water, lucht: 2 maten en gewichten?

De aanwezigheid van de zogenaamde ‘forever chemicals of ‘eeuwige chemische stoffen’ zoals PFOS in de bodem en grondwater op en rond een chemische site op de Antwerpse Linkeroever beroerde de voorbije week meer dan een beetje de gemoederen ter plekke, ook bij de landbouwers en fruittelers in de omgeving. Volgens het voedselagentschap FAVV, dat begin deze week informatie deelde, gebeuren reeds meer dan twaalf jaar analyses op PFAS/PFOS en werd op de 450 uitgevoerde analyses verspreid over België geen enkele keer de norm overschreden.

Geen reden tot paniek dus volgens de federale voedselveiligheidsautoriteit, al vaardigde de Vlaamse overheid terzelfdertijd toch aanbevelingen uit om geen groenten uit eigen tuin of eieren van kippen uit de tuin te consumeren binnen een kleine perimeter rond de bron van vervuiling. Een werkwijze volgens het voorzorgsprincipe zo blijkt bij verdere navraag. “Je weet nooit…” is de motivering daarvoor.

Het doet ons toch de bedenking maken of er dan toch twee maten en twee gewichten gehanteerd worden wanneer volksgezondheid en milieuaangelegenheden voorwerp van discussie uitmaken. Grote kapitaalkrachtige bedrijven, gevestigd in een belangrijk industrieel gebied, hebben blijkbaar een voetje voor wanneer het over milieuaangelegenheden gaat, zelfs al dragen die een potentieel gevaar voor de volksgezondheid in zich. Vanuit de landbouwsector vertrouwen we op de expertise bij het FAVV, dat stelt dat er geen reden tot paniek is. Wanneer later toch zou blijken dat er wel een mogelijk voedselveiligheidsprobleem zou zijn met de door ons geproduceerde producten omwille van chemische vervuiling en wanneer die vernietigd moeten worden, dan eisen we resoluut een volledige schadeloosstelling.

Verschillende van onze landbouwers (veehouders) herinneren zich maar al te goed de dioxine-saga van eind de jaren ‘90 en recenter nog het fipronilschandaal. Het eerste werd ook eerst weggezet als “onbestaand” tot er dieper gegraven werd. Uiteindelijk leidde dit dossier zelfs tot een grondige hertekening van de volledige voedselveiligheidscontrole, werd traceerbaarheid van veld tot op het bord de standaard en werd het FAVV opgericht.

Net als het dioxineschandaal was ook het fipronildossier geïnspireerd door frauduleus gedrag en snel geldgewin met verstrekkende gevolgen voor de gedupeerde landbouwers. In het PFOS-dossier begint het steeds duidelijker te worden dat een zekere “ons kent ons”-cultuur mee aan de basis ligt voor het jarenlang negeren van signalen en vaststellingen in verband met scheeflopende toestanden op en rond de bewuste industriële site op Linkeroever.

Het PFOS-dossier toont opnieuw aan hoe kwetsbaar wij zijn als landbouwsector voor invloeden van buitenaf, ook al is er op vandaag geen indicatie dat er problemen zijn met landbouwgewassen en –producten. Het dossier toont eveneens aan hoe afhankelijk wij zijn van de betrouwbaarheid van officiële instanties en overheden, maar het daar blijkbaar toch wat neigt naar een zekere “paraplu”-houding.

In tegenstelling tot andere sectoren moeten wij als primaire producenten, “operatoren” noemt het FAVV ons, bij wijze van spreken elk uur van dag registreren en rapporteren wat we waar doen en waarmee we aan de slag gaan op onze percelen of in onze veestapel. Gebeurt dit dan niet bij industriële activiteiten die een potentieel gevaar voor de volksgezondheid inhouden? Blijkbaar niet…

We lieten ons ongenoegen blijken over de jarenlange gang van zaken bij Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. We hebben haar in ieder geval duidelijk gemaakt dat wij haar demarche over de PFOS op Linkeroever begrijpen vanuit haar bevoegdheid, maar dat we ons niet met een kluitje in het riet zullen laten sturen wanneer toch meer aan de hand zou blijken dan wat tot op vandaag door het FAVV vastgesteld werd, namelijk dat er niets is om ons zorgen over te maken.