Grondwatermeetnet om verzilting op te volgen!

Om de verdeling tussen zoet, zout en brak water op te volgen, zijn metingen van groot belang. De laatste metingen dateren van de zomer van 2017, toen VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) de verzilting van het grondwater in de kust- en poldergebieden onderzocht met behulp van een helikopter. Dat onderzoek paste in het Europese Topsoil-project en leverde nieuwe verziltingskaarten op.

Op de vragen van Vlaams volksvertegenwoordiger Stijn De Roo (CD&V) over de verzilting van het kust- en poldergebied antwoordde bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA) dat de kwaliteit van het grondwater, waaronder verzilting, wordt opgevolgd via het primair en freatisch grondwatermeetnet. De verziltingstoestand van de waterlopen in het kust- en poldergebied (bekkens IJzer en Brugse Polders) wordt eveneens voortdurend opgevolgd. Vroeger gebeurde dat manueel met schepstalen op een aantal strategische locaties in het oppervlaktewatermeetnet van VMM.

Sinds 2021 wordt de verziltingstoestand op meer dan 80 locaties in het kust- en poldergebied opgevolgd met automatische sensoren die elk kwartier de conductiviteit - als maat voor het zoutgehalte in de waterloop - meten. De data zijn bijna onmiddellijk raadpleegbaar op waterinfo.be.

De verziltingstoestand voor het grondwater is over het algemeen stabiel. Er zijn geen indicaties dat er regionaal belangrijke verschuivingen zijn opgetreden.Gelet op de natte weersomstandigheden in 2021 zijn er geen problemen geweest op het vlak van geleidbaarheid in oppervlaktewater.

Omwille van de stabiele verziltingstoestand van het grondwater is er momenteel geen nood aan een nieuwe verziltingskaart. Wel kan de impact van klimaat en zeespiegelstijging op lange termijn de verziltingssituatie wijzigen. Via modelleringsstudies zullen gebieden gevoelig voor verzilting in kaart worden gebracht en van nabij worden opgevolgd via grondwatermonitoring.  

Er zijn tal van acties die inzetten op het verhogen van de waterbeschikbaarheid lopende en gepland, o.m. in het kader van landinrichtingsprojecten, water-land-schap, de Blue deal, de stroomgebiedbeheerplannen: TOPSOIL, Interreg 2 Seas Project FRESH4Cs, Landinrichtingsproject Zwinpolders, Landinrichtingsproject Oudlandpolder, IJzerbekken en Brugse Polders: aangepast peilbeheer in samenspraak met de polders om water te sparen uit natte perioden om in droge perioden te kunnen gebruiken, Waterlandschapsproject Romboutswervepolder, Brugse polders: gebruik van effluentwater van waterzuiveringsstations om de verzilting te counteren in de polders, Brugse polders: het moderniseren van de waterinlaatconstructies om de polders te bevloeien met kanaalwater.
(meer info over de lopende en geplande acties in het antwoord in bijlage)

Verzilting wordt nauwgezet opgevolgd, door zowel waterbeheerders als watergebruikers (landbouwers, waterbedrijven,…). Dit gebeurt onder meer aan de hand van het recent uitgebouwde automatisch meetnet. Dit meetnet wordt ingezet als beslissingsondersteunend instrument om maatregelen te nemen om de verzilting terug te dringen. Dit kan bijvoorbeeld door de sturing van het watersysteem en zoetwatertransfers door de waterbeheerders in het kust- en poldergebied. Een andere maatregel is het uitvaardigen van een tijdelijk verbod op het oppompen van oppervlaktewater om de waterpeilen niet meer verder te laten dalen. De nodige afstemming hierover wordt verzekerd binnen het provinciaal droogteoverleg waarin de waterbeheerders en belangrijke watergebruikers vertegenwoordigd zijn.

Stijn De Roo: “Het recent uitgebouwde grondwatermeetnet is een belangrijk instrument, zowel voor de waterbeheerders als voor de watergebruikers, om de verzilting nauwgezet op te volgen en eventueel maatregelen te nemen om de verzilting terug te dringen. Gezien de impact van het klimaat en de stijging van de zeespiegel is het belangrijk de verziltingssituatie op de voet te volgen.”