Alternatieve grondwaterwinning voor de landbouwsector

De heer Brouns heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, het bleek misschien niet uit afgelopen zomer, maar Vlaanderen kampt reeds enkele jaren met een toenemend watertekort. Het grondwaterpeil ligt te laag en krijgt tussen de zomers in te weinig kans om zich te herstellen met nieuw regenwater. Met de Blue Deal wil deze regering inzetten op innovatief watergebruik en hergebruik van regenwater.

Binnen de Blue Deal worden enkele acties met betrekking tot de landbouwsector geformuleerd om zo mee de waterhuishouding in Vlaanderen te versterken. Zo kunnen boeren via innovatieve projecten hun waterverbruik verminderen. Momenteel is de landbouwsector vergund voor een jaardebiet van 75 miljoen kubieke meter water.

In mijn eigen gemeente Kinrooi loopt op dit ogenblik een LEADER-project (Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale), een voorbeeldproject, omtrent het gebruik van gezuiverd afvalwater voor subirrigatie. Dat is een project in het kader van het derde Vlaamse programma voor plattelandsontwikkeling. Vorig jaar hebt u, minister, nog 75.000 euro toegekend voor een ander Europees innovatief project rond waterreserve, waarbij een groep land- en tuinbouwers in Mechelen aan de slag gaat rond de omvorming naar peilgestuurde drainage, rechtstreekse aansluiting van zuiver hemelwater op het drainagesysteem en subirrigatie in combinatie met kleinschalige stuwen.

Bij het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) kan er ook, specifiek in het kader van circulair watergebruik, steun worden aangevraagd, bijvoorbeeld voor de opslag van drainwater, opslag en hergebruik van condenswater van warmtekrachtkoppelingen, opvang- en recirculatiesystemen van drainwater voor grondloze tuinbouw in de open lucht, en meer. In uw antwoord in de commissie van 24 februari 2021 meldt u dat er in 2018 462 investeringen geselecteerd waren, waar samen voor 3,7 miljoen euro in geïnvesteerd werd. In 2020 was dit bedrag reeds gestegen naar 6,1 miljoen euro.

Tot slot bereiden uw diensten ook een projectoproep ‘hergebruik restwater’ voor, binnen het kader van de Blue Deal. Met deze projectoproep wordt ingespeeld op de uitdagingen rond toenemende waterbehoefte, dalende waterbeschikbaarheid en de principes van circulaire economie.

De projecten moeten bijdragen tot het verhoogd aanwenden van alternatieve waterbronnen in de land- en tuinbouw, om zo bij te dragen tot duurzaam, circulair watergebruik.

Minister, ik heb daarover voor u de volgende vragen. Hoe zal die projectoproep ‘hergebruik restwater’ zich onderscheiden van de steun die bij het VLIF kan worden aangevraagd in het kader van circulair watergebruik? Wat is de stand van zaken met betrekking tot de projectoproep ‘hergebruik restwater’? Welk budget hebt u hiervoor kunnen vrijmaken, en welke voorwaarden wilt u opleggen om de juiste projecten te vinden? Zijn er evaluaties gemaakt van reeds door het VLIF gesteunde projecten waaruit een duidelijk potentieel bleek voor een Vlaanderenbrede uitrol in het kader van de alternatieve waterwinning? Zo ja, zult u beleidsmaatregelen nemen om zulke innovatieve technieken verder uit te rollen?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega, dank u wel. De projectoproep ‘hergebruik restwater’ waarin ik heb voorzien in het kader van het relanceplan Vlaamse Veerkracht onderscheidt zich eigenlijk van de gewone VLIF-oproepen wat doelgroep en scope betreft. Bij VLIF-innovatie kan een aanvraag door een groep worden ingediend, maar moet de groep uitsluitend uit boeren bestaan. Bij VLIF-agrovoeding is de scope beperkt tot restwater van de voedingsindustrie. In de projectoproep ‘hergebruik restwater’ moeten de projecten worden ingediend door samenwerkingsverbanden bestaande uit aanbieders en afnemers van restwater, zijnde landbouwers. Dit samenwerkingsverband kan ook verder worden uitgebreid met ondersteunende partners, zoals kennisinstellingen, watermaatschappijen enzovoort. Het voordeel is dus dat dat ketenoverstijgend is.

Ik kom tot uw tweede vraag. Op 7 oktober, dat is morgen, vindt er een digitaal infomoment plaats. Initiatiefnemers hebben tot 15 december de tijd om een projectvoorstel in te dienen. Het totaalbudget is 10 miljoen euro. Het subsidiereglement kan men raadplegen via de website van het Departement Landbouw en Visserij. Ik wil de juiste projecten selecteren door de voorgestelde initiatieven te toetsen aan een aantal beoordelingscriteria, zoals de mate waarin restwater wordt hergebruikt en de mate waarin een project oplossingen aanreikt in de strijd tegen de droogte en de waterschaarste. Ook wordt er rekening gehouden met de manier waarop de resultaten van het project zullen worden verspreid en met de duurzaamheid op socio-economisch en ecologisch vlak.

Dan was er uw derde vraag. Het VLIF werkt al jaren aan het stimuleren van het gebruik van hemelwater en het zuiveren en hergebruik van water in de landbouwbedrijfsvoering door de ondersteuning van de bijhorende investeringen. Het VLIF volgt de praktijk met betrekking tot nieuwe zuiveringstechnieken zeker op de voet en ondersteunt ook die nieuwe technieken, eerst met innovatiesteun en, indien ze succesvol blijken, vervolgens met investeringssteun aan onze landbouwers.

De heer Brouns heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw antwoorden. Ik denk inderdaad dat innovatie in dezen het codewoord is om zo veel mogelijk water vast te houden en te gebruiken, zeker in de landbouw, gelet op de droogte en de toenemende problematiek op dat vlak. Er is het proefproject van het gezuiverd afvalwater voor subirrigatie waarnaar ik verwees en dat ik intussen ook ken en zie op het terrein. Ik denk dat het potentieel daarvan gigantisch groot is in Vlaanderen, met driehonderd waterzuiveringsstations. Dat is dus natuurlijk iets dat we grondig moeten bekijken. Als dat voldoende veilig kan worden ingezet voor het beregenen van gewassen, dan heeft dat een potentieel in Vlaanderen. Dan verdient dat verder steun en moet dat worden uitgerold. Ik denk dus dat we dat met bijzondere aandacht moeten volgen, gelet op dat potentieel.

Dit kan ook in twee richtingen werken. Dat hebben we ook al gezien. Er is enerzijds het bewateren van velden, maar anderzijds ook het afvoeren van een teveel aan water, zoals we dat de voorbije zomer kenden.

Ik heb verder geen bijkomende vragen. Ik wil alleen vragen dat men dat project van de inzet van gezuiverd afvalwater, gelet op het potentieel in Vlaanderen, zeer grondig zou opvolgen, om het bij een positieve evaluatie verder als voorbeeld over Vlaanderen te kunnen uitrollen.

Minister Crevits heeft het woord.

Ik zal dat doen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.