Vlaamse strategische plan ter uitvoering van het GLB na 2020

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, in 2023 gaat het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in. Dat was met twee jaar uitgesteld. Ondertussen waren er ook overgangsmaatregelen voorzien. Voor Vlaanderen wordt dat een bijzonder moment, want voor het eerst kregen we van de Europese Unie een uitzondering om niet één, maar twee strategische plannen in te dienen voor de concrete implementatie van het GLB. Samen met het feit dat de lidstaten, en in ons geval de regio’s, voor het eerst meer persoonlijke beleidsruimte krijgen om eigen klemtonen te leggen, kan Vlaanderen dus meer dan ooit op zijn maat het GLB ten uitvoer brengen.

Het Vlaams Strategisch Plan 2023-2027 zou momenteel in volle opmaak moeten zijn en zou eigenlijk al stilaan zijn eindfase moeten ingaan, want het is de bedoeling dat het dit najaar nog wordt ingediend bij de Europese Unie voor goedkeuring. Een aantal maanden geleden werd al bekend dat de krachtlijnen zouden worden opgesteld rond zeven kernpunten. Ik overloop ze kort: innovatie en kennisdeling als hefboom; ondernemerschap en vakmanschap stimuleren voor een dynamische, weerbare en duurzame land- en tuinbouwsector; verduurzamen van het inkomen van de land- en tuinbouwer om zo tot een leefbaar inkomen voor hen te komen en de bedrijfsontwikkeling in een snel veranderende omgeving te stimuleren; aandeel aan instromers in de land- en tuinbouwsector verhogen; klimaatslimme duurzame land- en tuinbouw versterken; aandacht en zorg voor natuurlijke hulpbronnen, biodiversiteit en landschappen; en de open ruimte en het lokale economische en maatschappelijke weefsel in de echte plattelandsgebieden versterken. Daarnaast zou aandacht worden besteed aan drie ‘horizontale elementen’: innovatie, samenwerking en focus op echte landbouwers.

Inmiddels zijn er wel een aantal ontwikkelingen geweest, bijvoorbeeld op het vlak van de stikstofproblematiek. Het maakt de onzekerheid in de landbouwsector groter. Wellicht mede daardoor vang ik uit de sector berichten op over het feit dat er stilte heerst rond dit plan. Men wil graag weten wat de stand van zaken is.

Minister, wat is de actuele stand van zaken?

In welke mate werden de oorspronkelijke krachtlijnen desgevallend bijgestuurd in functie van de klimaatuitdagingen en nieuwe ontwikkelingen zoals de definitieve programmatorische aanpak stikstof (PAS)?

Tegen wanneer zal het strategisch plan gefinaliseerd worden en wanneer volgt de indiening bij Europa?

Hoe wordt de sector betrokken bij de finale redactie?

Zal er nog om advies gevraagd worden?            

Minister Crevits heeft het woord.

Collega, u weet dat er in Europa voor de zomer een politiek akkoord bereikt is over de hervorming van het GLB. Wellicht zullen de verordeningen pas eind dit jaar gepubliceerd worden. Dan kunnen de uitvoeringsbepalingen goedgekeurd worden.

Onze administratie is volop bezig met de voorbereiding van de opmaak van het Vlaamse GLB Strategisch Plan. Het feit dat de Europese regelgeving nog niet vastligt maakt dat ook de Vlaamse uitvoering wat moeilijker loopt. Wij kunnen niet wachten tot het moment dat op Europees niveau alles beslist is. Wij moeten toch voortdoen. Dat schept een aantal onzekerheden.

In de krachtlijnen komen klimaat en biodiversiteit zeer sterk naar boven. De aanpak van uitdagingen op het vlak van milieu en klimaat zijn dan ook niet nieuw in de landbouwsector en ons beleid. De krachtlijnen moeten dus, wat mij betreft, niet aangepast worden.

Wat de timing betreft, is een extern studiebureau aangesteld. Dat is het milieueffectenrapport (MER) aan het opstellen.

Het ontwerp van het GLB zal samen met het MER zestig dagen in openbaar onderzoek gaan de komende maanden. Daarna moet het door de Vlaamse Regering goedgekeurd worden en kan het officieel ingediend worden bij de Europese Commissie begin 2022. De bedoeling is dat de Europese Commissie het plan tijdig kan goedkeuren en dat Vlaanderen op 1 januari 2023 kan starten met het nieuwe GLB.

Ik zou niet durven zeggen dat de sector niet betrokken wordt, collega Talpe! Foei foei! Bij de voorbereiding van het plan is er enorm veel overleg gepleegd met diverse stakeholders. Er is een klankbordgroep opgericht waarin de landbouworganisaties, de milieuorganisaties en diverse entiteiten van het beleidsdomein Omgeving vertegenwoordigd zijn.

Het ontwerp van het GLB Strategisch Plan zal, naast het openbaar onderzoek in het kader van het MER, ook nog voor advies voorgelegd worden aan de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad). Op die manier trachten we zoveel mogelijk belanghebbenden de kans te geven om bij te dragen aan een goed gebalanceerd GLB Strategisch Plan.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, dank u voor uw duidelijke antwoorden. Het betrekken van de sector betrof het finale plan, de finale redactie. Maar we hebben inderdaad ook nog dat openbaar onderzoek waar nog een en ander kan worden bijgestuurd.

Ik heb mijn vraag vooral gesteld omdat de sector toch wel wat het gevoel had in het duister te tasten over de stand van zaken en de timing. Hiermee zijn nu toch al een aantal vragen beantwoord. We weten dat de problemen en de uitdagingen voor de sector heel groot zijn. Denk maar aan klimaat, milieu en dierenwelzijn. Dat zijn toch zaken waarbij ik toch zou willen vragen om even te finetunen met het kabinet van minister Demir, dat verantwoordelijk is voor het plattelandsbeleid, de tweede pijler. Met betrekking tot de uitdagingen rond klimaat en milieu dient het mee aan tafel te schuiven.

In de rand hiervan wou ik nog even polsen naar de plannen rond Agroforestry. U weet dat men in Nederland bijzonder ambitieus is op dat vlak en dat wij in Vlaanderen, ondanks al heel wat inspanningen, toch nog maar een paar honderd hectare hebben. Het is een interessant instrument inzake verduurzaming. Stelt u op dat vlak een aantal duidelijke doelstellingen voorop? Hebt u desgevallend een afgebakend budget om dit te faciliteren?

Mevrouw Coudyser heeft het woord.

Ik wil van de gelegenheid gebruik maken om te vragen of er in de voorbereidingen van de opmaak van dat Vlaamse strategisch plan onderzocht wordt of er in Vlaanderen kan gewerkt worden met een degressief uitbetalingssysteem van de Europese landbouwsteun, waardoor aan jonge boeren een hoger steunbedrag kan worden toegekend. We kennen de problematiek van de pensioenboeren – ik zal ze nu maar zo noemen. We willen vooral onze jonge landbouwers steunen.

Ik begrijp dat het juridisch niet kan om bijvoorbeeld te zeggen: ‘Wie 65-plus is of wie officieel met pensioen is, krijgt geen steun meer.’ Maar goed, dan moeten we misschien op zoek naar andere mogelijkheden. Wordt dat ondertussen onderzocht, om dat eventueel mee te nemen in dat Vlaams strategisch plan.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Collega’s, het nieuwe GLB is een opvolging van het oude GLB of het bestaande, nog altijd lopende GLB. Onlangs heeft de Europese Rekenkamer een studie uitgevoerd waaruit blijkt dat in het vorige GLB 100 miljard euro werd besteed aan klimaatmaatregelen en dat dat op Europees niveau niets heeft opgeleverd. Niets! Nul! Nul vooruitgang! 100 miljard euro. Minister, wordt er in het strategisch plan bij het nieuwe of het huidige GLB, waar we nu aan werken, voldoende rekening gehouden met deze en andere signalen, die toch duidelijk maken dat er van de vergroening van het vorige GLB veel te weinig in huis is gekomen, hoewel we het er allemaal over eens zijn dat we in die richting moeten evolueren? In hoeverre zult u daar rekening mee houden, zodanig dat het nieuwe strategisch plan meer in die richting kan gaan?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Talpe, de plannen rond agroforestry waren al meegenomen in het huidige GLB en zullen zeker ook in het volgende GLB worden meegenomen. Uiteraard is dit iets waar de mensen moeten op inpikken. Maar de mogelijkheden zijn er zeker.

Ik was een beetje verbaasd dat u zei dat sommige landbouworganisaties in het duister zouden tasten, want wij onderhouden wel zeer intens contact over de stand van zaken. Zij weten ook dat, zolang het Europese kader nog niet definitief is vastgeklikt, we ook geen Vlaams kader kunnen vastklikken. Daar zit effectief een probleem.

Collega Coudyser, u had een zeer interessante vraag over de degressieve uitbetaling. Ik wens dat ook echt. Voor jongeren zit er een ‘top up’-systeem in onze Vlaamse plannen. Voor de pensioenboeren werken we aan een goede definitie van de term ‘actieve landbouwer’, waardoor de steun maximaal terechtkomt bij de actieve boeren, de boeren die echt boeren, zoals dat heet.

Collega Talpe, het plattelandsbeleid zit inderdaad bij minister Demir. Dat gaat over een vierde van de middelen van de tweede pijler, die wordt ingezet voor maatregelen van minister Demir. Dat is dus niet de volledige tweede pijler. Er is uiteraard afstemming met haar diensten, de diensten van het beleidsdomein Omgeving.

Collega Steenwegen, ik dacht dat we hierover enkele weken geleden al een discussie hebben gehad, maar ik kan mij vergissen. Ik dacht dat er wel degelijk vooruitgang was, maar dat hij niet overal in absolute termen is bereikt. Ook de adaptatie is een deel van het klimaatbeleid waarmee de Rekenkamer geen rekening heeft gehouden. Daarnaast was de commentaar vooral dat de auditing niet altijd sluitend was. Nog eens, ik denk dat dit hier aan bod is gekomen.

Collega Steenwegen, u weet dat 40 procent van de middelen van ons GLB sowieso op Europees niveau zal worden besteed aan klimaatmaatregelen. De ambities zijn dus hoog, ook op Vlaams niveau. Kijk maar naar de pre-ecoregelingen die ik al, nog voor de nieuwe periode, heb ingevoerd om de boeren te stimuleren om nu al volop te investeren in de pre-ecoregelingen of om eraan te participeren.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

De klok tikt onverstoord verder. Als we op 1 januari 2022 landen en we hebben nog het openbaar onderzoek van zestig dagen, dan moet het nu toch voorgelegd kunnen worden.

Inderdaad, het is een onderdeel van de tweede pijler van het plattelandsbeleid van minister Demir.

Ik hoop dat we de agroforestry nog meer kunnen promoten en in de markt zetten en de mensen daarvoor wakker maken. Daar kunnen wij natuurlijk een trekkende rol in spelen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.