Over de uitkoopregeling voor varkensboeren

De heer Sintobin heeft het woord.

In het stikstofakkoord werd ongeveer acht maanden geleden, in februari, een vrijwillige uitkoopregeling voor varkensboeren beloofd. In juni klopte de Vlaamse Regering deze uitkoopregeling af voor varkensbedrijven met een impactscore van 0,5 procent of meer op de omliggende natuur. Hiervoor werd 200 miljoen euro voorzien.

Minister, u beantwoordde in de plenaire vergadering enkele vragen over dit dossier. U gaf in uw antwoord aan dat de afgesproken regeling voorlag aan de Europese Commissie voor een definitieve ja, alsook voor advies aan de Raad van State en aan de Vlaamse Toezichtcommissie.

Ook gaf u het volgende aan: “Er zal nu een vooraankondiging komen waarin het reglement wordt bekendgemaakt, waarin men kan lezen wat de voorwaarden zijn. Het besluit is goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Er zal dus een maand de tijd zijn om daarop in te schrijven. Dan zal er een behandelingsperiode zijn en kan er worden overgegaan tot uitbetaling.”

Ongeveer negenhonderd bedrijven die met varkens opereren, zouden in aanmerking komen, wat neerkomt op 25 procent van alle bedrijven. De uitkoopregeling zal ook een aanzienlijk deel betekenen voor de vooropgestelde reductie van de varkensstapel met 30 procent. Ondertussen voelen ook de 25 procent van de varkensboeren die in aanmerking komen voor deze uitkoopregeling steeds meer de stijgende voeder- en energieprijzen, en blijven velen van hen met verlies werken. Daarover hebben we het vandaag al een paar keer gehad. Zij hebben dringend duidelijkheid nodig.

Minister, wanneer zal de vrijwillige uitkoopregeling effectief in werking kunnen treden? Is dit sneller of trager dan verwacht?

Hoe luiden de adviezen van de Raad van State en de Vlaamse Toezichtcommissie? Indien die er nog niet zijn, wanneer worden ze concreet verwacht?

Wat is de beslissing van de Europese Commissie? Indien die er nog niet is, wanneer zou die er moeten komen?

Is er al een zicht op hoeveel bedrijven zich ongeveer zouden inschrijven in de vrijwillige uitkoopregeling? Over hoeveel varkens zou dit dan gaan en over hoeveel procent van de totale Vlaamse varkensstapel spreken we dan?

Welke maatregelen zult u nog nemen om de varkenshouders die zich niet kunnen laten uitkopen door deze crisis in de sector te helpen? Welke maatregelen hebt u hiervoor dit jaar al genomen? Hadden of hebben deze maatregelen het gewenste effect?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Sintobin, dit is uiteraard een belangrijke vraag. Er zijn nog enkele vragen teruggekomen van Europa. Hierdoor loopt de regeling enige vertraging op. Het Departement Landbouw en Visserij en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de diensten van collega Demir, bereiden een antwoord voor op de vragen van de commissie. De verdere timing van het dossier is afhankelijk van het definitieve fiat van de Europese Commissie.

De Raad van State en de Vlaamse Toezichtcommissie hebben hun adviezen al uitgebracht. De Raad van State formuleerde een aantal opmerkingen en vragen, gaande van de rechtsgrond over de vormvereisten tot tekstuele opmerkingen over onder andere de definities. Ook de Vlaamse Toezichtcommissie formuleerde nog een aantal vragen en opmerkingen, onder meer over het toevoegen van een rechtvaardigingsgrond voor het verwerken van gegevens, het opnemen van de verwerkingsverantwoordelijke en een verantwoording waarom de persoonsgegevens van anderen dan de aanvragers zelf worden verwerkt.

Het Departement Landbouw en Visserij en de VLM werken goed samen om deze opmerkingen, elk voor wat hun specialiteit betreft, te verwerken en te beantwoorden.

Ik kom tot uw vierde vraag. Het is moeilijk te zeggen hoeveel bedrijven op deze maatregel zullen intekenen én hoeveel er zullen voldoen aan de voorwaarden. Er kan dus al zeker niet worden ingeschat over hoeveel varkens dit zal gaan aangezien landbouwers ook kunnen kiezen voor een gedeeltelijke stopzetting.

Wat uw vraag over de ondersteuningsmaatregelen voor de varkenssector betreft, kan ik verwijzen naar de voorgaande vraag, waarin ik reeds een oplijsting maakte van de bijkomende maatregelen.

Het gewenste effect zou natuurlijk zijn dat de varkenssector, en bij uitbreiding de volledige land- en tuinbouwsector, economisch een stuk weerbaarder en sterker zou zijn. Dat is vandaag helaas nog niet het geval. Dat kunnen we allemaal vaststellen.

Mijn voorganger en ik hebben nooit de illusie gehad dat we met de maatregelen die we namen alle problemen zouden kunnen oplossen. Snel marktherstel en op termijn een transitie in de sector, ook richting een correcte prijsvorming, zullen daartoe heel belangrijk zijn.

Dat kan ik als minister niet alleen realiseren. Vanuit het beleid zorgen we er wel voor dat landbouwers kunnen rekenen op ondersteuning en begeleiding in die richting.

De heer Sintobin heeft het woord.

Minister, vertraging, vertraging, hoor ik. U zegt dat er vertraging was bij de EC omdat er nog vragen waren. U hebt niet vermeld waarover die vragen gaan. Zou u dat nog kunnen doen? Of de vragen meegeven?

Hebt u ook een timing? Als het te moeilijk is om dat mondeling te beantwoorden, kunt u dat bij het verslag voegen.

Kunt u een timing geven rond de vragen van de EC? Ik weet dat het niet evident is om in weken of maanden te spreken, maar toch. Ik heb het al gezegd, ik ben al geen grote voorstander van de afbouw van de varkensstapel, maar ik begrijp dat sommige varkenshouders dit willen aangrijpen om hun bedrijf stop te zetten omdat ze toch geen opvolging hebben of met verlies werken. Ik heb daar alle begrip voor. Voor hen is het belangrijk dat ze zo snel mogelijk weten wanneer de uitkoopregeling van start kan gaan.

Qua timing heb ik dezelfde vraag bij de Raad van State en bij de Vlaamse Toezichtcommissie.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik wil de vraag aangrijpen om nog eens naar een stand van zaken te vragen van de stikstofregeling. Er is op dit moment gezegd, en ik heb het op enkele studiedagen gehoord, dat er tegen de herfstvakantie een voorstel van PAS-akkoord naar de Vlaamse Regering zou gaan. Is dat zo of niet?

De heer Van Hulle heeft het woord.

Minister, ik heb eigenlijk dezelfde vraag. Is het mogelijk om inzage te krijgen in de vragen van de EC?

Kunnen we de bemerking van de Raad van State inkijken? Het is voor het parlement belangrijk om deze te bekomen.

Minister, er is destijds een ontwerpbesluit gemaakt dat het perspectief voor ogen had om in 2022 nog uitbetalingen te doen. De federale overheid heeft onderhandelingen gevoerd inzake fiscaliteit. Als dat in 2022 niet meer lukt en het wordt 2023, dan hebben we een totaal andere situatie inzake fiscaliteit. Ik zou u willen vragen om dit ook opnieuw onder de loep te nemen.

De kans dat er nog wordt uitbetaald in 2022 is bijzonder kleine, mede door het systeem van het ontwerpbesluit, namelijk dat de vergunningsaanvraag voor vermindering – een reductie van de varkenshouderij – reeds moet zijn goedgekeurd. De afbraak van de stallen moet ook gebeurd zijn met een attest dat de aanvraag gebeurd is wanneer men gebruikmaakt van de slooppremie. Dat betekent dat voorzien wordt om de uitbetaling te doen maximum een tot twee jaar, na de goedkeuring van de aanvraag. Dan zit men in een veel langer perspectief. Kunt u overgaan – na de goedkeuring – tot een versnelde uitbetaling via een voorschotregeling of zo?

Ik herhaal nog eens het aandachtspunt van de fiscaliteit en vraag u om dat weer op te nemen met uw federale collega. We hopen dat alles zo snel mogelijk wordt goedgekeurd.

Minister Brouns heeft het woord.

Collega’s, ik denk dat we de bekommernis delen. Ik was nog plaatsvervangend lid van deze commissie toen we hier alle belangenorganisaties gezien en gehoord hebben. Ze kwamen ons vragen om werk te maken van de opkoopregeling. Ik denk dat jullie allemaal zeer dicht bij de sector staan en daardoor de roep naar snel duidelijkheid steeds luider horen klinken, ikzelf ook. We hebben er alle belang bij om snel duidelijkheid te geven aan die varkenshouders die het vandaag niet onder de markt hebben. Een heel groot aantal van hen kijkt uit naar die opkoopregeling. We zijn, samen met collega Demir, in overleg met Europa. De vragen daar gaan natuurlijk over de uitbetalingsvoorwaarden. Daar kan ik nu niet tot in detail op ingaan, maar het gaat over het kader dat wij gecreëerd hebben – en dat is geen rocketscience – rond de voorwaarden van uitbetaling.

Het document van de Raad van State is publiek, dat kunnen wij u bezorgen, collega Van Hulle.

Wat we met Europa doen, dat gaat nog over en weer. Wat daarvan al bij u kan geraken, dat moet ik navragen.

Dat het stikstofakkoord er zou zijn tegen de herfst, dat heb ik nog niet gehoord. Ik heb geen signaal gekregen dat alles al beantwoord zou zijn. De twee administraties werken thematisch samen in een aantal werkgroepen om zoveel mogelijk geïntegreerd te kunnen antwoorden. Of dat nu al eind deze maand zal zijn, dat bericht heb ik nog niet gekregen. Er wordt wel met man en macht aan gewerkt. Het zijn er heel veel die moeten worden verwerkt. Of men dat in zijn geheel zal brengen of gefaseerd, is ook nog een punt van discussie. Ik kan vandaag geen timing geven wanneer al de bezwaren behandeld zullen zijn.

Collega Dochy, in het huidige voorstel is 2021 het referentiejaar. Dat is niet onbelangrijk zoals u terecht aanhaalt. De uitbetaling in 2022 was vandaag ook een voorwaarde. De vraag is, met de lopende vertraging, of dat nog haalbaar is. We doen al het mogelijke om het zo snel mogelijk geregeld te krijgen. Ik kan echter geen indicatieve timing meegeven. We willen er zo snel mogelijk duidelijkheid aan geven, ook via wat was afgesproken in een soort ‘pre-call’. Als men vandaag aan de sector laat weten wat de context is, moet dat duidelijk zijn.

Het kan niet zijn dat men hen vandaag informeert en een pre-call lanceert, om dan een paar weken later te moeten zeggen: ja, Europa heeft toch gezegd dat die of die voorwaarde anders moet zijn. Dus ik wil daar eerst duidelijkheid over hebben, alvorens wij met de varkenshouders kunnen werken aan die uitkoop- of opkoopregeling.

De heer Sintobin heeft het woord.

Spijtig natuurlijk, van de vertraging. Ik begrijp wel wat u zegt over de pre-call. Het is natuurlijk zo dat er eerst duidelijkheid moet zijn vooraleer men iets voorlegt aan de varkensboeren. Maar het is ook wel zo dat dit akkoord acht maanden geleden gesloten werd. Die uitkoopregeling is acht maanden geleden afgeklopt, of zat in het stikstofakkoord en is afgeklopt in juni of zo. Die acht maanden zijn lang voor iemand die geïnteresseerd is in die uitkoopregeling. U weet wel dat sommigen in heel moeilijke papieren zitten. Als ik dan van de voorzitter hoor dat dat, indien het verlaat wordt naar volgend jaar, ook wel gevolgen zal hebben wat betreft fiscaliteit en misschien andere zaken, zal het voor sommigen misschien opnieuw een stap te ver zijn om in te stappen in die uitkoopregeling of zal het nadelig zijn. Wie zal het zeggen?

Het is spijtig dat er vertraging is. Het is ook spijtig natuurlijk – en ik begrijp dat – dat er geen timing gegeven kan worden. Ik hoop dat het zo snel mogelijk geregeld wordt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.