Vlaams minister van Landbouw en Voeding Jo Brouns wil daarmee voortbouwen op het feit dat de pandemie en energiecrisis enkele uitdagingen heeft blootgelegd. We zijn te lang afhankelijk geweest van het buitenland voor beschermingsmateriaal en energie. Voor wat ons voedsel betreft, mogen we zeker niet in deze situatie terechtkomen: “We gaan samen voor een performanter voedselsysteem, met gezonde en duurzame voeding voor iedereen, een voedseleconomie waarin elke schakel loon naar werken krijgt, een systeem dat de grenzen van de planeet respecteert en waarin er een sterke verbinding is tussen alle spelers, van boer tot burger. Met de Vlaamse voedselstrategie is het recept geschreven en liggen de ingrediënten op tafel. Nu kan het koken beginnen. Ik doe een oproep aan alle actoren in het voedselsysteem, van boer tot consument, om Vlaanderen uit te bouwen tot de regio in de wereld waar op de meest duurzame wijze voedsel geproduceerd wordt!”
Minister Brouns gaat daarbij uit van het concept ‘strategische autonomie’. Dit behelst vier principes:
- Vlamingen moeten kunnen genieten van kwalitatief buitenlands voedsel, maar mogen er niet afhankelijk van worden, de voedingssector kan inspelen op export-opportuniteiten, maar mag er niet afhankelijk van worden;
- We zijn voorstander van een sterke, duurzame en performante landbouw in Vlaanderen, en dit in evenwicht met de omgeving. We willen onze voedselproductie niet zien verhuizen naar regio’s waar we geen impact hebben op de productievoorwaarden. De landbouw heeft in dit proces een belangrijke rol: zonder boeren, geen eten;
- Meer aandacht voor eerlijke prijsvorming doorheen de keten, opportuniteiten voor kmo’s in de voedingssector en ‘lekker van bij ons’;
- Voedselgeletterdheid. Voeding zorgt voor de verbinding tussen landbouwers en burgers, tussen producenten en consumenten. Het verhoogt het vertrouwen van de Vlaming in haar voedselketen en de betrokken schakels.
De Vlaamse voedselstrategie, ook bekend als Go4Food, vormt de basis om in Vlaanderen aan een beter voedselsysteem te werken dat zowel de draagkracht van de planeet respecteert als sociaal rechtvaardig is. Urgente uitdagingen moeten aangepakt worden. Denk aan een eerlijk landbouwinkomen, gezonde voeding, klimaatverandering, voedselverliezen en voedselongelijkheid. De strategie bouwt voort op de inspanningen op internationaal, nationaal en lokaal vlak.
De strategie is opgebouwd rond vier pijlers: (1) gezonde en duurzame voeding voor iedereen, (2) voedselsysteem binnen ecologische grenzen, (3) voluit voor een veerkrachtige voedseleconomie en (4) voedsel verbindt boer tot burger. Onder deze pijlers zijn negentien strategische doelstellingen en een pak werkpaden geformuleerd, zoals voedselomgevingen creëren waarin gezonde en duurzame keuzes de gemakkelijkste keuzes zijn, een voedselcultuur nastreven waarin elke burger voedselgeletterd is, samenwerking en vertrouwen in de keten versterken, een klimaatneutraal en klimaatslim voedselsysteem en verbinden van mens, omgeving en voedsel.
Elf voedseldeals hebben volgens minister Brouns het potentieel om op korte termijn een hefboom te zijn om meerdere doelstellingen te bereiken en vullen leemtes die zich voordoen. Voor elke deal zijn er al concrete acties opgestart. In de komende maanden worden de voedseldeals nog verfijnd en aangevuld.
We mogen de ambitie hebben om Vlaanderen om te vormen tot het Silicon Valley voor een duurzame voedselproductie: we hebben daar met onze landbouwbedrijven, onderzoekscentra, kennisinstellingen en voedingsindustrie alle troeven voor in handen. Zo zullen we jaarlijks 12 miljoen euro investeren in fundamenteel en toegepast onderzoek. Door samenwerkingen te stimuleren tussen onderzoekers, de landbouwsector én bedrijven, willen we de innovaties ook sneller implementeren in de praktijk. Ook willen we naar gezonde en duurzame voedselomgevingen in de Vlaamse publieke opinie. Daarvoor organiseren we een oproep voor een burger-wetenschapsproject rond voeding en we investeren daarin een half miljoen euro. Daarnaast werken we aan de beschikbaarheid van voedselgrond. We maken middelen vrij om de mobiliteit van grond naar jonge landbouwers te stimuleren en we onderzoeken hoe publieke gronden een fundament vormen voor lokale voedselvoorziening. Uiteindelijk is de hervorming van de pachtwet een belangrijke hefboom.
Deze strategie was enkel mogelijk door de ontwikkeling van een breed draagvlak. Er werd gewerkt met een heuse voedselcoalitie, opgebouwd uit vertegenwoordigers van agrovoedingsketen, middenveld, onderzoek en beleid. Deze voedselcoalitie wordt ook betrokken bij de uitvoering en realisatie van de strategie.
De Vlaamse voedselstrategie staat niet alleen. Binnen het Vlaamse voedselverhaal is er ook steun verleend aan voedselveranderaars die geselecteerd werden tijdens de Go4Food-ideeënoproep in de zomer van 2021 of de oproepen rond eiwitten en data in de landbouw. Ze werken bijvoorbeeld rond de problematiek van lege brooddozen op school, ondernemerschap in duurzame voeding, oogstaandelen in de akkerbouw of microbiële eiwitten. Om te tonen wat er nu al gebeurt op het terrein, openden zes innovatieve en duurzame bedrijven of organisaties (Agropolis, BonMush/BonRill, Depot Margo, ILVO’s Food Pilot, Inagro’s Agrotopia en landbouwbedrijf Heirbaut) vandaag hun deuren voor het publiek.
Het Belgisch EU-voorzitterschap in het eerste semester van 2024 wordt een nieuwe mijlpaal. Vlaanderen zal de discussie mee vormgeven over het nieuwe Europese wetgevend kader voor duurzame voedselsystemen en een ‘Open food’-week organiseren rond voedselstrategieën met de nodige wisselwerking tussen beleid, onderzoek en praktijk.
Minister Brouns: ‘In de eerste helft van 2024 neemt België het voorzitterschap waar van de Europese raad. Dan willen we het concept van ‘strategische autonomie’ hoog op de agenda plaatsen. Ik verwacht hiervoor ook steun te vinden bij andere lidstaten. Frankrijk heeft, tijdens haar voorzitterschap begin dit jaar, naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne hier ook een lans voor gebroken. Als we werk willen maken van voedselzekerheid is dit absoluut nodig. Ik geloof ook rotsvast in het evenwicht dat er mogelijk is tussen landbouw en de omgeving. We hebben dit evenwicht gevonden in de hervorming van de pachtwetgeving en in het parkendossier, en zullen dit ook terugvinden in de dossiers die nog aan bod zullen komen in de Vlaamse Regering.’
Patricia De Clercq, secretaris-generaal Departement Landbouw en Visserij: ‘In de Vlaamse voedselstrategie zetten overheid en stakeholders de bakens uit voor het voedsel van de toekomst. Met deze voedselstrategie gaan we voor gezonde en duurzame voeding voor iedereen, een bloeiende voedseleconomie met een eerlijke verloning voor de landbouwer en een voedselsysteem dat de grenzen van onze planeet respecteert. Ik ben bijzonder trots dat Vlaanderen vandaag een breed gedragen voedselstrategie kan voorstellen, waarmee we één van de voorlopers zijn binnen de “Van boer tot bord”-strategie van de Europese Unie.’
