Oorlog Oekraïne: extra Europese crisissteun van 1,4 miljard euro voor de Europese landbouw

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Hier gaat het opnieuw over de Europese crisissteun. 1,4 miljard euro wordt door de Europese Commissie uitgetrokken. Het lijkt een enorm groot bedrag maar voor België is het wat minder indrukwekkend. We spreken over 9 miljoen euro. De bedoeling is om onze landbouwers te steunen zodat ze voedsel kunnen aanleveren, dat we allemaal nodig hebben, maar ook dat ze hun land kunnen onderhouden en hun families een inkomen garanderen.

Waar komt die 1,4 miljard vandaan? Ze komt uit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO), waarvan elk EU-land tot 5 procent van zijn budget voor 2021-2022 kan vrijmaken. De crisishulp mag niet meer dan 15.000 euro per landbouwer of 100.000 euro per kmo bedragen. De begunstigden moeten kunnen aantonen dat ze effectief te kampen hebben met de gevolgen van de hoge prijzen voor energie, meststoffen en diervoeder, en ze moeten actief zijn in de circulaire economie of bezig zijn met voedingsstoffenbeheer, het efficiënt gebruik van grondstoffen of milieu- en klimaatvriendelijke productiemethodes. Het is dus een surplus die naar de landbouwsector komt, boven op de 500 miljoen die eerder werd vrijgemaakt.

Minister, hoe schat u die crisissteun vanuit Europa in? Ik veronderstel positief. Hoe zal het bedrag van 9 miljoen euro dat voor België is bestemd, verdeeld worden tussen Vlaanderen en Wallonië? Dat is toch wel een pertinente vraag. Wat is de stand van zaken in verband met dit voorstel? Werd het al goedgekeurd door de lidstaten? Zal een deel van de Belgische steun moeten worden toegekend in het kader van het plattelandsbeleid? Het komt ook uit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Dit valt onder de bevoegdheid van minister Demir. Ik weet niet of u daar met haar al over gesproken hebt? Is er ook een mogelijkheid voor de lidstaten om de crisissteun te verhogen met 200 procent, zoals met die 500 miljoen euro? De vraag is natuurlijk pertinent of Vlaanderen dat wel of niet zal doen. Waarvoor zal deze extra crisissteun concreet worden aangewend?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Talpe, eerst en vooral moeten we benadrukken dat alle initiatieven en mogelijkheden die worden gecreëerd voor landbouwers om de impact van de stijgende grondstofprijzenprijzen op te vangen, welkom zijn.

We hebben reeds beslist om gebruik te maken van de mogelijkheid om uitzonderingen toe te staan op de braakleggingsverplichting in het kader van de eerste pijler van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Bovendien zullen we gebruikmaken van de Europese bijzondere aanpassingssteun, die de gevolgen van de crisis moet milderen. We gaan die Europese middelen aanvullen met Vlaamse middelen.

Het voorstel waar u concreet naar verwijst, werd expliciet gevraagd door een groep van voornamelijk Oost- en Zuid-Europese lidstaten op de Landbouwraad van april van dit jaar.

De Europese Commissie heeft het voorstel op tafel gelegd op 20 mei. Het is een voorstel dat door de Raad en het Europees Parlement moet worden goedgekeurd.

Binnen de Raad is het voorstel een eerste keer besproken op het Speciaal Comité Landbouw van 7 juni 2022, dus vrij recent. Daaruit bleek dat de lidstaten het voorstel genegen waren. Het is de bedoeling om de wetgevingsprocedure vrij snel af te ronden. Het Europees Parlement heeft al aangegeven dat het geen wijzigingen zou aanbrengen aan het voorstel van de Commissie. Dat is ook belangrijk om aan te stippen. Als de Raad hetzelfde doet, dan kan de procedure snel verlopen.

Een verdeling tussen Vlaanderen en Wallonië is niet aan de orde aangezien het gaat om bestaande middelen die reeds zijn verdeeld over de plattelandsontwikkelingsprogramma’s.

In tegenstelling tot bij de bijzondere aanpassingssteun, is hier geen mogelijkheid voor de lidstaten om de EU-middelen met 200 procent staatssteun te verhogen. Het is ook belangrijk om dat nog even mee te geven. Dit voorstel van de Commissie volgt de reguliere regels van de plattelandsverordening en de nationale cofinancieringsregels die daarmee samenhangen.

We moeten eerst de Europese besluitvorming van de Raad en het Europees Parlement afwachten om vervolgens te bekijken hoe we daar heel concreet hier in Vlaanderen mee aan de slag gaan. Maar aangezien onze reguliere middelen reeds bestemd zijn, is dit voor ons dus eerder een theoretisch bedrag. Er moet immers budgettaire marge zijn in het fonds om het geld nog te kunnen vrijmaken. Als die marge er niet is, dan zal er nog weinig speling zijn om dat te kunnen inzetten. Mijn inschatting is dus dat het bedrag over de hele EU een stuk lager zal uitvallen dan het bedrag dat de Europese commissaris recent heeft aangekondigd.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw verhelderend antwoord. Het zet een en ander in een ander perspectief. Algemeen gezien moeten we uiteraard tevreden zijn met alle steun die we krijgen en met de erkenning die we vanuit Europa krijgen dat er werk aan de winkel is en dat er centen nodig zijn om de situatie van de hoge energie-, voeder- en andere grondstofprijzen op te vangen.

Ik wilde nog een pleidooi houden om duidelijke en juiste keuzes te maken met het bedrag dat we krijgen, daar waar de grootste noden zijn. Maar als ik het goed begrijp, gaat het eigenlijk over een regulier bedrag waarin we niet zoveel spelingsruimte of toewijzingsruimte meer hebben. Het is een beetje jammer om dat te horen, maar goed, daar kunnen we op zich niets aan doen.

Ik wil toch nog even meegeven dat, als er enige spelingsmarge is, we het effectief op de juiste plaats moeten aanwenden. Die analyse moeten we in ieder geval maken.

Ik vind het jammer dat er verder geen extra injectie vanuit Vlaanderen komt. Maar zoals ik het begrijp, is het theoretisch niet mogelijk om dit in dezen toe te passen. Maar goed, het is hier wel duidelijk dat de noden voor de sector groot zijn en dat we daar vanuit de Vlaamse Regering voldoende aandacht voor moeten hebben.

Minister Brouns heeft het woord.

Dat de noden groot zijn, spreekt voor zich. Als er hier geen vrijval van middelen komt, zullen we inderdaad weinig ruimte hebben om hier nog iets mee te kunnen doen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.