Ondersteuning van Vlaamse duurzame wijnbouw

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Samen met de minister was ik op vrijdag 2 juli in de Westhoek. Dat is – laat mij even chauvinistisch zijn – het mooiste deel van Vlaanderen. In het Heuvelland is er heel veel wijnbouw.

Uit recente cijfers van de FOD Economie blijkt dat de Belgische wijnbouw al jaren in de lift zit. De totale Belgische wijnproductie in 2020 benadert die uit het topjaar 2018, en dat ondanks de niet al te beste weersomstandigheden met een late vorstperiode in mei 2020 en de heel warme zomer. We noteerden 1.853.034 liter Belgische wijn, waarvan 849.975 liter in Vlaanderen werd geproduceerd.

Opvallend is ook het feit dat het aantal wijnbouwers in 2020 sterk steeg. In Vlaanderen waren dat er in 2016 nog maar 90. 5 jaar later, in 2020, noteerden we al 134 Vlaamse wijnboeren.

De grootste stijging deed zich voor in Limburg, waar het aantal wijnboeren in 2 jaar tijd steeg van 25 naar 37, maar ook in West-Vlaanderen steeg hun aantal van 17 naar 29 wijnbouwers op 2 jaar tijd.

Ook het aantal verbouwde hectaren gaat de hoogte in. De Vlaamse wijnboeren verbouwden in 2020 326,82 ha. Twee jaar eerder was dat nog 234,63 ha, bijna 100 hectare minder dus.

Kortom: de Vlaamse wijnbouw is een jonge, maar heel snel groeiende sector.

Minister, u was zelf ook te gast op het eerst Vlaamse wijnsymposium dat weliswaar digitaal plaatsvond. U was daar naar eigen zeggen onder de indruk van de kwaliteitsvolle wijnen die onze Vlaamse wijnboeren op de markt brengen.

Op mondiaal vlak zien we dan weer dat de consumptie van biologische wijn sinds 2013 verdubbeld is. Wereldwijd verwacht men een grote groei van de biologische wijnconsumptie met gemiddeld 9 procent per jaar tussen 2017 en 2022. De belangrijkste productielanden in Europa zijn vandaag Spanje, Italië en Frankrijk. In België is de productie van biowijn beperkt, maar enkele telers hebben wel interesse om er mee te starten, aldus BioForum.

Minister, welke kansen ziet u voor onze Vlaamse wijnbouwers in spe om meer in te zetten op duurzame wijnproductie?

Het Kennis- en Onderzoekscentrum Wijnbouw ondersteunt de Vlaamse wijnbouwers in hun teelttechnische uitdagingen. Voorziet u de komende jaren extra middelen voor onderzoek en begeleiding van de steeds groter wordende groep wijnbouwers in Vlaanderen?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega Vandromme. We hadden het glaasje wijn nog niet bij het gamma aan producten van deze voormiddag. We zijn er nu dus bij gekomen.

Wijn is een van onze gevoeligste landbouwproducten. Het laat ons eigenlijk ook zien hoe de klimaatverandering aanpassingen teweegbrengt in tradities en teeltpraktijken die soms al eeuwen oud zijn. Onze wijnsector heeft een heel mooi traject afgelegd. In maart van dit jaar heb ik het allereerste wijnsymposium georganiseerd. Daar waren meer dan driehonderd wijnbouwers, landbouw- en wijnonderzoekers, wijnkenners en beleidsmensen. Het ging vooral over thema’s die draaien rond duurzaamheid zoals variëteitenkeuze en teelttechniek. Met de input uit dit symposium willen we volgend jaar een rondetafel wijn organiseren. Dus die duurzaamheid is echt een uitdaging. Maar nog meer dan dat is het ook een opportuniteit voor onze wijnboeren om zich klaar te stomen voor de toekomst.

Ik wil onze wijnbouwers ook aanmoedigen om in te tekenen op de stimuli die er vanuit het reguliere beleid zijn. Binnen de GLB-maatregelen (gemeenschappelijk landbouwbeleid) zijn heel wat initiatieven terug te vinden waarin bepaalde duurzame principes vervat zijn: agromilieu- en klimaatmaatregelen, demoprojecten en LA-trajecten (landbouw). Binnen de huidige VLIF-steun (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) zijn er ook al heel wat kansen voor de professionele wijnbouwers die agro-ecologische principes willen toepassen. Zo worden investeringen die typisch gelinkt zijn met een dergelijke manier van boeren al gesubsidieerd in het hoogst mogelijke subsidiepercentage.

We bekijken ook de mogelijkheden binnen het strategisch plan biologische landbouw waarbij we eigenlijk die omschakeling zeer sterk ondersteunen. Hierbij worden er maatregelen voorzien die de omschakeling naar bio op allerhande manieren ondersteunen via biobedrijfsadvies en de bioclusters. Daarbij voorzien we ook ondersteuning voor de werking van het Coördinatiecentrum praktijkgericht onderzoek en voorlichting Biologische Teelt (CCBT) en BioForum om kennisdeling rond bio te optimaliseren.

Dan kom ik aan uw vraag rond het kenniscentrum. Momenteel is er nog geen structurele financiering voorzien voor onderzoek en begeleiding van wijnbouwers. Projectmatige financiering is wel voorzien. Zo ondersteunen we nu projecten die inzetten op samenwerking tussen de Europese regio’s op het gebied van duurzame wijnbouw. Ook resistentie tegen schimmels en ziekteresistente rassen maken vaak deel uit van die onderzoeksprojecten.

Collega Vandromme, ik zie de toekomst van de wijnbouw dus rooskleurig tegemoet. Ik heb zo’n licht vermoeden dat de inspiratie voor uw vraag geput is uit ons gezamenlijk bezoek aan het domein Entre-Deux-Monts in Heuvelland, waar ik inderdaad ook tot mijn heel positieve verrassing kennisgemaakt heb met een aantal jonge en minder jonge mensen, ook landbouwers, die de omschakeling gemaakt hebben van een vorige teelt naar de wijnbouw. Ze hebben mij ook overtuigd van alle voordelen, maar tegelijk ook van de moeilijke sprong die je moet maken om zo om te schakelen. We houden dus de vinger aan de pols. Ik ben zeker ook van plan om zeer fors verder mee te investeren in het thema rond de duurzame wijnproductie in Vlaanderen.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik heb mijn inspiratie gehaald uit de dag van Vintage Heuvelland die op 2 juli 2021 is ingericht. Ik vond het een zeer interessante ontmoeting. Ik heb met de wijnbouwers gesproken en ik heb hun verhaal gehoord. Ik heb geleerd dat het een zeer arbeidsintensieve teelt is. Ze moeten veel uren presteren om een paar liters wijn te produceren. Wat ik ook heb geleerd, is de verhouding tussen biologische wijnen en hoe ze proberen duurzaamheid na te streven. Het mooie is dat in Heuvelland een duurzaamheidscharter is ondertekend. Het is heel mooi te zien hoe inventief die mensen zijn. Ze gaan zelf aan de slag en ze ontwikkelen materiaal om te schoffelen en het onkruid op een duurzame manier te verwijderen, zodat ze geen producten moeten gebruiken.

U hebt een aantal zaken vermeld waarop we maximaal kunnen inzetten. Ik hoop dat u de bestaande samenwerkingen, zoals Vintage Heuvelland, zult gebruiken om bekend te maken hoe wijnbouwers op bepaalde ondersteuningsmiddelen kunnen intekenen. Het is mijn aanvoelen dat op dat vlak nog wat kennis kan worden doorgegeven.

De vzw Belgische Wijnbouwers werkt een traject uit. De Vlaamse overheid heeft hiervoor in 2021 60.000 euro voorzien. De vzw wil nagaan of het mogelijk is een productenorganisatie op te richten en productdossiers op te stellen om de bestaande Vlaamse appellaties te actualiseren. Er wordt ook gezocht naar een klinkende naam om de Vlaamse wijnbouw een appellatie te geven. Wat is in dit verband de stand van zaken?

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Voorzitter, de sector groeit heel snel, maar ik ben ervan overtuigd dat er zeker nog een groeimarge voor de wijnbouw in Vlaanderen is. De professionalisering van de sector is een goede zaak. Naar aanleiding van het symposium heb ik een aantal getuigenissen gehoord van wijnboeren die stelden dat de Vlamingen volledig onterecht nog niet volledig zijn overtuigd van de kwaliteit van onze wijn. Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) zet in op de promotie van wijn uit eigen streek, maar als ik naar het activiteitenverslag voor 2020 kijk, zie ik slechts een kleine vermelding van de promotie van wijn uit eigen streek. Ze staan bij de acties over de korte keten vermeld. Op de website van VLAM zien we onmiddellijk meldingen over bier, eieren en dergelijke, maar naar de activiteiten in verband met de promotie van wijn van eigen bodem is het even zoeken. Kunt u VLAM naar aanleiding van de goede cijfers in de wijnbouw vragen nog meer activiteiten te plannen om de Vlaamse wijn te promoten?

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Voorzitter, Riemst telt niet enkel enkele hectaren met kersen, maar we hebben in Elderen ook het enige wijnkasteel van het land. Ik ben vandaag ook jarig en ik trakteer op een glas wijn uit Riemst.

Mevrouw Grosemans, ik wil me bij uw opmerkingen aansluiten. VLAM is een organisatie die door de sector zelf wordt aangedreven en die op bijdragen uit de sector zelf rekent. Om de wijnsector, die nu nog veelal bestaat uit kleinere initiatieven en ondernemingen waarvoor het misschien niet zo gemakkelijk is een bijdrage te leveren, te laten groeien, zou VLAM misschien tijdelijk zelf een inspanning kunnen leveren. Dat is natuurlijk het verhaal over de kip en het ei, maar zo zou VLAM later misschien op bijdragen vanuit de wijnsector zelf kunnen rekenen.

Minister Crevits heeft het woord.

Er is grote interesse voor de wijnvraag en voor de antwoorden uiteraard.

Collega’s, jullie hoeven niet jaloers te zijn op de Westhoektrots, er zijn naast de oorsprongsbenamingen voor de Heuvellandse wijn ook zogenaamde beschermde oorsprongsbenamingen (BOB’s) voor het Hageland, Haspengouw, de Maasvallei en de Vlaamse mousserende wijn. We hebben er dus heel wat maar ik vind de wijn uit het Heuvelland echt wel heel lekker.

Collega Coenegrachts, ik wil u feliciteren. Ik hoop dat ik actuele vragen heb deze namiddag zodat ik misschien ook eens van uw wijn kan proeven. Ik heb vandaag ook mijn tweede prik en ik weet niet of alcohol na die tweede prik wenselijk is. Maar we kunnen hem misschien eens testen deze namiddag.

We voelen in elk geval dat er een zeker enthousiasme is in Vlaanderen over die wijnproductie. Ik vind dat heel positief, dat is ook de reden waarom we daarop inzetten. Collega Vandromme, tijdens de rondetafel die in het najaar zal worden georganiseerd, volgen we dat ook verder op.

Er zijn ook gesprekken bezig met het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) om het project ‘Voedsel verbindt boer en burger’ veel meer in de picture te zetten en dus ook promotie te maken voor de Vlaamse wijn onder het label ‘Lekker van bij ons’. De wijnsector heeft trouwens voor het eerst succesvol deelgenomen aan de innovatie-incubator van VLAM.

Wat de cijfers betreft, heb ik me laten vertellen dat er in Riemst bijna 4 keer zoveel wijnstokken staan als boomgaarden met kersen. Dat is bijna 25 hectare.

Ik wil nog een persoonlijke noot meegeven. Ik vind dat er nood is aan een goede naam om de sector rond te organiseren, een naam die als geografische aanduiding kan worden opgenomen. Wij hebben vandaag Vlaamse landwijn maar ik vind dat eigenlijk niet goed. Ik ben grote fan van cuvée flamand, maar anderen zijn grote voorstander van crémant flamand. Crémant mag wellicht niet gebruikt worden, van cuvée weet ik het niet. Maar het heeft zoiets wervends. Zeker wanneer je dat in het Frans zegt voor een Vlaamse wijn, vind ik dat zeer grappig. Iedereen die een idee heeft, kan dat laten weten. Ik denk dat dat nodig is om de sector een beetje te verenigen.

In elk geval zien we dat doorheen de jaren via innovatie de kwaliteit ook beter wordt.

Wat de opmerking van collega Grosemans over het verslag betreft, zal ik proberen om dat in het rapport zichtbaarder te maken. Maar de inspanningen om voluit de kaart van de wijnbouw te trekken, zijn wel heel groot.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Ik dank de collega’s die zich hebben aangesloten en de minister voor haar antwoord.

Normaal volg ik de commissie Onderwijs. Hier passeert veel lekkers, collega Grosemans, ik ben dat niet gewoon.

Collega Coenegrachts, proficiat met uw verjaardag. Wij zeggen: klinken op leven zoals God naast Frankrijk maar bij u is dat wellicht nog iets te ver.

Collega’s, ik denk dat we de krachten moeten bundelen en niet alleen voor de verjaardag van collega Coenegrachts lekkere Vlaamse wijn kunnen serveren in ons Vlaams Parlement. Ik hoop dat er binnenkort opnieuw meer recepties mogelijk zijn, want ik stel voor dat we dat ook voor andere gelegenheden doen. Ik hoop dan ook dat jullie mijn oproep steunen om op festiviteiten Vlaamse wijn te serveren.

De vraag om uitleg is afgehandeld.