PFAS: in heel Vlaanderen geen eieren van eigen kweek meer als we Europese norm volgen

Het Vlaams rapport windt er geen doekjes om. “In héél Vlaanderen - ook in niet verdachte PFAS risico locaties - is er een probleem voor PFOS wat betreft eiconsumptie van eigen leghennen." De impact van eigen eieren, als het komt op onze inname van PFOS via de voeding, is dan ook gigantisch volgens de studie. Eieren zorgen voor 98,7 procent van de lokale blootstelling aan PFOS bij mensen met een eigen moestuin en kippenren. “Zelfs bij een consumptie van minder dan 1 ei per week van eigen kippen, geeft dit aanleiding tot een overschrijding van de risico-index”, besluit het rapport.

Tenminste, als we de strenge Europese normen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) zouden volgen. Ons land hanteert op dit moment nog geen normen voor PFAS omdat die er nog niet zijn. Het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid (FAVV) volgt daarom voorlopig zogenaamde ‘actielimieten’. In sommige vervuilde hotspots worden die actielimieten voor eieren nu al overschreden. Het is daarom uitkijken of de Europese Commissie haar strenge normen ook effectief zal opleggen aan de lidstaten. Dit rapport past in de discussie die daarover fel wordt gevoerd.

“Ik wil met dit rapport aangeven wat de consequenties zouden zijn als we de nieuwe Europese normen zouden volgen”, verduidelijkt Professor Karl Vrancken, de man die voor de Vlaamse Overheid de PFAS-vervuiling in Vlaanderen in kaart moet brengen. Vrancken neemt naar eigen zeggen zelf geen positie in. “Het is niet aan mij om algemene adviezen te geven rond voeding, maar hiermee wil ik het debat wel opentrekken.”

Bij het Agentschap voor Zorg en Gezondheid zijn ze niet van plan om hun adviezen aan te passen na dit rapport. “Wij raadden mensen sowieso al aan om te variëren in hun voeding”, verduidelijkt Joris Moonens. “Eet dus niet altijd alléén maar eieren van eigen kweek of groenten uit de moestuin. Wissel genoeg af." Een advies dat, volgens sommigen, ook niet helemaal uitsluit dat er iets grondig mis kan zijn met de grond in Vlaanderen.

De Europese EFSA-normen zijn al langer voer voor discussie. Sommigen vinden ze te streng, anderen vinden ze net realistisch als we onze gezondheid willen beschermen. Wel zijn ze erop gericht om de allerzwaksten in onze samenleving te beschermen: zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en baby’s. De strenge normen kwamen dan ook tot stand na een studie die vaststelde dat baby’s die PFAS hadden binnengekregen via de moeder niet of minder goed reageerden op vaccinatie tegen mazelen. Dé vraag is natuurlijk of die strenge normen ook voor de hele Vlaamse bevolking moeten gelden.

“Die normen zijn zo streng dat ze zouden kunnen leiden tot maatregelen die nog weinig realistisch zijn”, geeft Vrancken toe. Zo luidt de boutade dat in heel Vlaanderen de grond zou moeten worden afgegraven. PFAS wordt namelijk in het hele land aangetroffen. “Maar ook in de rest van Europa”, zegt Vrancken. “Dit is echt geen Vlaams of Belgisch fenomeen."

De discussie doet meteen denken aan de maatregelen tegen Covid-19. “Alles hangt af van het risico dat we wensen te aanvaarden”, aldus nog Vrancken. “Als dat risico nul was, dan zaten we nu nog steeds in een volledige lockdown. Daar hebben we logischerwijze niet voor gekozen."

De beslissing of de strenge EFSA-normen ook hier in Vlaanderen zullen gelden, wordt nog dit jaar verwacht.