Ondersteuning van de Vlaamse wijnbouw

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Voorzitter, dank u wel, ook voor de flexibiliteit. Ook ik ben niet vaak aanwezig in deze commissie, hoewel landbouw mij na aan het hart ligt omdat ik nu eenmaal in een zeer landelijk gebied woon. Er zijn in dezen twee thema’s die mij zeer interesseren: de hopteelt en de wijnbouw, ook omdat die sterk gelinkt zijn aan de regio waar ik woon.

Minister, op 2 juli kwam uw voorganger langs bij Vintage Heuvelland, een vzw van twintig gepassioneerde wijnbouwers in de Westhoek. Naar aanleiding van nieuwe, belangrijke cijfers van de FOD Economie over de wijnproductie had ik al een vraag voor uw voorganger opgemaakt, maar ik stel ze dan heel graag aan u. 

Het areaal en het aantal wijnboeren neemt nog altijd toe, maar de productie nam in 2021 wel met 27 procent af. In 2020 produceerden onze Belgische wijnboeren nog net geen 2 miljoen liter, maar in 2021 klokten ze af op ongeveer 1,35 miljoen liter. De stevige daling in de wijnproductie wordt hoofdzakelijk toegeschreven aan de slechte weersomstandigheden van het afgelopen jaar. Zo waren er de late vorst in de lente, een doornatte zomer, die diverse schimmels met zich meebracht, en vogelplagen in de nazomer. Ook bepaalde fauna, zoals spreeuwen, wilde zwijnen en de suzuki-fruitvlieg – ik moet toegeven dat ik die ook niet kende voor ik deze vraag stelde – kunnen blijkbaar heel wat schade aanrichten in de wijngaarden.

Toch blijft het aantal wijnbouwers in België jaar na jaar stijgen, wat op zich goed is. In 2021 werden 237 wijnbouwers geregistreerd, tegenover 198 het jaar ervoor. Het gaat zowel over professionele als over amateurwijnboeren. Ook op het vlak van het areaal is er een stijging te merken. In totaal wordt in België nu 695 hectare wijn verbouwd. Gemiddeld beplant een wijnboer 3 à 4 hectare met wijnstokken.

Minister, over deze thematiek heb ik een aantal vragen voor u. Naar aanleiding van een eerdere schriftelijke vraag van mij is gebleken dat het aantal VLIF-steundossiers (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) voor wijnbouw de laatste vijf jaar niet zo groot was. Hoe zult u onze Vlaamse wijnbouwers aanmoedigen om nog meer gebruik te maken van deze en andere subsidiekanalen? 

De vzw Belgische Wijnbouwers kreeg vorig jaar een subsidie van 60.000 euro om de sector beter te omkaderen, de samenwerking tussen de wijnbouwers te stimuleren en de interactie in de hele keten te versterken. Welke conclusies trekt u uit het eindrapport van de vzw? Voorziet u in verdere financiering zodat deze vzw haar werkzaamheden kan verderzetten?

De vorige minister kondigde in het najaar ook een rondetafel met de wijnsector aan om een stand van zaken op te maken van de versnelling van de professionalisering in de sector. Heeft die rondetafel al plaatsgevonden? Zo ja, welke conclusies waren er, of welke afspraken werden daar gemaakt? Er gebeurt al heel wat onderzoek naar duurzame landbouw en gewasbescherming, maar er is vooralsnog geen overkoepelend kenniscentrum. Bent u van plan om middelen uit te trekken voor een structurele financiering van zo’n kenniscentrum?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Vandromme, dank u wel. Ik stel vast dat u niet alleen een ambassadeur bent van de hop, uit de hoppestad, maar ook van de Vlaamse wijnbouw. Dat is uiteraard heel goed.

De Vlaamse en bij uitbreiding de Belgische wijnbouw is de jongste tien jaar toch wel exponentieel gegroeid. België produceerde vorig jaar 2 miljoen liter wijn. Dat is natuurlijk al bijzonder mooi, maar als we dat vergelijken met bijvoorbeeld Italië, waar het gaat over 5 miljard liter, is dat natuurlijk een zeer bescheiden hoeveelheid. We zien dat ook het aantal mensen die actief zijn in de wijnbouw, jaar na jaar stijgt. Op dit ogenblik zijn dat er een 150-tal in Vlaanderen. Dat blijft natuurlijk relatief laag. Bij een groot deel van die wijnproducenten is het inkomen dat ze halen uit die landbouwactiviteit, te laag, of zijn de beroepsinkomsten uit de andere, niet-landbouwactiviteiten te hoog om in aanmerking te komen voor VLIF-steun. Dat lijkt me een belangrijk antwoord te zijn op uw vraag over de VLIF-steun. Ik merk wel dat men door de verdere professionalisering van de sector steeds vaker en gemakkelijker de weg vindt naar VLIF-steun. Hiervan is via een projectsubsidie dan ook een prioriteit gemaakt. Via de starterscursussen krijgen startende land- en tuinbouwers, waaronder de wijnbouwers, ook toelichting over de diverse VLIF-steunmaatregelen, waar men terecht kan voor het indienen van aanvragen voor VLIF-steun en voor welke steun een specifiek bedrijf in aanmerking komt.

Wat uw tweede vraag betreft, de subsidie werd verstrekt voor vier elementen: het versterken van de huidige organisatorische werking en het actualiseren van de productdossiers van de Vlaamse Europees beschermde appellaties; het creëren van een sterk imago voor de Vlaamse wijn; opleiding en professionalisering; onderzoek naar de oprichting van een producentenorganisatie. De subsidie had betrekking op de periode van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2021. Eind vorig jaar heeft de vzw Belgische Wijnbouwers een aanvraag ingediend om een deel van die subsidie over te hevelen naar 2022, met als motivering dat ten gevolge van de coronacrisis een aantal activiteiten vertraging hebben opgelopen. Uiterlijk zes maanden na afloop van het project wordt aangetoond of en in welke mate de activiteiten waarvoor de subsidie werd toegekend, zijn gerealiseerd. Het is dus nog even wachten op het finale verslag. De eerste signalen die ons bereiken, waren alvast heel positief. We merken ook dat de organisatorische werking een professionele structuur heeft gekregen. Dat heeft natuurlijk al zijn vruchten afgeworpen, bijvoorbeeld bij de acties die er vorig jaar zijn geweest qua promotie. Ik denk dat de Vlaamse wijnbouwers zich nog nooit zo actief hebben beziggehouden met promotie als vandaag, met de aanwezigheid op allerlei exportevenementen, in eigen land, maar ook in Nederland en Duitsland.

Dan is er uw derde vraag. Er werd nog geen concrete datum vastgelegd voor het organiseren van die rondetafel waarnaar u verwees. Ik ben er een voorstander van om eerst de finale resultaten van de projectsubsidie af te wachten. Op die manier kan daarop dan worden voortgebouwd.

Dan was er tot slot uw vierde vraag, over het kenniscentrum. Vorig jaar heeft mevrouw Crevits het eerste Vlaamse wijnsymposium georganiseerd, in aanwezigheid van diverse onderzoekscentra in Vlaanderen, namelijk pcfruit, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Het symposium bracht naar buiten wat Vlaanderen in huis heeft aan expertise en innovatie. Ik roep de onderzoekers op om nauw te blijven samenwerken, met elkaar maar ook met de buitenlandse collega’s, want daar zit uiteraard heel wat kennis en knowhow, zodat Vlaanderen kan voortbouwen op de expertise die vandaag reeds beschikbaar is. Omdat de praktijkcentra sinds kort versterkt hun activiteiten onderling coördineren, is er ook een goede samenwerking rond het thema wijn. In 2021 was er bijvoorbeeld onderzoek rond biologische en/of geïntegreerde schuimwijn, samen met andere meer noordelijke Europese regio’s. Mogelijke nieuwe rassen en een optimale verhouding tussen bladoppervlakken en vruchtmassa worden ook onderzocht om op een meer rendabele manier de kwaliteit te maximaliseren. Gezien onderzoek in de wijnbouw bij de kenniscentra voor fruit zit, konden ervaringen uit de perenteelt ook al in de wijnbouw worden toegepast.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw antwoorden. Ik denk dat het duidelijk is dat er ook in Vlaanderen zeer veel knowhow en kennis is omtrent wijnbouw. Soms vergeet men dat, denk ik. De voorbije jaren is de sector ook sterk geprofessionaliseerd. We zijn het erover eens, denk ik, dat er nog wat stappen kunnen worden gezet. Ik kon zelf ook een mooi initiatief van Vintage Heuvelland bijwonen, waarbij er met Europese subsidies wordt gewerkt aan duurzame landbouw, zonder pesticiden. De creativiteit van de wijnboer zelf werd daarbij eigenlijk in de kijker gezet.

Die professionele structuren en die rondetafel die u zou willen organiseren, worden in het veld – ook letterlijk – zeer gewaardeerd. Men is zeker ook bereid om de kennis te bundelen. Wijnbouw is echter ook een sector die kwetsbaar is voor extreme weersomstandigheden, zoals ik in mijn inleiding ook aangaf. Vanuit de sector is de vraag ter zake wat er kan worden opgezet om de wijnbouw te beschermen tegen schade door die extreme weersomstandigheden. Heel concreet is er de vraag of bijvoorbeeld de brede weersverzekering ook binnen de wijnbouw nog verder kan worden gestimuleerd.

Minister Brouns heeft het woord.

Ik denk dat we het verder versterken van de wijnbouw in Vlaanderen inderdaad als gezamenlijk doel hebben. Samenwerking en kennisdeling zijn uiteraard belangrijk. Als je voor de sector een duurzame toekomst wil uitbouwen, dan is, gelet op de klimatologische uitdagingen van vandaag, de klimaatbestendige wijnbouw een grote uitdaging. Er is de samenwerking met ILVO. Er zal verder werk worden gemaakt van onderzoek om dat te kunnen waarmaken. De brede weersverzekering is inderdaad ook van toepassing op de professionele landbouwers, voor zover die er binnen de wijnbouw al zijn.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Minister, u gaf het terecht aan: graag ben ik ambassadeur voor de wijnbouw en de hopteelt, en dat voor de hele Westhoek of West-Vlaanderen. Die landbouw is toch ook heel belangrijk voor onze regio als toeristische regio. Uw voorganger is ooit bij ons langsgekomen om te proeven van de Heuvellandse wijn. Uw medewerker kon mee proeven. Ik denk dat hij kan getuigen dat die wijn echt wel van goede kwaliteit is. Ik denk dat het duidelijk is dat u ook de ambitie hebt om de Vlaamse wijnbouw verder te ondersteunen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.