Nieuwe maatregelen moeten voorkomen dat Vlaanderen zich droog draineert

Drainage is een oud zeer in Vlaanderen. Meer dan de helft van de neerslag die valt, wordt meteen afgevoerd naar rivieren. Dat zorgt ervoor dat water niet kan insijpelen en grondwatervoorraden onvoldoende wordt aangevuld, maar ook dat waterlopen bij hevige neerslag te veel water slikken en buiten hun oevers treden. De praktijk stoot al langer op Europese kritiek, en dan vooral rond natuurgebied, waar de drainage ervoor zorgt dat ‘natte’ natuurgebieden te droog worden en schade lijden.

In de marge van de begrotingsbesprekingen vorige week heeft de Vlaamse regering vorige week ook aanpassingen gedaan die dat moeten voorkomen. Het nieuwe ‘klimaatadaptatieplan’ bundelt bestaande maatregelen uit de ‘blue deal’, en bevat ook een maatregel die ervoor zorgt dat dergelijke drainages voortaan een vergunning nodig hebben.

Concreet zal in alle zogenaamde habitatrichtlijngebieden en in een zone van 500 meter daarrond een vergunning nodig zijn voor nieuwe maar ook bestaande drainages. Een vergunning zal alleen mogelijk zijn als wordt aangetoond dat de drainage de natuurdoelen niet in de weg staan. Daarvoor is vaak een hoge waterstand wel degelijk nodig.

In totaal zal de vergunningsplicht gelden voor 36 procent van het Vlaamse grondgebied. Ook in de resterende delen van het Vlaamse Ecologisch Netwerk, de Vogelrichtlijngebieden en valleigebieden wordt een vergunning namelijk verplicht.

In de rest van Vlaanderen worden de gewone drainages vervangen door ‘slimme’ systemen die rekening met het waterpeil. ‘Door water overal in Vlaanderen opnieuw de ruimte en tijd te geven om in de grond in te sijpelen, kunnen de grondwatervoorraden opnieuw worden aangevuld’, zegt minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). ‘Daar profiteren zowel onze landbouwers, onze drinkwatervoorziening als de industrie van.’

Voor poldergebied, waar waterloopbeheerders water wegpompen of grondwater draineren ten voordele van de landbouw, komt er een ‘peilbesluit’, dat vastlegt hoe hoog het grondwaterpeil moet blijven. Ook dat besluit wordt getoetst aan bestaande natuur- en milieuregels.

Voor de landbouw zijn de maatregelen een tweesnijdend zwaard. De drainage was tot nu toe nodig om de grond geschikt te maken voor landbouw, maar door de klimaatopwarming krijgen landbouwers ook meer en meer te maken met lange droge periodes waarin het grondwater te laag zakt.

Al op 92 plaatsen heeft de Vlaamse regering intussen maatregelen genomen om natte natuur te versterken of aan te maken. Op advies van een werkgroep die de risico’s op een waterbom in Vlaanderen in kaart bracht, komt er een meerjarenprogramma om valleien anders in te richten zodat ze water kunnen bufferen. Slecht gelegen gebouwen kunnen worden opgekocht.

Initiatieven om verharde bodem te vervangen door groen of een bodem die water doorlaat, kunnen worden vrijgesteld van een vergunning. De landbouw wordt aangemoedigd om in te zetten op nieuwe teeltsystemen en bescherming van dieren bij hitte en biodiversiteit. In natuurgebieden moeten meer brandvrije stroken het risico op heidebranden inperken.

Voor Groen zijn de maatregelen onvoldoende, zeker op het vlak van de landbouw. ‘Om ons beter te beschermen, moet de regering Jambon werk maken van doortastende maatregelen met impact op lange termijn en stoppen met halfslachtige maatregelen te nemen’, zegt Groen- parlementslid Mieke Schauvliege. Zij legt een plan met acht structurele droogtemaatregelen op tafel. Overal zou een vergunningsplicht voor drainage moeten gelden en die vergunning moet tijdelijk zijn.