Stalbranden en dierenwelzijn

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, ik heb al een aantal vragen gesteld over stalbranden, zowel in Dierenwelzijn als in Landbouw. Maar uiteindelijk zullen stalbranden altijd blijven voorvallen, met ongelooflijke gevolgen voor het dierenwelzijn, voor de betrokken dieren. Dit is geen zaak van de commissie Dierenwelzijn, maar wel van de commissie Landbouw.

Wat mij ook een beetje frappeert is dat Kris Peeters in zijn toenmalige functie als minister van Landbouw – ik denk in 2009 of 2010 – zeer gedetailleerd heeft geantwoord met cijfers. Maar voor u is het blijkbaar ongelooflijk moeilijk, om niet te zeggen onmogelijk, om daar cijfers over vast te krijgen. Daarom stel ik opnieuw deze vraag.

Er is onlangs opnieuw een stalbrand geweest, in Sint-Niklaas. Er zijn kippenstallen uitgebrand en er kon geen enkele kip gered worden, aangezien ze in kooien opgesloten zaten. Alle 165.000 kooikippen kwamen om het leven. Dit is blijkbaar al bijna de twintigste stalbrand dit jaar, en dat gaat nog maar louter om de branden die de media halen. Het zijn er dus mogelijk nog meer. Het gaat dan om tienduizenden kippen die om het leven komen. Zoals ik al zei heb ik daar al verschillende vragen over gesteld, ook in de commissie Landbouw.

Ik heb mij daar ook al voor tot de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en tot het Netwerk Brandweer Vlaanderen gewend, om te kijken wat de eventuele oorzaken zijn. Waarom worden die branden niet op de een of andere manier in de inventarisatie opgenomen? Maar blijkbaar is er hier in Vlaanderen geen enkele zin voor urgentie, in tegenstelling tot een aantal andere landen, zoals Nederland. Daar heeft men, vanwege de belangrijke landbouwsector, ook veel te maken met stalbranden. Daar heeft de Onderzoekraad voor Veiligheid een rapport opgemaakt over stalbranden. Daarin stelt hij duidelijk dat dierenhouders de verantwoordelijkheid dragen voor de veiligheid van de dieren die ze opsluiten. Wij hebben dus de plicht om deze dieren te beschermen. Daarbij moet bij elke brand de oorzaak grondig onderzocht worden en de verantwoordelijkheden aangeduid worden. Uiteraard is ook de verzekeringssector zeker en vast een partner in dit verhaal, en zouden zij daarbij betrokken moeten worden.

Wat zijn de precieze knelpunten voor het Netwerk Brandweer Vlaanderen om cijfers te verzamelen over het aantal stalbranden en de oorzaken? Welke initiatieven worden vanuit de verzekeringssector genomen inzake brandveiligheidseisen? Kunt u er als minister van Dierenwelzijn niet bij beide instanties op aandringen dat dat probleem ten eerste in kaart wordt gebracht? Dat moet altijd gebeuren voor er iets kan aan gedaan worden. En kunt u daar in tweede instantie ook iets aan doen?

De bevoegdheden voor Vlaanderen inzake stalbranden zijn beperkt, maar het probleem is enorm relevant op het vlak van dierenwelzijn. Minister, kunt u in samenwerking met de bevoegde collega’s in de Vlaamse Regering – de minister van Landbouw maar misschien ook de minister van Binnenlands Bestuur – en de bevoegde ministers in de Federale Regering een actieplan opmaken om het aantal stalbranden te beheersen, en in een volgende fase te laten dalen?

Minister Weyts heeft het woord.

Ik denk dat elke stalbrand een drama is. De brand in Sint-Niklaas was verschrikkelijk, met 165.000 dieren, in dit geval kippen, die het leven lieten.

We hebben die problematiek in de schoot van de Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn ook al bij herhaling besproken. We maken daarvoor ook gebruik van een samenwerking met het departement Landbouw. Het onderwerp is al op verschillende vergaderingen aan bod gekomen, zelfs nog vorige maand, denk ik. Qua cijfermateriaal kijken we natuurlijk in eerste instantie naar het federale niveau, want daar ligt de bevoegdheid inzake brandweer, ook wat landbouw betreft. Maar men kan ons geen data aanreiken.

Wat wel al het resultaat is geweest van onze besprekingen, is dat BB zich in de Raad geëngageerd heeft om sensibiliseringsacties op te zetten. Dat is al een eerste engagement. Zij kunnen natuurlijk bij uitstek het doelpubliek bereiken. En we hebben vanuit de Vlaamse Raad ook zelf contact gelegd met het Netwerk Brandweer Vlaanderen, met de expliciete vraag om de problematiek in kaart te kunnen brengen. Daarvoor zijn we ook van hen afhankelijk. Er is ook de vraag om de stalbranden en de oorzaken op te nemen in hun inventarisatie. Maar dat is blijkbaar een vrij complex gegeven. Zij zeggen dat zij niet onmiddellijk aan onze vraag tegemoet kunnen komen, maar er is wel goede wil. Ik heb recent ook nog wel een herinnering gestuurd naar het Netwerk Brandweer Vlaanderen om die inventarisatie op te starten. Ook in Nederland is bij bijna de helft van de branden de oorzaak niet bekend. En van de branden waarvan de oorzaak vermoedelijk of met zekerheid bekend is, gaat het meestal om werkzaamheden.

Dat punt blijft dus op de agenda staan bij het geregeld overleg met de landbouworganisaties, en van die kant uit wordt er ingezet op sensibilisatie. Voor de duidelijkheid: de stal die is afgebrand in Sint-Niklaas, was van vrij recente aard, en beantwoordde in principe aan alle huidige eisen, zowel op het vlak van brandveiligheid als van de keuring van de elektrische installaties. Dus die stal was eigenlijk wel van een goede kwaliteit.

Op het vlak van regelgeving is het zo dat in België de federale overheid bevoegd is om de basisnormen inzake brandveiligheid uit te vaardigen. Er is een specifiek KB, uit juli 1994, tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de gebouwen moeten voldoen. Sinds 2009 is daar een bijlage aan toegevoegd die de brandveiligheid van industriële gebouwen regelt, waaronder gebouwen die dienen voor het bedrijfsmatig houden van dieren. Die bijlage geldt voor nieuwbouwstallen en heeft natuurlijk ook belangrijke gevolgen op het vlak van materialen, maximale grootte en de brandveiligheidsmaatregelen die in acht moeten worden genomen. En ze vormt ook de leidraad voor het advies van de brandweer dat vereist is vooraleer een omgevingsvergunning kan worden verkregen.

Wij blijven aan onze kant het Netwerk Brandweer Vlaanderen ook de vraag stellen om alstublieft die inventarisatie op punt te zetten. Daar is goede wil, maar er is nog geen realisatie. Ten tweede zou het ook wel nuttig zijn mocht de federale overheid, die nog altijd de bevoegdheid heeft inzake brandweer, daar ook een beetje op drukken. Want het gaat uiteindelijk om de naleving van een federale regelgeving, en dan lijkt het mij evident dat men ook op dat niveau de data bijhoudt aangaande de concrete toepassing en naleving van de brandveiligheidsmaatregelen die worden uitgevaardigd.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Bedankt, minister. U deelt inderdaad mijn bekommernis, en ik kan daar alleen maar positief op reageren. Ik deel uw mening: ik begrijp niet dat in deze tijden, waarin we soms met cijfers om de oren worden geslagen die veel minder belangrijk zijn, we er eigenlijk niet in slagen om dat in kaart te brengen, of dat nu federaal of Vlaams is. Het is inderdaad nog altijd een federale bevoegdheid, dus daar volg ik u wel. We mogen ook niet alleen naar de cijfers kijken, we moeten ook bekijken wat de oorzaken zijn. Hoe zou daar op de een of andere manier structureel op kunnen worden ingegrepen? Er zullen natuurlijk altijd stalbranden zijn, net zoals er altijd huisbranden zijn. Maar laten we eerlijk zijn: de aantallen zijn toch wel van die aard dat het zeker en vast qua dierenwelzijn – en uiteraard ook voor de betrokken landbouwers en de verzekeringsmaatschappijen – een probleem is dat in kaart moet worden gebracht en zoveel mogelijk moet worden aangepakt.

Ik dank u voor uw positieve houding ten opzichte van de problematiek. Het is alleen door er vanuit het parlement blijvend op aan te dringen, bij de verschillende instanties en bij het federale niveau, dat we dit probleem zullen kunnen beheersen en beheren.

Mevrouw Sterckx heeft het woord.

Minister, het is inderdaad schrijnend dat er nog altijd stalbranden voorkomen. We moeten er inderdaad werk van maken om al die gegevens op te vragen. U zegt zelf dat u daar op dit moment mee bezig bent, maar dat het zeer moeilijk is. Misschien kunt u ook Animal Rights hierin contacteren, want zij geven toch aan dat zij op de hoogte zijn van alle stalbranden in heel Vlaanderen. Dus misschien kunnen zij hier ook info over geven aan u.

Ik had enkel nog een bijkomende vraag in verband met de leghennen die nog opgesloten waren in verrijkte kooien. Als dit niet meer was gebeurd, dan had men misschien toch nog dieren kunnen redden uit deze stalbrand. Ik wilde even vragen wat de stand van zaken is rond het verbod van het houden van leghennen in kooien. Hoever staat u hiermee? Want in Duitsland zullen alle kooisystemen voor hennen verboden worden vanaf 2025, en bij de Waalse buren vanaf 2028. Hoever staan we daarmee in Vlaanderen, zodat deze hennen niet meer in kooien worden gehouden?

Minister Weyts heeft het woord.

Wat het onderwerp van deze vraagstelling betreft, namelijk de stalbranden, kunnen we er hopelijk in eerste instantie toe komen die data te verzamelen. Kijk, als de brandweer ze niet heeft en Landbouw heeft ze niet, dan zou ik durven te betwijfelen dat particuliere organisaties wel over die data beschikken. Maar ze mogen mij altijd worden overgemaakt.

Is er ten tweede een engagement vanuit BB om die eerste stappen te zetten? De regelgeving staat nu op punt, ook wat de elektrische installaties en de keuring daarvan betreft. Die keuring moet jaarlijks gebeuren als het gaat over een hoogspanningscabine; bij een laagspanningscabine is er een vijfjaarlijkse herkeuring, als er personeel werkt. Er is dus wel een regelgeving. Maar in eerste instantie blijven wij aandringen op die data, zowel via het Netwerk Brandweer Vlaanderen als via Landbouw. Maar ik veronderstel dat ook Landbouw afhankelijk is van de brandweer. Het komt er dus op aan om daar druk te zetten. Ik hoop ook via de federale kanalen, waarover eenieder beschikt, ten minste over betrouwbare data te kunnen beschikken. Zo kunnen we ook ingrijpen daar waar de problematiek het meest acuut is.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Bedankt voor uw antwoord. We zullen inderdaad met z’n allemaal samen moeten proberen om er verder aan te werken. Bedankt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.