De zomer van dit jaar was niet de enige droge zomer. 2020 was ook zeer droog en is in 2021 erkend als ramp. Maar twee jaar later zijn zeer weinig schadedossiers afgehandeld. “De boeren zitten al met de gevolgen van een nieuwe droogte, terwijl de schade door de vorige nog niet is uitbetaald”, zegt Steven Coenegrachts, die hierover informatie heeft opgevraagd bij Jan Jambon. “Dossiers moeten sneller worden behandeld én uitbetaald. Het moet toch mogelijk zijn om over de droogte van deze zomer nog voor het eind van het jaar een beslissing te nemen? Maar we weten zelfs niet zeker of het KMI wel de opdracht heeft gekregen om dit te onderzoeken. Ook daarover vraag ik duidelijkheid aan Jambon. Een beetje doorwerken zou goed zijn. Het rampenfonds is van het federale niveau overgegaan naar het Vlaamse, maar wat Vlaanderen zelf doet, doet het niet altijd beter.”
Van de 1.252 dossiers na de droogte van 2020 zijn er amper 192 volledig afgehandeld bij het rampenfonds. “Dat betekent dat maar 15 procent van de getroffen boeren hun centen heeft ontvangen”, heeft Coenegrachts uitgerekend. “Eén op vier dossiers (318) is twee jaar na de feiten niet eens aangeroerd.”
Ook partijgenoot Hilde Vautmans, Europees Parlementslid en lid van de Europese landbouwcommissie, is het gedraal beu. “Als ik bij boeren kom, krijg ik te horen dat ze nog niets hebben ontvangen van de vorige ramp”, legt Vautmans uit, die in Sint-Truiden ook schepen van Landbouw is. “Bij sommigen ben ik al drie jaar op een rij geweest. Voor de droogte, voor de hagel en nog eens voor droogte. De boeren vertellen mij in tranen dat hun spaargeld op is. Op federaal niveau ging het al niet snel met de afhandelingen van rampen, maar op Vlaams niveau is het niet beter. Vlaanderen moet zich beter organiseren.”
Steven Coenegrachts heeft ook cijfers opgevraagd over de hevige regenval en de overstromingen van juli 2021. “Dat gaat over 332 dossiers, waarvan voor geen enkel de behandeling is opgestart.”
Limburg werd zowel door de droogte van 2020 als door de regenval van 2021 zwaar getroffen. Van de 1.252 dossiers voor de droogte, zijn er 375 vanuit Limburg ingediend. Dat is 1 op 3. Voor de regenval van 2021 zijn 161 van de 332 dossiers - de helft dus - Limburgs. “Samen zijn dat 536 dossiers”, zeggen Coenegrachts en Vautmans. Voor West-Vlaamse boeren was de droogte van 2020 een zeer groot probleem, vanuit die provincie werden 431 dossiers ingediend. Van de regenval bleef West-Vlaanderen gespaard. In Oost-Vlaanderen zijn er voor die twee rampen samen 200 dossiers ingediend, in Antwerpen 102, in Vlaams-Brabant 19.
Voor West- en Oost-Vlaanderen dienen voor wat betreft overvloedige regenval en lokale onweders juni/juli/augustus 2021, nog heel wat gemeenten erkend worden. Dito VRF: "we zij ermee bezig!!" Dat mag beginnen komen aub.
“Het Vlaamse Rampenfonds is trouwens onderbemand”, stelt Coenegrachts vast. “De teamverantwoordelijke is pas sinds mei van dit jaar in dienst, een nieuwe dossierbeheerder is half september gestart en er staan nog drie vacatures open. Dat is veel voor een team van amper 11 personeelsleden. De personeelscapaciteit moet dringend worden uitgebreid.”
Een boer kan pas een beroep doen op het rampenfonds als die een kwart van zijn areaal al verzekerd heeft via een brede weersverzekering. Voor zijn niet-verzekerde schade kan hij nog tot 2024 aankloppen bij het VRF. De vergoeding neemt elk jaar af. Het gaat namelijk om een overgangsregeling. “Maar dan moet die brede weersverzekering ook wel up-to-date zijn”, vindt Vautmans. De evaluatie vindt pas plaats in 2025. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren.”
DROOGTE 2022
De droogte periode lipe van 1 april tot 7 september 2022:
Foto's van de schade, van alle percelen (met herkenningspunt), zijn zeer belangrijk.
Doe een MELDING bij het Vlaams Rampenfonds: Schade melden bij het Vlaams Rampenfonds | Vlaanderen.be: via het e-loket of door het bijgevoegd meldingsformulier in te vullen en te mailen aan het VRF. Tot eind oktober kan dit gebeuren.
Voor alle uitleg kunt U terecht op 0475/26.58.69, Sofie Scherpereel-Landbouwdeskundige
Vraag en antwoord Vlaams Parlement
Vraag om uitleg over de erkenning van de droogte en zonnebrandschade als ramp
3892 (2021-2022)
van Steven Coenegrachts aan minister Jan Jambon
Verslag
De voorzitter
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Steven Coenegrachts (Open Vld)
Minister-president, u zei daarjuist: ‘Niemand van ons is een heilige’. Ik moet u zeggen dat de heilige Stefanus, mijn patroonheilige, ook verantwoordelijk is voor de vruchtbaarheid van het vee en het gewas. (Gelach)
Ik moet tot mijn scha en schande bekennen dat hij de voorbije jaren niet zo heel goed werk geleverd heeft, en vandaar …
Minister-president Jan Jambon
… dat hij aan het einde van zijn leven ook gestenigd werd.
Steven Coenegrachts (Open Vld)
Hij is de eerste christene die werd gestenigd voor zijn geloof. Ik hoop dat dat mij niet te wachten staat.
Maar alle gekheid … Het gaat over de ramp van vorig jaar, en de droogte van dit jaar die opnieuw heeft geleid tot gevolgen voor de gewassen en de oogsten van landbouwers. U weet dat de vraag wordt opgeworpen in hoeverre dit de afgelopen zomer een ramp geweest is, en in hoeverre het Vlaams Rampenfonds kan worden ingeschakeld om landbouwers eventueel te vergoeden. U weet dat we daarvoor eerst aan het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) moeten vragen of dit een uitzonderlijke weerkundige situatie is. Daarna zou u, als Vlaamse Regering, eventueel kunnen beslissen om over te gaan tot de erkenning als ramp.
Sinds enkele jaren is het Rampenfonds slechts de tweede in lijn. Eerst is er de brede weersverzekering: landbouwers dienen eerst hun weersverzekering aan te spreken.
We zien wel dat een aantal lokale besturen nu al proactief handelen door de schade die de boeren in de afgelopen zomer hebben geleden vast te stellen, en deze ook te inventariseren. In sommige gemeenten is er naast de droogte ook sprake van de fameuze zonnebrandschade. In het zuiden van Limburg is dat in de zomer altijd een delicaat issue.
Ik zag onder andere het goede voorbeeld van de stad Peer. Daar wordt in een schrijven aan de landbouwers gewezen op de nieuwe wetgeving, op het Rampenfonds en de brede weersverzekering, en ook op het feit dat men enkel nog vaststellingen zal doen op percelen die niet verzekerd zijn door de brede weersverzekering en die daarom zouden vallen onder het Rampenfonds.
Een belangrijke wijziging voor landbouwers is dat men de oogsten zou moeten fotograferen en dat die foto’s een belangrijk onderdeel zouden zijn van het schadedossier. Ik denk dat dat nog niet wijdverspreid bekend is in de sector, maar de stad Peer besteedt daar dus duidelijk aandacht aan. Dat is ongetwijfeld iets wat we over heel Vlaanderen zouden moeten kunnen verspreiden.
Minister-president, hebt u al een inschatting gemaakt van de omvang van de schade aan landbouwgewassen ten gevolge van de droogte en zonnebrand van de afgelopen zomer?
Hebt u de procedure al in gang gezet om na te gaan of die droogte kan worden erkend als ramp? Kreeg het KMI al de opdracht en de vraag om dat na te gaan en daarover advies te verlenen?
Hebt u op de een of andere manier al contact opgenomen met de lokale besturen om voorbereidingen te treffen rond het vaststellen van de schade?
Zijn de gemeentelijke schadecommissies al actief, of actief geweest?
Heeft het Rampenfonds al proactief schadedossiers ontvangen?
Hoe worden landbouwers goed en duidelijk op de hoogte gebracht van het belang van de foto’s in het schadedossier?
De voorzitter
Minister-president Jambon heeft het woord.
Minister-president Jan Jambon
Mijnheer Coenegrachts, wat uw vraag naar een mogelijke erkenning betreft is het zo dat zonnebrand niet voorkomt in de limitatieve opsomming van de schadelijke natuurverschijnselen die voor erkenning in aanmerking komen, zoals bepaald in artikel 2 van het decreet van 5 april 2019. De Europese regelgeving laat trouwens ook geen steunmaatregelen toe voor het herstel van de schade die daar rechtstreeks uit voortvloeit. Ernstige droogte kan, als de voorwaarden daarvoor voldaan zijn, wel erkend worden als ramp. Ik verwijs daarvoor naar twee stukken die u op de webstek van het Vlaams Parlement en ook die van de Europese Unie (EU) vindt. We zullen die ingewikkelde links in het verslag zetten:
https://www.vlaamsparlement.be/nl/parlementair-werk/commissies/commissievergaderingen/1421318/verslag/1423372
https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2014/702
Noch over de aard, noch over de omvang van de schade is momenteel volledige informatie beschikbaar. Dat komt doordat de meldingen over schade ten gevolge van de droogte nu nog steeds binnenlopen. Dat is toegelaten tot en met 30 oktober 2022. Pas na het einde van deze maand kan daarover gerapporteerd worden. Ik zal daar zo meteen nog even op terugkomen.
Dan was er de vraag of de procedure al in gang gezet werd. Volgens het besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 5 april 2019 hebben schadelijders zestig dagen de tijd om schade te melden bij het Vlaams Rampenfonds. Pas nadien kan de procedure voor erkenning van deze eventuele ramp opgestart worden.
U vroeg ook of het KMI al om advies werd gevraagd.
Een droogte is als weerfenomeen niet altijd duidelijk af te bakenen. Daarom vroeg het Vlaams Rampenfonds het KMI om een eerste advies met betrekking tot de afbakening van de droogteperiode.
Het KMI heeft voorlopig vastgesteld dat de droogte tot en met 31 augustus 2022 heeft geduurd. De exacte periode zal echter pas definitief worden bepaald bij de eventuele erkenning van de ramp. Voorlopig hanteert het Vlaams Rampenfonds daarom 30 oktober 2022, met inbegrip van die dag, als eindpunt van de periode voor het melden van schade. Dat is zestig dagen na 31 augustus, zoals bepaald is in de regelgeving.
Wat de lokale besturen betreft: sinds het decreet van 5 april 2019 in werking trad, heeft het Vlaams Rampenfonds noch de opdracht, noch de bevoegdheid om instructies te geven aan lokale besturen over het vaststellen van schade of omtrent het bijeenroepen van schadecommissies. Evenmin is er een verplichte rol voorzien voor lokale besturen in deze materie. De gemeenten doen dat dus op vrijwillige basis en als dienstverlening aan hun burgers. De verantwoordelijkheid voor de aanvraag tot erkenning als ramp ligt individueel bij de burger die schade heeft geleden. Het is dus de burger zelf die de aanvraag indient en niet meer de gemeente. Dat is zo sinds het decreet van 2019.
Ik ga uw vijfde en zesde vraag samen behandelen. Dat waren dus de vragen of de schattingscommissies al bezig zijn, en of er al schadedossiers ontvangen zijn.
Aangaande uw vraag over de gemeentelijke schattingscommissies vermeldde ik daarnet al dat het Vlaams Rampenfonds geen zicht heeft op deze activiteiten van de lokale besturen. Die volgen we dan ook niet op.
Voor wat de ontvangst van schadedossiers door het Vlaams Rampenfonds betreft, haalde ik eerder reeds aan, in mijn antwoord op uw tweede vraag, dat er nog geen schadedossiers ingediend kunnen worden. Zoals het decreet en het besluit van de Vlaamse Regering voorzien, dient eerst de periode van zestig dagen voor meldingen afgesloten te worden. Dan pas kan de procedure voor erkenning gestart worden. Pas na een eventueel besluit van de Vlaamse Regering dat de ramp erkent, kunnen schadedossiers ingediend worden bij het Vlaams Rampenfonds.
Ten slotte was er de vraag of de boeren op de hoogte gebracht werden.
Het Vlaams Rampenfonds heeft sinds 2020 de procedure en de vereisten voor het indienen van een schadedossier uitgebreid beschreven op zijn webstek. Het belang van het toevoegen van foto’s aan het schadedossier is daar ook vermeld.
Het Rampenfonds ontving de voorbije maanden reeds diverse vragen van lokale besturen en individuele schadelijders aangaande de droogte. In zijn antwoorden benadrukte het Vlaams Rampenfonds steevast het belang van het toevoegen van foto’s.
De voorzitter
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Steven Coenegrachts (Open Vld)
Dank u wel voor uw antwoord, minister-president.
Ik denk dat mijn vraag over het aantal ingediende dossiers eerder doelde op hoeveel meldingen er tot nu toe zijn binnengekomen. Maar ik heb er alle begrip voor als u dat pas later zult beantwoorden.
Ik denk dat het heel positief is dat het KMI inderdaad bevestigd heeft dat er droogte is geweest tot en met 31 augustus. Dat geeft ten minste de kans aan de schadelijders om meldingen te maken en eventueel ook om achteraf dossiers in te dienen. Ik denk dat het, zeker in deze tijden, voor landbouwers zeer belangrijk is dat we de schade ook kunnen vergoeden als iemand daar recht op heeft. In dat verband zou ik u ook nog willen meegeven dat de behandeling van de dossiers niet vlot genoeg loopt. Ik denk dat sinds de schade van twee jaar geleden ongeveer 15 procent van de dossiers al is uitbetaald, en 25 procent van de dossiers is zelfs nog nooit behandeld geweest. Ik denk dus dat we daar toch een tandje moeten bijsteken. Als mensen ondernemen, dan wachten ze ook op dat geld. Ze hebben dat verlies geleden en ook in de landbouw zitten ze vandaag met hoge energiefacturen. Ik denk dat wij het ons niet kunnen permitteren dat we als Vlaamse overheid zolang moeten doen over het behandelen van dit soort dossiers.
Ik denk dat we goed moeten kijken naar de manier waarop we omgaan met de erkenning van rampen, en of het bijvoorbeeld nog nodig is om die periode van zestig dagen te hebben en om die lange erkenningsperiode te hanteren. Ik denk ook dat we dringend aan een evaluatie toe zijn van de brede weersverzekering om beter van nut en van toepassing te zijn voor de landbouwsector. Maar dat is niet voor u, wel voor uw collega van Landbouw.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
