Vlaamse overheid drijft de prijs landbouwgrond op

Steven Coenegrachts heeft aan minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) en aan minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) een aantal vragen gesteld over grond die opgekocht wordt door de Vlaamse overheid. Voor het Agentschap Natuur en Bos gaat het de laatste 20 jaar om gemiddeld zo’n 1.000 hectare per jaar. Coenegrachts heeft ook de bestemming van de aangekochte grond laten analyseren. In 2020 was een derde van de grond die ANB aankocht, bestemd voor landbouw, in Limburg gaat het zelfs om de helft.

“Van de 750.000 hectare landbouwgrond die er in Vlaanderen is, kan 100.000 hectare al niet gebruikt worden voor landbouw”, legt Coenegrachts uit. “Omdat die grond in handen is van bijvoorbeeld een gemeente, ANB of van een particulier die er zijn paard op zet. Landbouwgrond is schaars en daardoor neemt ook de prijs toe. Aangezien ANB meebiedt op landbouwgrond, jaagt dit de prijs voor de boeren de hoogte in. In de meeste Vlaamse provincies koopt ANB vooral bos en natuur, maar in Limburg landbouwgrond. In 2020 was 53 procent van de grond die ANB in Limburg aankocht, ingekleurd voor landbouw. ANB gebruikt die grond vooral om bossen aan te planten. Al zal er op sommige percelen ook nog geboerd mogen worden, maar dan aan strikte voorwaarden. Voor boeren wordt het moeilijk om nog grond te kopen. Bovendien nemen ook de pachtprijzen toe. In de periode tussen 2000 en 2010 zijn die prijzen met meer dan 16 procent gestegen, zo blijkt uit informatie van minister Crevits. Volgens cijfers van Statbel is de pachtprijs van bewerkte grond de afgelopen 20 jaar zelfs met 72 procent gestegen. Al die zaken samen maken voedsel duurder.”

De gemiddelde prijs voor een hectare landbouwgrond is tijdens de eerste zes maanden van dit jaar met 10,3 procent gestegen in vergelijking met het jaargemiddelde van 2020, tot 53.760 euro. Dat blijkt uit de nieuwe landbouw­barometer van de federatie van het notariaat (Fednot). Het gaat om de grootste stijging van de afgelopen vijf jaar.

“Net zoals bij andere soorten vastgoed zit de prijs van landbouwgrond in de lift”, zegt notaris Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be. “De voornaamste redenen voor ­deze prijsstijging: de lage rentevoeten en het beperkte aanbod.” In Vlaanderen bedroeg de prijsstijging +10,7 procent, in Wallonië +8 procent.

Intussen is er nog een ander dossier dat een impact zal hebben op het areaal aan landbouwgrond. Minister Demir werkt namelijk aan een definitief plan voor de aanpak van stikstof. Tot dan geldt haar ministeriële instructie die de stikstofneerslag al fors aan banden legt. Dat is allemaal het gevolg van een arrest dat de vergunning van een kippenstal in Kortessem vernietigde. Daarop moest Demir de stikstofregeling snel herzien. In Nederland woedt die discussie over de aanpak van stikstof momenteel ook volop. Maandag lekten plannen uit waaruit blijkt dat de ontslagnemende Nederlandse regering denkt aan het verminderen van de veestapel met 30 procent. Het uitkopen of het onteigenen zou - afhankelijk van een gekozen scenario - 14 à 30 miljard euro kunnen kosten, in elk geval flink meer dan de 5 miljard die hiervoor is voorzien.

In Vlaanderen is er voor de zomer ook al een lijst van mogelijke scenario’s opgemaakt om het probleem aan te pakken, maar daar moet Demir nog uit kiezen. Vervolgens gaan die scenario’s nog in openbaar onderzoek. Ook die kostprijs moet berekend worden. Het is ook uitkijken naar het budget dat de Vlaamse regering hiervoor veil heeft. In de wandelgangen circuleert het bedrag van 2 miljard euro. In elk geval zal er op bepaalde landbouwgebieden die in de buurt van door Europa beschermde natuur liggen, niet meer intensief worden geboerd.

Vraag is of er alleen geld zal zijn om landbouwers en industrie te compenseren. “We hopen dat er ook budget is voor herstel van de natuur”, zegt Jos Ramaekers, diensthoofd beleid van Natuurpunt. “Want anders gaat de afbouw van de stikstofdepositie zeer traag. Het zou al een hele vooruitgang zijn als natuurgebieden die gebruikt worden voor landbouw, wat beter opgevolgd wordt. In 1997 is beslist dat boeren daar nog twee generaties konden voortwerken. Van die ongeveer 7.000 hectare aan natuurgebied die gebruikt wordt voor landbouw, zou nu al 3.000 hectare niet meer bemest mogen worden, maar dat wordt nauwelijks gecontroleerd. Je moet daarvoor niet met landbouw stoppen, maar wel met intensieve veeteelt. Twintig procent van de stikstof komt namelijk van het uitrijden van mest. Als je dat beperkt en je gebruikt die gronden bijvoorbeeld voor het herstel van natte natuur in de valleien, dan komt er ruimte voor nieuwe investeringen. Dat gaat sneller dan het uitkopen van boeren.”