Opkomst en aanpak van de Afrikaanse varkenspest

De heer Sintobin heeft het woord.

Minister, er zijn van die dossiers die regelmatig terugkeren in deze commissie. Over het dossier van de Afrikaanse varkenspest en de gevolgen daarvan voor onze varkenssector woedt een hele discussie in het kader van een aantal andere dossiers, om het stikstofdossier niet te noemen.

Ik zal de volledige inleiding van mijn vraag niet voorlezen. Ik denk dat de meeste leden van deze commissie wel weten waarover het gaat en de voorgeschiedenis een beetje kennen. De Afrikaanse varkenspest dook in september 2018 op in de provincie Luxemburg waardoor wij onze vrije status voor Afrikaanse varkenspest verloren. Dat had natuurlijk een aantal gevolgen waaronder het afbakenen van beperkingsgebieden overeenkomstig de regelgeving van de Europese Unie. In 2020 werden die beperkingsgebieden opgeheven waardoor ons land opnieuw de vrije status Afrikaanse varkenspest kreeg.

De toestand in Europa gaat jammer genoeg opnieuw de slechte kant op, aangezien er steeds meer gevallen van Afrikaanse varkenspest worden vastgesteld. Het Wetenschappelijk Comité van het Federaal agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) heeft daar ook al voor gewaarschuwd. Op de website van het Departement Landbouw en Visserij werden hierover enkele adviezen en tips voor de overheid, de jachtsector, de varkenshouders en het grote publiek geplaatst. Voor varkensboeren, die al met verschillende crisissen te kampen hebben, kan dit een zoveelste tegenslag op korte tijd zijn.

Minister, plant u bijkomende maatregelen ter bescherming van onze boeren tegen de opkomst van de Afrikaanse varkenspest? Zo ja, welke?

Ligt er een noodplan op tafel wanneer de Afrikaanse varkenspest ons opnieuw zou bereiken en hier zou uitbreken?

Hoe zult u ervoor zorgen dat de door het FAVV geformuleerde adviezen snel en correct de doelgroepen bereiken? Zal hiervoor extra campagne gevoerd worden?

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de export van varkensvlees en toebehoren naar China? Hoe zit het met het exploreren van nieuwe markten?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Sintobin, gisteren is er opnieuw een geval gemeld in Duitsland. Uw vraag is dan ook bijzonder actueel. Tot nu toe trekken wij volop de kaart van de preventie. Ik ga niet oplijsten wat we allemaal doen, dat weet u. Maar als er bij ons een uitbraak is, dan neemt het FAVV de leiding om noodmaatregelen aan te kondigen in nauw overleg met ons.

Bij de vorige uitbraak van Afrikaanse varkenspest bij wilde zwijnen in Wallonië, werd meteen het ministerieel besluit van 26 september 2018 betreffende noodmaatregelen ter bestrijding van Afrikaanse varkenspest opgesteld en ingezet. Ik vind de samenwerking met de gewesten goed.

Ook het Agentschap voor Natuur en Bos heeft in functie van een mogelijke uitbraak bij wilde varkens op Vlaams grondgebied een actueel draaiboek Afrikaanse varkenspest.

Het trekkersschap van de communicatie ligt bij het FAVV. Als Vlaamse overheid kunnen we hun boodschappen natuurlijk verder verspreiden en versterken. Ikzelf en de administratie doen dat met heel veel engagement.

Dan was er uw laatste, zeer belangrijke vraag, over de export. Wij nemen deel aan de cel Afrikaanse varkenspest van de FOD Buitenlandse zaken. Op 30 september vond de jongste meeting plaats. China houdt vooralsnog de deur toe voor Belgisch varkensvlees, ondanks aandringen in Peking van de bevoegde overheid. De toch starre houding van de Chinese overheid is mogelijk te wijten aan de verslechterde diplomatieke relatie tussen onze landen. De Belgische resolutie die het harde optreden tegenover de Oeigoeren in de Chinese regio Xinjiang veroordeelt, speelt daarbij ook een rol.

Sinds wij de vrije status Afrikaanse varkenspest hebben herwonnen, openen steeds meer markten opnieuw de deuren voor Belgisch varkensvlees. Dat is op zich goed nieuws. Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) doet ook al promotieacties in landen die zich openen, bijvoorbeeld via de contactdagen in Vietnam, de Filippijnen, Singapore, India en Zuid-Korea. We zien dat dat effect heeft, want de exportvolumes nemen toe. In twaalf landen geldt er nog een totaalverbod: Taiwan, China, Belarus, Australië, India, Colombia, Barbados, Vietnam, de Dominicaanse Republiek, Sri Lanka, de Seychellen en Peru.

Er is ook al een paar keer geantwoord op vragen, namelijk op eentje van collega Dochy en eentje van collega Talpe. Die zijn behandeld op 15 september. Ik heb dus eigenlijk een update gegeven ten opzichte van die stand van zaken.

De heer Sintobin heeft het woord.

Minister, dank u wel. Het is natuurlijk geen goede zaak dat er een nieuw geval is opgedoken. Dat is wel in Duitsland, maar we weten allemaal hoe snel het kan gaan. Ik begrijp dat het FAVV de leiding heeft in dezen, ook wat de communicatie betreft. Geen enkel probleem. Het is natuurlijk een spijtige zaak dat China nog altijd de deuren dichthoudt, maar daar zijn ongetwijfeld, zoals u al een paar keer hebt gezegd, politieke en strategische redenen voor, met de diplomatieke betrekkingen die niet zo goed zijn. Het is een goede zaak dat een aantal andere markten opnieuw zijn geopend, alhoewel u een aantal hebt opgesomd die nog niet open zijn. Ik heb niet goed begrepen wat de reden daarvoor is als het gaat over die specifieke landen. Of staat dat in het antwoord van 15 september? Wat China betreft, kan ik begrijpen dat het om diplomatieke redenen gaat, om conflicten tussen landen en weet ik wat nog allemaal, maar als dat kan, zou ik willen weten wat de reden is als het gaat over die andere landen. Dat zou interessant kunnen zijn.

In de afgelopen dagen heb ik een aantal artikels gelezen over het beschikbaar zijn van – ik kan het woord bijna niet meer horen – een vaccin tegen de Afrikaanse varkenspest. Blijkbaar staat een bedrijf uit de VS heel ver ter zake, maar ook in Vlaanderen zou dat zo zijn, op basis van een artikel dat ik onlangs heb gelezen. In hoeverre is dat u bekend? Ik veronderstel dat het u bekend is. Hoe komt het dan dat dat niet massaal wordt ingezet om de Afrikaanse varkenspest te bestrijden? Ik zie echter dat de heer Dochy daar meer over weet dan ik, wat ik best kan begrijpen.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik sluit me graag even aan. We hebben hier inderdaad al meermaals van gedachten gewisseld over onze bezorgdheid over dat zwaard van Damocles van die Afrikaanse varkenspest en de toegang tot de markten voor onze kadavers. Dat is dus echt huilen met de pet op, vooral als je weet dat dit vooral bij wilde varkens was, dat bij ons eigenlijk geen enkel gedomesticeerd varken is getroffen door de Afrikaanse varkenspest. Het valt uiteraard sterk te betreuren dat we geen stappen vooruit zetten wat de Chinese markt betreft. Sanitaire motieven zouden volgens mij de enige redenen mogen zijn om een markt te moeten sluiten. Als het politiek geïnspireerd is, dan heb ik daar eigenlijk echt geen begrip voor. Ik ben blij dat het VLAM zich ook voor andere markten inzet. Dat is een heel goede zaak. Het verwondert me wel wat dat Taiwan nog de deuren sluit. Vooral gezien de verhouding Taiwan-China zou je denken dat zij net het tegenovergestelde zouden doen en hun markt openstellen, maar goed, we noteren het.

Tot slot, ook het Spaanse varkensvlees is toch wel een aandachtspunt. De productie daar is sterk toegenomen, vooral dan voor de Chinese markt, maar ook daar zijn er een aantal grote slachthuizen die geen toegang meer krijgen. Dat komt dan natuurlijk bij ons terecht en zet dan druk op onze markt en op onze prijsvorming. Kunnen er zowel wat China als dat Spaanse aspect betreft nog bepaalde stappen worden gezet? Dat is dan natuurlijk in overleg met de federale overheid.

In het verleden is het ook al aan bod gekomen dat het enkel wilde varkens in het zuiden van het land zijn die getroffen zijn door de varkenspest en die daardoor ook de markt verstoren in Vlaanderen. We hebben in het verleden gevraagd of het niet mogelijk is om België in dezen op te delen in twee. Dat had te maken met handelsovereenkomsten, contracten en dergelijke meer. Maar dat blijft toch een aandachtspunt. Als het zich voordoet bij wilde varkens in Duitsland, is de kans groter dat er in Wallonië opnieuw varkens in het wild getroffen worden dan dat de gedomesticeerde varkens in Vlaanderen getroffen worden. Laat ons dat toch maar hopen. In elk geval is het risico daar toch nog net iets groter. Daarom stel ik nog eens uitdrukkelijk de vraag of daar stappen gezet zijn of gezet kunnen worden – indien niet, had ik het ook graag geweten – om Vlaanderen en Wallonië eventueel als aparte sanitaire eenheden te beschouwen op het moment dat er over een pestvrije status gesproken wordt.

Over het vaccin heb ik inderdaad een heel verhaal, collega Sintobin, maar ik ga de minister laten antwoorden. Anders vertel ik het u straks wel eens.

Minister Crevits heeft het woord.

U mag gerust uw verhalen vertellen. We hebben alle tijd.

Collega Sintobin, een land is autonoom om toe te laten of niet. Bij China denken we dat we weten waarom dat is. Maar het is niet omdat je een vrije status Afrikaanse varkenspest hebt, dat je onmiddellijk weer overal toegelaten wordt. Dat is nog een lastig punt.

Een van de redenen is mogelijk het feit dat landen al op een alternatieve aanvoer kunnen rekenen en dat ze dus nog wachten om België weer binnen te laten, omdat ze van elders hun varkens krijgen. Dat is een beetje een zorg. Ik sluit op dat punt aan bij collega Talpe. Het is belangrijk om onze eigen consumenten te overtuigen om te kiezen voor lokaal varkensvlees en om tegelijk de meerwaarde van ons varkensvlees te doen stijgen en ervoor te zorgen dat die meerwaarde ook hier kan gebeuren. Ik heb het u al gezegd: een derde van ons varken blijft hier, de rest gaat weg. En de toegevoegde waarde wordt elders gecreëerd. Dat is zo spijtig. En dat is de reden waarom we nu al twee keer met de hele keten samengezeten hebben. Dat is ook de reden waarom ik zo’n voorstander ben van de brancheorganisatie die kan wegen, enzovoort.

Maandag was er Raad Landbouw. Het was nu aan collega Clarinval. Ik was maar tweede ‘assessor’ en dan mag je de zaal niet binnen. Dat is met een beurtrol. We hebben dus op voorhand moeten afspreken wat collega Clarinval zou zeggen. Maar hij is een minstens even grote verdediger als ik. We werken heel goed samen. Het is niet zo dat we moeten discussiëren met onze federale collega’s om het belang van de sector op de agenda te brengen. Heel wat landen hebben zich ook opnieuw aangesloten om tot een gecoördineerde aanpak van de crisis te komen.

Ik ben voor die regionalisering, mijnheer Dochy. We hebben dat ook gevraagd. Maar we zijn ook afhankelijk van de goodwill van landen waarnaar we exporteren. We hebben dat geprobeerd met China, maar ze hebben dat niet gedaan. Ze beschouwen ons als één land. Dat is inderdaad wat vervelend.

Wat het vaccin betreft, ben ik heel benieuwd naar uw verhaal. Ik luister met alle plezier.

Het is inderdaad zo dat in het verleden varkens verplicht gevaccineerd werden. Tot de jaren negentig ongeveer was er een verplichting om te vaccineren. En dan is er op Europees vlak, in het kader van sanitaire overeenkomsten tussen de landen, gekozen om pestvrij te worden. Dat is de pestvrije status. Dat is ook een beetje zo bij corona: iemand die gevaccineerd is, heeft inderdaad ook antistoffen. Men heeft dus voor de pestvrije status gekozen. Eerst was er een volledige vaccinatie van heel de populatie van varkens en dan is men gestopt met vaccineren. Men heeft gekozen voor het systeem van eradicatie. Dat betekent dat als er zich een geval van varkenspest voordoet, men effectief het bedrijf opruimt, de schutskring opruimt en dan nog een bufferzone instelt. Dat is wat we in 1990 hebben meegemaakt, en ook in 1994 of 1995 met de Afrikaanse varkenspest, het verhaal in Wingene en dergelijke meer.

In het verleden werd er inderdaad gevaccineerd. Men is daarmee gestopt. Dat had ook te maken met de exportmogelijkheden. Men zei dat je geen dieren mag vaccineren, omdat er toch wel een zekere band is met het wildvirus, om te kunnen exporteren. Dat is het verhaal. Men spreekt nu over een vaccin tegen de varkenspest. Dat bestaat inderdaad al heel lang, maar het is bewust dat het niet meer gebruikt wordt, omdat men gekozen heeft voor die pestvrije status, zonder vaccinatie. Dat is natuurlijk ook de reden dat er in het verleden heel wat opstoten geweest zijn, die aangepakt zijn door middel van opruiming van dieren en het inzetten van schutskringen en bufferzones.

De heer Sintobin heeft het woord.

Ik heb één slotbeschouwing, voorzitter. U zou een heel goede minister van Landbouw zijn. (Gelach)

We hebben al een goede minister van Landbouw.

De vraag om uitleg is afgehandeld.