Over de kooihuisvesting voor kippen

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, u hebt een breed pakket aan bevoegdheden. We gaan van de klas naar de kippenstal. We hebben in het regeerakkoord afgesproken dat we naar een uitfasering gaan van kippen die in kooien worden gehouden. Gaia heeft ons, en meer bepaald u, daar deze week aan herinnerd en heeft gevraagd waar de uitvoering van die afspraak uit het regeerakkoord blijft.

Ik vermoed dat die timing niet zo onschuldig was. Ik weet dat u aanstaande maandag met de sector samenzit, als ik me niet helemaal vergis. Nu heb ik al een deel van uw antwoord verklapt, excuses daarvoor.

Wij hadden in 2020 een studie besteld. Die studie is begonnen in 2021. Het Departement Omgeving heeft dat gedaan, onder andere bij het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO), om de economische impact van zo’n beslissing in kaart te brengen en daarna te bekijken met welk flankerend beleid en op welke termijn wij dit zouden kunnen uitvoeren. Dus daarom de simpele vraag, minister, wat er in die impactstudie staat, indien die al is opgeleverd, en wat u volgende week aan de sector zult vertellen.

Minister Weyts heeft het woord.

Ik ken natuurlijk de passage in het regeerakkoord, aangezien ik ze er zelf in heb geschreven. Maar daar staat natuurlijk ook een planmatige aanpak in. Het eerste wat we gingen doen, was een economische impactstudie. Die is nu inderdaad rond. En vervolgens: overleg met de sector. Bedankt, ik weet nu dat dat maandag is. Zo ken ik ook mijn agenda. (Gelach)

Ik geef u enkele conclusies van de studie in kwestie. Ten eerste: we zijn op de goede weg. In 2017 was van alle kippenbedrijven in kwestie – ik rond even af, het waren er zo’n 187 – 45 procent inderdaad met verrijkte kooien. Vandaag zitten we met iets meer bedrijven, iets meer dan 200, maar slechts 24 procent is nog bezig met verrijkte kooien. Op 5 jaar tijd is dat al een serieuze weg.

Als het over tafeleieren gaat, stellen we vast dat die markt vooral is ingenomen door scharrelkippen. Maar de verwerkende industrie werkt natuurlijk nog vooral met verrijkte kooien.

We hebben ook gevraagd wat de economische schade zou kunnen zijn in het geval van een invoering van een verbod en wat daar, afhankelijk van de termijn, bijvoorbeeld 2028, de kostprijs van zou zijn. Dat is natuurlijk afhankelijk van het jaar waarin men de nieuwste investeringen gedaan heeft en het aantal afschrijvingsjaren. Afhankelijk van het scenario komt men daar met een termijn van 20 jaar op een kostprijs tot een half miljoen euro. Je gaat al naar 1 miljoen euro als het gaat over een afschrijvingstermijn van 25 jaar, per bedrijf. En dan zijn er nog andere kosten en gederfde inkomsten die ook spelen.

Ten derde is er de rendabiliteit: welk effect zou dat hebben op de markt? Dat effect zou tweeërlei zijn. Enerzijds zal de prijs van de scharreleieren dalen, maar anderzijds zullen de prijzen van de producten met verwerkte eieren erin stijgen. Ook dat moeten we goed beseffen.

Dat is de eerste stap. Het overleg is inderdaad gepland. Ik wist eerlijk waar niet dat het op maandag was, maar dank u wel.

Dat is één spoor. Dat is het Vlaamse spoor. Wat ik nog belangrijker vind, is dat we met de landen van de Vughtgroep – Vught is een gemeente waar wij een akkoord hebben gesloten met onder andere Nederland, Duitsland, Denemarken en Zweden – gezegd hebben dat wij het voortouw willen nemen binnen de Europese Unie op het vlak van dierenwelzijn. Wij bestoken de Europese Commissie met voorstellen allerhande. Een van de voorstellen is om ook op Europees niveau naar een uitfasering van de verrijkte kooien te gaan, omdat we natuurlijk ook weten dat er een delokalisatie-effect is, vooral bij wat we ‘brekerijen’ noemen, namelijk die bedrijven die de eieren breken en die zorgen voor de verwerking tot producten als eipoeder en eigeel. Die kunnen gemakkelijk gaan delokaliseren binnen de Europese Unie, vandaar dat we ook daar dat spoor bewandelen.

Conclusie: ja, dit is een doelstelling die ik absoluut nastreef. Ik doe dat etappegewijs, niet met ‘Sturm und Drang’, maar probeer de sector daarin mee te krijgen. Ik hoop dat we op het eerstvolgende overleg ook stappen vooruit kunnen zetten.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, het parlement heeft de taak u te controleren en we doen dat grondig, tot op het niveau van uw agenda. (Opmerkingen van minister Ben Weyts)

Ik weet niet of het juist is, u mag het mij zo zeggen.

Ik dank u voor uw antwoord. Dat lijkt mij inderdaad de juiste aanpak. Ik ben vooral blij dat u ook verwijst naar die Europese initiatieven. Want de Europese Commissie heeft, na een burgerinitiatief dat ertoe opriep om die verrijkte kooien te bannen, aangekondigd dat ze in 2023 met een eigen voorstel zullen komen, dat dan zijn weg doorheen de Europese procedure zou moeten gaan, waardoor we op Europese schaal tot een oplossing kunnen komen. Dat vermijdt die delokalisatie, garandeert dat level playing field en zwakt de markteconomische effecten af, de prijs van de eieren in de winkel, wat dan weer weegt op de rendabiliteit van de pluimveebedrijven.

En we weten dat die pluimveebedrijven in het hart zitten van wat we in verband met stikstof proberen te verwezenlijken, minister Demir. We zitten daar in een sector die we toch met handschoenen moeten vastnemen. Als we ons kunnen inschrijven in dat Europese traject, met de afspraak rond gold-plating die we in het regeerakkoord hebben opgenomen, dan denk ik dat we op het juiste spoor zitten, minister. (Applaus bij Open Vld)

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik sluit graag aan bij deze vraagstelling. Minister, ik ben blij te horen dat het overleg met de sector wordt aangegaan, om na te gaan op welke manier het plan kan worden benaderd, welke bezorgdheden er zijn en om die socio-economische studie ten gronde te kunnen bespreken.

U geeft zeer terecht aan dat het debat vooral Europees moet worden gestuurd, aangezien we aandacht moeten hebben voor het totale effect van die uitvlakking en ook voor het verhuiseffect, dat u zeer terecht aanstipt.

De collega heeft verwezen naar het stikstofdebat. In welke mate werd dat element meegenomen in de socio-economische studie? En kan er alsnog worden berekend welk effect dat heeft op de sector en hoe dat in rekening moet worden gebracht? Ik kan mij immers voorstellen dat Vlaanderen dat element in zijn totaliteit moet benadrukken.

Is er al duidelijkheid over het flankerend beleid vanuit Vlaanderen?

Mevrouw Sterckx heeft het woord.

Minister, de uitfasering van de kooisystemen bij kippen is een positieve zaak, en wij steunen die dan ook voor de volle 100 procent. Maar deze uitfasering heeft wel gevolgen voor onze landbouwers. Want zij willen ook een goed dierenwelzijnsbeleid, maar moeten hiervoor wel de nodige investeringen kunnen doen. En net hier knelt het schoentje. Om een vrije uitloop van kippen te realiseren, is er mogelijk een schaalvergroting nodig, wil onze landbouwer rendabel blijven. En net dit mag op dit moment niet meer van deze regering. Ook zorgt een vrije uitloop van kippen ervoor dat schadelijke stoffen uit mest, zoals stikstof, ammoniak en fosfaten, in de lucht en in het grondwater terechtkomen. In de stallen kon je deze stoffen afvangen, in de natuur kan dat niet.

Minister, wij zijn samen met u voor de vrije uitloop van kippen, maar uw collega-minister Demir wil net minder stikstof en ammoniak in de natuur. Minister, hoe zult u ervoor zorgen dat de vrije uitloop en bij uitbreiding het welzijn van de kippen niet de dupe worden van deze uitstoot in onze natuur?

Minister Weyts heeft het woord.

Ik heb het even nagekeken, mijnheer Coenegrachts, en het is inderdaad op maandag. Het is om 16 uur, maar ook dat wist u waarschijnlijk al. Nu weet ik het ook.

Het is niet de bedoeling om te wachten op Europese initiatieven, want dat zou weleens lang kunnen duren. Ik wil echt stappen vooruit zetten in Vlaanderen met onze sector en bekijken wat de mogelijkheden zijn. Dat staat overigens los van de stikstofdiscussie. Als je alles met elkaar gaat vermengen – maar dat is misschien de bedoeling – zullen we mogelijk niet zo ver geraken.

Ik wil alleszins ook dit moeilijk dossier thuisbrengen. We hebben al moeilijke dossiers op het vlak van dierenwelzijn effectief veilig kunnen thuisbrengen. Ik verwijs naar onverdoofd slachten, blokstaarten, maar evengoed dossiers met een grote economische impact, zoals de pelsdierenkweek die aan banden werd gelegd. Ik verwijs ook naar het dossier over de konijnen. Daar wordt soms wat meewarig over gedaan. Ook daar hebben we ook de minimumnormen opgetrokken, zowel voor vlees- als voor fokkonijnen. Dat heeft een enorme impact op het dierenwelzijn van miljoenen dieren. Dat geldt ook voor dit dossier. Ik ga dat niet stormenderhand doen. Er is inderdaad een onmiskenbare economische impact. Er is het risico op herlokalisatie, vooral van kwekerijen. Daarom schuif ik aan de tafel met de sector.

Wij kunnen als consument natuurlijk ook een keuze maken. Op de markt van de ‘tafeleieren’ neemt het aandeel scharreleieren toe. Elk ei heeft een code, 0, 1, 2 of 3. 3 is de batterij en 0 zijn bio-eieren van kippen met vrije uitloop en strenge normen. 1 is de vrije uitloop. 2 zijn scharreleieren, maar die komen dikwijls uit een stal, een gesloten hok, wat men niet vaak beseft. De consument kan zelf kiezen voor meer dierenwelzijn en betere kwaliteit, voor code 0 of 1.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Ik noteer 16 uur, dan weet ik echt alles.

In de landbouw hangt alles samen met alles. We kunnen niets los zien van elkaar, maar dat mag ons niet tegenhouden om oplossingen uit te werken en door te gaan met het beleid dat we hebben afgesproken. Ik wil u alleen vragen om goed te letten op de uitfasering, en om goed rekening te houden met de economische impact die gecumuleerd wordt met andere beslissingen die we nemen. Zorg ervoor dat we in overleg kunnen gaan met de Europese Commissie om te zien op welke termijn zij plannen hebben, dat we niet de einzelgänger spelen, maar overleggen, om de sector het level playing field te gunnen dat hij nodig heeft. (Applaus van Tom Ongena)

De actuele vraag is afgehandeld.