Parlementaire vragen omtrent Vlaams Strategisch Plan voor het GLB 2023-2027

De voorzitter

Goeiemorgen, dit onderwerp beroert vele gemoederen, er is een heel palet aan vragen over hetzelfde thema. Collega Vandenhove mag van wal steken. Het zal voor de laatste collega’s in de rij een uitdaging zijn om nog wat aan te vullen ten opzichte van wat reeds werd gezegd door de andere collega’s. We zullen zien hoe het loopt.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Collega’s, minister, de laatste weken is inderdaad niet uit het nieuws weg te slaan dat milieuorganisaties Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu (BBL) een Aarhusprocedure hebben ingesteld bij de Europese Commissie tegen uw plan, al zeggen sommigen dat het tegen de Vlaamse minister van Landbouw Jo Brouns is, en eigenlijk is dat zo.

De milieubeweging is zeer duidelijk en vindt dat de Vlaamse Regering hen heeft misleid in het kader van het Vlaamse GLB-plan (gemeenschappelijk landbouwbeleid). Met deze procedure, die sinds 2021 bestaat, willen ze de Europese Commissie vragen om een stap terug te zetten in de goedkeuring van het GLB en willen ze dus een herevaluatie.

Tegen eind vorig jaar moest België, net zoals de andere lidstaten, een strategisch plan opstellen dat het Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid lokaal zou vertalen voor de periode van 2023 tot 2027. Na een aantal bijsturingen, waarover we het in deze commissie hebben gehad, ging het licht voor het Vlaamse plan op groen. De milieubeweging reageerde toen echter vernietigend, noemde het plan eerder een gemiste kans en sprak over misleiding. Al snel werd ook duidelijk dat het plan werd ingediend zonder bespreking binnen de Vlaamse Regering – daarover krijgen we straks misschien de nodige uitleg, minister – , dat er geen goedgekeurd plan-MER (milieueffectrapport) was, dat er geen studie was die de effecten op natuurvlak onderzoekt, laat staan dat er een doorwerking van de bevindingen uit die rapporten plaatsvond.

Tijdens de officiële opening van Agriflanders verwees u nog naar het gewijzigde advies van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Terwijl het ANB in februari vorig jaar wel een positief advies afleverde, werd dat later opnieuw ingetrokken wegens onvoldoende kwaliteitsvol. De milieubewegingen stellen nu dat het plan “waar honderden miljoenen landbouwsubsidies van afhangen bewust juridisch zeer wankel is opgesteld. Een kaakslag voor landbouwers en maatschappij.” Dat is een citaat, het is immers geen uitspraak van mij, maar wel van de natuurverenigingen.

Natuurpunt en BBL roepen nu voor het eerst de Aarhusprocedure in. Die geeft milieu- en natuurverenigingen sinds 2021 de optie om een beslissing van de Europese Commissie in vraag te stellen op basis van haar eigen milieuwetgeving. Op die manier krijgt de Europese Commissie de kans om haar beslissing te herzien zonder tussenkomst van een rechter.

Een bijkomende beschouwing bij dit hele gebeuren is dat hiermee duidelijk wordt dat het over landbouwdossiers in de Vlaamse Regering elke dag erger wordt en dat de akkoorden verder af zijn dan ooit. Ik refereer ook even aan het nieuws van deze ochtend, vandaag in de kranten, over Zaventem, waar wat het stikstofakkoord betreft de milieuverenigingen worden gekoppeld aan de problematiek van de landbouw. Een gevolg van dit alles is natuurlijk het uitstel voor onze Vlaamse landbouwers om eventueel steun te kunnen genieten voor groene investeringen.

Minister, hoe reageert u op de toch wel vrij zware beschuldigingen van Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu dat u en uw administratie de Europese Commissie bewust hebben misleid – zij gebruiken dat woord?

Wat uw reactie op het feit dat de milieubeweging op basis van deze beschuldigingen voor het eerst de Aarhusprocedure zal instellen? Bent u ervan overtuigd dat het huidige plan de nieuwe toets zal doorstaan?

Waarom en op basis van welke argumenten paste het ANB zijn advies rond het Vlaamse GLB aan? Wanneer was u als minister van Landbouw hiervan op de hoogte? Had u hierover overleg met het agentschap of met uw collega van Omgeving?

Wanneer zal het Vlaamse GLB-plan worden goedgekeurd in de Vlaamse Regering? Zal dat vrijdag gebeuren, zoals u de laatste dagen hebt aangekondigd? Hoever staat het met de besprekingen hiervan?

Aan de Vlaamse vertaling van het Europese GLB hangen heel wat subsidies vast. Deze nieuwe ontwikkelingen zorgen voor ongerustheid bij de Vlaamse landbouwers. Wat zult u doen om die ongerustheid snel weg te nemen wanneer het plan inderdaad niet snel wordt goedgekeurd? 

Gaat u hierover in overleg met de milieu- en landbouwverenigingen en zeker ook met de minister van Omgeving? Wanneer zal dat overleg plaatsvinden?

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, ik denk dat het weinig zin heeft dat wij met vijf dezelfde inleiding geven. Iedereen heeft het inderdaad over de Aarhusprocedure die werd ingesteld door Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu. Even terzijde: ik heb niets tegen Natuurpunt, maar ik heb het even opgezocht en Natuurpunt heeft momenteel 20.200 hectare in eigendom en huurt nog eens 8000 hectare erbij. Ze hadden vorig jaar een inkomen van 70 miljoen euro, vooral subsidies. Daarmee is Natuurpunt na de Belgische en de Vlaamse staat de grootste grootgrondbezitter in Vlaanderen. Dat mag toch ook wel eens gezegd worden, denk ik.

Het gaat hier dus inderdaad over het instellen van de Aarhusprocedure. Het gaat ook over het gewijzigde standpunt van het ANB. Dat vind ik nog straffer dan wat de milieubewegingen doen. Alhoewel, het is de eerste keer dat zo’n procedure wordt ingesteld. Het zou mij trouwens vrij eigenaardig lijken, minister, dat u aan misleiding zou doen. Ik denk dat andere ministers misschien wel aan misleiding doen, want met de procedure die werd opgestart door Natuurpunt en BBL en het gewijzigde standpunt van het ANB, zou ik durven te zeggen dat een minister daar misschien de aanzet toe heeft gegeven. Ik denk dat het veeleer in die richting gaat dan dat er sprake is van misleiding door de minister van Landbouw.

De vragen zijn er en moeten beantwoord worden. Het probleem is natuurlijk dat door heel die procedure en de gewijzigde houding van het ANB het Vlaams strategisch landbouwbeleid on hold staat en dat daarmee momenteel 300 miljoen euro bevroren is. Dat is 300 miljoen euro die bestemd is voor de landbouwers, en dan vooral voor de verduurzaming van de landbouw. Ik heb de indruk dat degenen die klacht indienen en procedures opstarten, niet goed weten waarvoor die 300 miljoen euro eigenlijk bedoeld is.

Minister, mijn vragen zijn een beetje identiek aan die van de vorige spreker, maar dan vanuit een andere invalshoek. Welke gevolgen heeft het instellen van die procedure op de uitrol van het Vlaams strategisch landbouwplan? Hoe wordt dat aangepakt? Hoe reageert u daarop?

Hebt u intussen overleg gehad met de milieuverenigingen? Wordt daar ook over gesproken met de minister van Omgeving? Blijkbaar is er tussen jullie twee een soort open oorlog. Jullie gaan naar een clash op de kap van de landbouwers, en zeker van de jonge landbouwers. Minister Demir wil dat op een of andere manier versnellen en al die dossiers aan elkaar koppelen. U bent daar geen voorstander van. Waar gaan we vrijdag dan eigenlijk naartoe? Naar een volledige clash? Of gaan we het nog enkele weken uitstellen?

Het belangrijkste is dat landbouwers zo snel mogelijk rechtszekerheid krijgen, zeker wat het stikstofakkoord betreft. Er worden immers heel wat interpretaties gegeven aan dat stikstofarrest. U zat samen met een eminent jurist op PlattelandsTV en ik had de indruk dat de jurist zei dat dat arrest volgens de interpretatie van de rechters is, maar dat het niet aan de rechters is om een wet te interpreteren. Ook daarover is er dus wel wat discussie.

Er zijn dus een aantal zaken, minister, waar ik graag een antwoord op zou krijgen. Hoe moet het nu verder? Hoe moet het verder met die dossiers? Ik heb het zevende mestactieplan (MAP 7) dan nog niet genoemd. Ik heb de indruk dat minister Demir dat allemaal aan elkaar wil koppelen om toch maar haar grote gelijk te krijgen in het stikstofdossier.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, ik ga proberen niet in herhaling te vallen. Collega Vandenhove heeft al goed geschetst wat er voor ons ligt. Het Vlaams strategisch plan wacht nu nog op goedkeuring door de Vlaamse Regering. Dat is natuurlijk bijzonder jammer voor onze boeren, want zij hebben al langer nood aan rechtszekerheid. Wat we nu krijgen is eigenlijk het ondergraven van de rechtszekerheid omdat er natuurorganisaties zijn die een beroep doen op de Aarhusprocedure. Daar kunnen heel wat vragen rond gesteld worden, want het is nog niet zolang dat die procedure een optie is om de Europese Commissie haar eigen beslissing te laten in vraag stellen.

Er is heel wat gezegd in de pers, met woorden zoals ‘misleiding’ en ‘rad voor de ogen draaien’ en dergelijke meer. Ik ben benieuwd welke duiding u straks kunt geven bij deze toch wel opmerkelijke uitingen. Eigenlijk was het strategisch plan goedgekeurd, met een aantal bijsturingen waarover we hier in de commissie van gedachten hebben gewisseld. Ik wil toch even benadrukken dat het nieuwe GLB toch wel heel belangrijk is voor onze landbouw. Het biedt uitzicht op 1,65 miljard euro aan fondsen, waarvan 1,386 miljard euro aan Europees geld, aangevuld met een nationale financiering van 272 miljoen euro. Dat zijn toch wel een pak centen, en daar heeft onze landbouw echt nood aan.

Door deze procedure bestaat de vrees dat alles teruggedraaid wordt. Ik vond het ook wel heel opmerkelijk dat zowel de natuurorganisaties als uzelf in een reactie de rechtsonzekerheid voor de boeren aanhaalden, maar dan in een andere zin. De ene zegt dat een juridisch wankel strategisch plan zorgt voor de rechtsonzekerheid, de andere zegt dat het komt doordat die procedure wordt ingeroepen om het plan te herevalueren.

Mijn concrete vragen zijn gelijklopend met die van de collega’s.

Hoe reageert u in het algemeen op wat er voorligt, en op de beschuldiging van misleiding?

Wat zijn de gevolgen van het inroepen van de procedure voor de boeren, en dan specifiek voor wat de timing voor de subsidies betreft?

Is er duidelijkheid over de termijn waarbinnen die procedure moet leiden tot een uitspraak?

En, heel belangrijk, zoals mijn voorganger ook aanhaalde: Gaat u, samen met uw collega die bevoegd is voor Natuur en Omgeving, overleg opstarten met de natuurorganisaties over deze kwestie? Die is heel belangrijk, en hangt als een zwaard van Damocles boven heel wat hoofden.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik ga ook proberen om niet in herhaling te vallen. Ik denk wel dat we, voor de hygiëne van het debat, niet alles op één hoop mogen gooien. Ik heb hier al van alles gehoord over stikstof, en over het GLB, maar als ik goed kijk naar de vragen, dan gaat het hier wel degelijk over het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Ik denk dat we het hier vandaag daarover moeten hebben.

Eerlijk gezegd, minister, ik versta het niet meer. Ik begrijp het niet meer. We hebben een akkoord met de Europese Commissie. De Europese Commissie heeft een aantal bijsturingen van het oorspronkelijke plan gevraagd. Daarover is hier al heel wat gezegd, in deze commissie. Uiteindelijk, na bijsturingen met meer vergroening en meer verduurzaming, ging de Europese Commissie akkoord. Hoera, we hebben een plan dat meer dan 300 miljoen euro voorziet om verder te investeren in meer verduurzaming en meer vergroening van onze landbouw. Dat is eigenlijk fantastisch nieuws. Plotseling komt er dan een negatieve passende beoordeling van het ANB en een gerechtelijke procedure. Wel, het is niet echt een gerechtelijke procedure, maar er komt een procedure door de natuurorganisaties die naar de Europese Commissie zelf stappen en zeggen dat ze het Verdrag van Aarhus zullen inroepen. Ze gaan dus eigenlijk naar dezelfde Europese Commissie die oorspronkelijk gezegd heeft dat het plan goed was. Men verdoezelt dat dan wat door te zeggen dat u de Europese Commissie hebt misleid. Ik denk dat u gewoon uw plan hebt ingediend en toegelicht. Het is eigenlijk ook een soort motie van wantrouwen richting Europese Commissie. Men zegt tegen de Europese Commissie dat ze haar werk niet goed heeft gedaan, en dat ze het opnieuw moet doen. Ik begrijp dat niet. Elke minuut die we verliezen is er geen geld voor die verduurzaming en vergroening.

Mijn vraag is dan ook: wil men die verduurzaming en vergroening wel? Men houdt ze gewoon tegen! Men zou ondertussen al een aantal weken kunnen bezig zijn met het inzetten van die middelen voor meer verduurzaming en meer vergroening. Maar neen, men gaat liever opnieuw naar de Europese Commissie om het een en ander opnieuw in vraag te stellen. Ik begrijp het dus niet, en heb daarom een aantal vragen, minister.

Hoe kijkt u daarnaar? Gaat u in overleg? Hoe verloopt die procedure nu verder? Moeten wij nu wachten? Hoelang zal dit duren?  

Hoe kijkt u naar het Agentschap voor Natuur en Bos, voor wat de passende beoordeling betreft? Gaat u verder in overleg? Wat gaat u nu concreet doen?

Tot daar mijn vragen.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik ga niet herhalen wat de collega’s al allemaal gezegd hebben, maar het gebakkelei over tal van dossiers gaat verder. Dat uit zich hier nu ook in de subsidieverlening voor landbouwers. Op dit moment staat 300 miljoen euro van de Europese subsidies geblokkeerd omdat er geen akkoord is binnen de Vlaamse Regering over de besteding van die middelen. Het ANB zou geen goedgekeurd MER willen afleveren.

Intussen zien we wel dat, vorige week weliswaar geschrapt, maar opnieuw deze week, een voorstel tot uitbetaling geagendeerd staat bij de Vlaamse Regering: rechtstreekse betalingen aan landbouwers, niet-productieve investeringen voor milieu- en klimaatdoelen, productieve investeringen en opstartverrichtingen in de landbouw, de aanplant en het onderhoud van boslandbouwsystemen, en de voorschriften en subsidies voor maatregelen met een gunstig effect op het milieu, het klimaat en de biodiversiteit. Het zijn een aantal uitbetalingen die het gevolg zijn van die goedkeuring van het GLB, maar waar dus vorige week geen beslissing over genomen is die nu bij de Vlaamse Regering opnieuw op de agenda staan ondanks het feit dat de milieuorganisaties de stap gezet hebben richting de Europese Commissie om de Aarhusprocedure in te roepen.

Minister, al dat gebakkelei toont aan dat er geen draagvlak is voor het strategisch plan van het GLB binnen de Vlaamse Regering, ook niet binnen een aantal middenveldorganisaties. Het is duidelijk: zolang dat draagvlak er niet is, blijft iedereen ter plaatse trappelen. Dat betekent dat dat schadelijk is voor de landbouw in eerste instantie, schadelijk is voor de natuur en eigenlijk voor de volledige maatschappij want wat wij nu zien gebeuren, tart elke verbeelding.

Minister, welke acties zult u ondernemen om alsnog dat draagvlak te vergroten en zo tot een akkoord te komen zodanig dat de subsidies ingezet kunnen worden waarvoor ze dienen, namelijk om een duurzaam landbouwbeleid te voeren dat rekening houdt met de draagkracht van de omgeving?

Wat is de impact van het feit dat er nog steeds geen beslissing is van de Vlaamse Regering voor een goedgekeurd GLB? Kunnen dan de beslissingen die u nu opnieuw op de agenda geplaatst hebt, genomen worden als die goedkeuring er niet is? Kunt u de voorafnames dan goedkeuren?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega’s, het is duidelijk dat het inderdaad een heel belangrijk dossier is dat hier terecht de nodige aandacht krijgt. Het zal u niet verwonderen dat ik – op z’n zachtst gezegd – bijzonder verbaasd was om als minister beticht te worden van misleiding. Dat komt wel binnen, dat kan ik u verzekeren. Dan stel je je de vraag: waar ligt het aan? Waaraan zit die misleiding? Ik vond het dan ook nodig om meteen met de organisaties contact op te nemen om te luisteren waar dat probleem zich specifiek zou situeren.

Collega’s, laten we duidelijk zijn. Het is hier ook al door verschillenden aangehaald. Het traject dat het GLB-plan gelopen heeft is bekend. Ik wil het nog kort even in het algemeen schetsen. Vorig jaar is op 22 februari door de Vlaamse Regering een ontwerp goedgekeurd, ook met een ontwerp-MER en een passende beoordeling die gevalideerd zijn door het ANB. Dan loopt een heel traject: openbaar onderzoek, onderhandelingen met Europa dat inderdaad toch wel een vrij forse observatiebrief gestuurd had naar Vlaanderen met om en bij de vierhonderd opmerkingen, waar ik dan natuurlijk mee aan de slag moet gaan om een goed plan te hebben. Dat spreekt voor zich.

Dat heeft dan uiteindelijk geleid tot een goedgekeurd GLB – een vrij groen, een donkergroen – op 5 december dat maar één richting aangeeft: de verdere verduurzaming van de land- en tuinbouw. Het is belangrijk om dat hier te benadrukken want als er sprake geweest zou zijn van misleidingen in de fase van indiening, dan ga ik ervan uit dat daar opmerkingen over waren. Want dan zou het noch naar inhoud, noch naar vorm ontvankelijk geweest zijn. Dat is belangrijk om toch al mee te geven. 

Ik geef nog eens de opbouw. Ten eerste, de invulling van het GLB is in de voorbereidingsfase heel regelmatig afgetoetst met de klankbordgroep. Zowel Natuurpunt als BBL waren lid van de klankbordgroep. Er zijn ook verscheidene overlegmomenten geweest waarin de groene architectuur en de GLB-steunmaatregelen heel uitgebreid zijn besproken.

Ten tweede, het milieueffectrapport is opgesteld en heeft twee fasen van openbaar onderzoek doorlopen: de kennisgeving van het ontwerp van plan-MER, in de zomer van 2021 al, en het openbaar onderzoek van januari tot maart 2022. De adviezen zijn uiteraard verwerkt. Ondertussen is het MER verder aangevuld op vraag van de adviserende instanties van het beleidsdomein Omgeving en het team MER. Dat is belangrijk.

Ten derde is er de goedkeuringsprocedure door de Europese Commissie. Eind februari 2022 heb ik van de Vlaamse Regering het mandaat gekregen om het strategisch plan voor het GLB in te dienen en erover te onderhandelen met de Europese Commissie. Ik heb volledig conform dat mandaat gehandeld. Het spreekt echter voor zich, wat ook wel belangrijk is, dat het MER nog niet definitief kon worden goedgekeurd zolang het GLB-plan niet definitief door de Europese Commissie was goedgekeurd. Het GLB-plan was definitief na de onderhandelingen met de Europese Commissie. Zodra mijn administratie zicht had op de goedkeuring door de Commissie, heeft ze dan ook zo snel als mogelijk aan het studiebureau gevraagd om het MER te aligneren met de definitieve versie van het GLB-plan. De Europese Commissie is daarvan op de hoogte. Het is natuurlijk belangrijk dat zij weten hoe wij hebben gewerkt, welke procedure wij hebben gevolgd, wat de stand van het dossier was op het moment dat het bij hen werd ingediend. De Europese Commissie is er zelfs altijd van op de hoogte geweest dat het MER pas kon worden goedgekeurd op basis van een definitief GLB-plan. Het is belangrijk om aan te geven dat we ook daarin heel transparant zijn geweest. Dat spreekt voor zich. Dat staat ook letterlijk in de bijlage in kwestie bij het goedgekeurde GLB-plan.

Dat plan zelf is alleen maar aangescherpt op het vlak van natuur en milieu ten opzichte van de eerdere versies van het plan die aan de klankbordgroep zijn voorgelegd. Ik denk dat iedereen dat ook heeft kunnen zien. Het plan staat vol met indicatoren en streefwaarden die zijn berekend volgens de richtlijnen van de Europese Commissie. Heel wat van die streefwaarden zijn tijdens de onderhandelingen naar boven bijgesteld. Met andere woorden, de ambitie van het plan is vergroot, is aangescherpt ten aanzien van de versie die de Vlaamse Regering initieel heeft goedgekeurd in februari van vorig jaar.

Door de Europese verordening zijn negen doelstellingen naar voren geschoven waarop het GLB moet inzetten. Hieronder vallen doelstellingen rond economische bezorgdheden, ecologische ambities en sociale noden. Met het Vlaams GLB-plan spelen we in op die vele doelstellingen en op die vele noden. Qua milieu- en klimaatdoelstellingen zegt het Europese kader dat minstens 35 procent van het pijler 2-budget naar deze doelstellingen moet gaan. Vlaanderen voorziet 54,4 procent en zit dus een pak hoger dan de verplichte 35 procent. Dat is allemaal heel duidelijk berekend conform de Europese regelgeving en richtlijnen. Collega’s, ik herhaal het: méér dan de helft van het geld van de tweede pijler gaat richting milieu- en klimaatgerichte maatregelen. Ik denk dat we ons er goed van bewust moeten zijn dat we daarmee echt het verschil kunnen maken in de noodzakelijke transitie, waarover we het eens zijn en waarnaar ook Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu terecht vragen. Dit maakt het voor mij nog moelijker om te begrijpen wat men tracht te bereiken. Ik heb het gevoel dat het voor sommigen nooit voldoende zal zijn. Dat kan best zijn, maar ik vind het zeer, zeer jammer dat men dan werkelijk dreigt met juridische procedures omdat niet alle wensen zijn ingewilligd. Ik denk dat dergelijke zaken mogelijkerwijze leiden tot een stilstand, en dat is iets wat we natuurlijk niet willen, noch inzake landbouw, noch inzake natuur, gelet op de grote uitdagingen die voor ons liggen.

De stilstand in dit dossier is niet alleen voor de landbouwers, maar ook voor milieu en biodiversiteit een ramp te noemen. Dat is mijn grote overtuiging. Elke minuut dat dit plan niet wordt uitgevoerd, is een verloren minuut voor de verdere verduurzaming van onze landbouw, is een verloren minuut voor de verdere verbetering van de milieukwaliteit. Dat lijkt mij logisch. Het is een plan, waarmee wij vrijwillige engagementen vragen van de landbouwers. Elke euro die je krijgt, kun je maar krijgen als je die inzet voor verdere verduurzaming. Ik denk dat dat duidelijk is. Het gaat in dezen niet om een vergunning van een fabriek.

Zonder het nieuwe GLB kunnen de inrichtingsmaatregelen in Natura 2000-gebieden niet van start gaan. Zonder het nieuwe GLB kunnen de beheersovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) voor soortenbescherming niet doorgaan. Zonder het nieuwe GLB kunnen de vele ecoregelingen die inspelen op de water- en bodemkwaliteit, niet worden opgenomen, zonder nieuw GLB zullen geen kleine landschapselementen worden aangeplant enzovoort. Ik geef ook mee dat als we dit jaar geen directe steun kunnen uitbetalen, er ook geen randvoorwaarden zijn die boeren moeten naleven. De bufferstroken van 3 meter pesticidevrij die vandaag in het goedgekeurde programma staat, blijven dan dode letter. Ik denk niet dat het dat is wat we willen.

Wanneer een ngo een Aarhusprocedure opstart, gebeurt dat bij de Europese Commissie. De Europese Commissie wordt gevraagd haar beoordeling van het GLB te herevalueren.

Het is op dit ogenblik niet duidelijk of de lidstaat of de regio zal worden betrokken. De Aarhusverordening voorziet niet uitdrukkelijk in een tegensprekelijk debat, noch in een uitgewerkte procedure. Ik heb vandaag ook geen zicht op wat de natuurorganisaties hebben ingediend aangezien wij niet de partij zijn waartegen de procedure is ingespannen.

Ik laat nog onderzoeken wat de mogelijke financiële gevolgen van deze procedure zijn. Dit is ook voor de Europese Commissie een primeur in het GLB. Gaat Europa dan zijn middelen voor Vlaanderen bevriezen? Zal Vlaanderen zelf voor het budget moeten opdraaien? Dat zijn allemaal vragen die we met de Commissie moeten bekijken.

In ieder geval zie ik geen reden om ondertussen niet met het GLB te starten. Er wordt nergens gesproken van een opschorting van het GLB.

Het negatief advies over de kwaliteit van de passende beoordeling die het ANB in december 2022 gaf, kwam voor mij als een donderslag bij heldere hemel. Zoals ik een paar weken geleden al zei, heeft het ANB naar aanleiding van het openbaar onderzoek van het plan-MER in februari 2022 een positief advies verleend. In dat officieel advies concludeert het ANB dat het de redenering kan volgen dat het voorgenomen GLB op zichzelf niet meteen een negatieve impact zal veroorzaken op de speciale beschermingszones (SBZ’s) en adviseert het ontwerp gunstig. Dat was op het ontwerp.

Later in 2022, toen het studiebureau het MER verder had uitgediept, kwamen nog een aantal informele bevindingen van het ANB die aanstuurden op verdere aanpassingen in het MER. Het studiebureau heeft deze aanbevelingen ter harte genomen en hiervoor afgestemd met het ANB om zo het MER verder te kunnen finaliseren.

In december kwam dan toch de conclusie van het ANB dat het advies over de kwaliteit van de voorliggende passende beoordeling thans ongunstig was. Er werd gesteld dat “de passende beoordeling onvoldoende zekerheid biedt over de mate waarin de instandhoudingsdoelstellingen voor specifieke soorten en habitats geen negatieve effecten ondervinden van dit plan”. Dit lijkt me in tegenstrijd met het eerdere positieve advies.

Maar goed, collega’s, wij zijn niet bij de pakken blijven zitten. Mijn administratie heeft aan het studiebureau de opdracht gegeven om het MER verder aan te passen, conform de bevindingen. Hiervoor is ook al twee keer overleg geweest tussen het studiebureau en het ANB. Daar kwamen nieuwe elementen naar boven, maar het overleg was constructief en het studiebureau heeft het MER en de passende beoordeling conform de afspraken verder aangepast. Dat aangepast MER met passende beoordeling werd op donderdag 19 januari bezorgd aan het ANB en het team MER, maar de passende beoordeling heeft nu een negatief advies van het ANB gekregen. Men komt nu met een nieuw overzicht van een aantal zaken die nieuw zijn, ik kan het niet anders noemen, die in het verleden niet werden opgemerkt.

Het is natuurlijk bijzonder merkwaardig dat de passende beoordeling nu verder gaat dan oordelen of er een negatief effect is op de SBZ’s. Het is natuurlijk de essentie van een passende beoordeling om te bekijken in welke mate er significante effecten zijn op SBZ’s. Het ANB doet nu uitspraken over de situatie ook buiten de SBZ’s. Men schrijft zelfs dat er significant positieve effecten moeten worden gegenereerd.

Collega’s, het Vlaams Strategisch Plan voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid – ik herhaal het – heeft maar één doel en dat is de landbouwsector verder verduurzamen, dit via de conditionaliteit, de ecoregelingen en investeringssteun. Zonder dat plan zullen die verhoogde inspanningen voor milieu en biodiversiteit er niet zijn. Ik denk dat we elkaar daar niet van moeten overtuigen. Zoveel is duidelijk. Men moet er ook voldoende rekening mee houden dat dit een vrijwillig programma is waarbij landbouwers maatregelen kunnen kiezen ter uitvoering. De effecten die we beogen, hopen we te bereiken door de landbouwers te overtuigen dat dit goede zaken zijn voor de bedrijfsvoering in de omgeving waarin ze moeten werken.

Men moet er ook voldoende rekening mee houden, dat wanneer er geen goedkeuring van dit GLB Strategisch Plan is, de landbouwpraktijken worden verdergezet zonder de conditionaliteit en dat de landbouwers dus niet instappen in ecoregelingen en agromilieuklimaatmaatregelen.

Ondertussen zijn interkabinettenwerkgroepen (IKW’s) opgestart met het oog op de goedkeuring van het GLB-plan en de uitvoeringsbesluiten. Vrijdag staan deze ook ter goedkeuring op de agenda van de Vlaamse Regering. Collega's, waar een wil is, is een weg, daar ga ik van uit. Ik ben er nog altijd van overtuigd dat we daar samen uit geraken.

De ongerustheid is volkomen terecht. Ik begrijp dat natuurlijk ook, en zelfs het onbegrip voor het feit dat we vandaag, bijna twee maanden na de goedkeuring door de Europese Commissie, vanuit de Vlaamse Regering nog altijd geen groen licht hebben gegeven. We moeten ondertussen voorwaardelijk blijven communiceren. Maar het zal u niet verbazen dat ik me uiteraard 200 procent inzet om het GLB-plan en de bijhorende uitvoeringsbesluiten zo spoedig mogelijk door de Vlaamse Regering te laten goedkeuren. Ondertussen doen we voort: mijn administratie bereidt het e-loket voor zodat dit tijdig kan worden opengesteld voor de steunaanvragen.

Ik wil me niet laten leiden door pessimisme, dat is niet mijn aard, want dat zou betekenen dat we op korte termijn de middelen voor de eerste pijler verliezen voor 2023 en dat op lange termijn er nog grotere verliezen kunnen komen omdat ook de tweede pijler en de evaluatiemomenten van de verschillende indicatoren de komende jaren onder druk komen te staan. Dat dit tot bijkomend verlies aan Europese middelen zal leiden, is iets wat wij allemaal absoluut willen vermijden.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Bedankt, minister, voor de uitleg waarin u hebt geschetst hoe alles tot stand is gekomen en wat de timing is. Daarover ga ik geen vragen meer stellen. Dat is duidelijk. Ik heb een paar andere vragen.

Als ik het goed begrijp hebt u, wat timing betreft, goede moed dat het vrijdag zal worden behandeld. Baseert u zich daarvoor op de conclusies van de interkabinettenwerkgroep? Normaal gezien kunt u daar toch de sfeer aanvoelen.

Net zoals over de timing, is iedereen binnen de Vlaamse Regering – vooral uw collega van Omgeving, mevrouw Demir – het ermee eens dat dit hele gebeuren de zaak niet opschort. U kunt dus inderdaad beslissen, want dat is natuurlijk het uitgangspunt. Ik maak me de volgende bedenking bij uw uitleg, zonder er een uitspraak over te doen. Vanuit alle politieke partijen werd er een vraag gesteld, al is het telkens met een andere benadering in functie van de politieke partij. Maar uiteindelijk is de inhoud een triestige zaak. Dat geldt ook voor de positie van Vlaanderen ten opzichte van de EU. Het is in dezen vooral belangrijk niet om gelijk te hebben maar om gelijk te krijgen. De vraag is wie het zal halen in dit politieke dispuut: is dit enerzijds Landbouw of alles wat Omgeving betreft?

U kunt natuurlijk wel zeggen dat het ANB een departement is van een andere minister, net zoals de andere ministers kunnen zeggen dat alles wat landbouw betreft ook een ander departement is. Maar in principe heeft een administratie geen kleur. Ik ga ervan uit dat dat ook zo is. Hoe schat u, met andere woorden, het feit in dat de administraties, waar de hele Vlaamse Regering moet mee samenwerken, tegenover elkaar komen te staan? Dat is een heel interessante oefening naar alle mogelijke andere dossiers toe. Als u het mij vraagt, is dit ongezien.

De laatste bedenking die ik nog heb is deze. U zegt dat er onbegrip en ongerustheid is. Dat kan ik perfect begrijpen. Ik wil afsluiten met deze oproep. De politiek kan van mening verschillen. Dat moet ook, daarom leven we in een democratie. Maar op een bepaald moment moeten knopen worden doorgehakt en dan moeten standpunten worden verzoend. Dat onbegrip en die ongerustheid situeren zich in dit geval vooral bij de landbouwers. U zegt wel dat het ook niet goed is voor de milieusector, en dat is uiteraard zo, vandaar ook de procedure. Daarom is het belangrijk om de gemoederen niet op te hitsen. Integendeel, er zou vanuit de verschillende excellenties moeten worden opgeroepen tot een compromis waar iedereen zich tracht achter te scharen.

De heer Sintobin heeft het woord.

De minister heeft perfect getoond dat er van misleiding geen sprake is. Mensen die daarvan beschuldigd zijn, kunnen nu alleen nog zeggen dat de minister hier vandaag heeft gelogen. Dat is de volgende stap. Maar ik denk niet dat dat waar is, u kennende. Het zou me verbazen. Het zou trouwens ook ongezien zijn – het gebeurt wel eens – dat een minister hier over dergelijke zaken zou liegen.

U zegt, collega, dat mensen op de administratie geen politieke kleur hebben. Ze hebben misschien geen politieke kleur, maar op de administratie van minister Demir zitten er, denk ik, wel een aantal met een lidkaart van Natuurpunt en dergelijke. Er waren zelfs mensen heel actief binnen Natuurpunt. (Opmerkingen van Chris Steenwegen)

Ik beschuldig niemand, iedereen mag een lidkaart hebben van eender welke vereniging, om het even. Maar ik heb wel de indruk, collega’s, dat er meer en meer een ideologische strijd aan de gang is. Het is al weken, maanden aan een stuk dat twee ministers al vechtend over de straat rollen. Iedere persmededeling van minister Demir wordt gecounterd door een persmededeling van minister Brouns. Als we kijken op sociale media, is het daar ook van dat. Ik vind dat een beetje jammer. Ik vind het vooral jammer omdat, na de uitleg van de minister hier vandaag, die ik geloof, het ongehoord blijkt wat Natuurpunt, BBL en het ANB hebben gedaan.

Collega Joke Schauvliege zegt dat de vraag hier vandaag over de Aarhusprocedure gaat, en er wordt gesproken over stikstof. Niet ik, maar de minister van Omgeving wil alles aan elkaar koppelen om een doorbraak te forceren. We gaan vrijdag dus zien of er een doorbraak komt. Ik hoop het voor u, minister, dat er een doorbraak komt vrijdag, maar ik heb er geen goed oog op.

Het zou jammer zijn. Want wie is er eigenlijk gebaat met een dergelijke ideologische strijd? Hier in het parlement, dat blijkt uit de aard van de vraagstelling, heeft iedereen zijn ideeën daarover vanuit een ander standpunt. Maar op een zeker moment moet je toch proberen om een vergelijk te vinden.

Het is vooral jammer voor de landbouwers zelf. Ik ben supporter van GK, maar ik lees dat GK, qua ledenaantal, stijgt tot bijna vierduizend leden. Vierduizend jonge mensen die zich willen inzetten voor de landbouw, en bereid zijn om op jonge leeftijd een bedrijf over te nemen. Maar ze beslissen om het toch niet te doen, want er is nul rechtszekerheid. En dat is niet alleen in het geval van het GLB en het Vlaamse landbouwbeleid, maar ook voor stikstof. We hebben straks MAP 7 (mestactieplan), dus het leeft toch wel. En het leeft ook in de maatschappij. Niemand is gebaat met dat gevecht, zou ik zeggen.

Misschien als uitsmijter: als deze middag zal blijken dat de Vlaamse Regering ik-weet-niet-hoeveel keer met de wagen rond de aarde is gereden, en dat minister Demir koploper is met 300.000 kilometer of zoiets … Want u bent minister van Landbouw, zij is de minister van Omgeving. Zij heeft toch ook veel impact op wat er gebeurt in de landbouwsector, maar waar ze niet te zien was, was op de landbouwbeurs, op Agriflanders. De afstand van Genk naar Gent, naar Agriflanders, is toch eigenlijk niet zo groot? Iedereen denkt dat daar alleen maar landbouwers staan, maar cd&v en Open Vld stonden daar toevallig ook. Dat zal waarschijnlijk wel met andere motieven zijn. (Opmerkingen)

Nee, ik zeg niet toevallig, uit andere motieven, electorale motieven als je het juiste woord zoekt.

Maar ik heb daar met heel wat mensen gesproken, ook niet-landbouwers uit onze provincie, collega Dochy. Ik heb daar bijvoorbeeld met een fabrikant van luchtwassers gesproken. Die had 25 mensen in dienst en zei tegen mij dat hij volgende week maandag moet beslissen of hij de helft van zijn personeel zal ontslaan. De stallenbouw ligt helemaal stil doordat er nog altijd geen akkoord is. Iedereen denkt dat dat alleen maar over die beperkte groep van landbouwers zou gaan, maar dat is niet zo. Dat is een hele economie die daarvan afhangt.

Daardoor vind ik het nog altijd spijtig dat de belofte uit het stikstofakkoord om een socio-economische impactstudie te maken nooit is gebeurd, en men wil dat ook niet doen, terwijl men dat in andere beleidsdomeinen wel gaat doen. Het is echt jammer dat het zo moet lopen.

Ik zeg nogmaals dat ik het ongehoord vind dat de minister van Omgeving, en zelfs de minister-president, de moeite niet doen om naar een beurs zoals Agriflanders te gaan, maar wel de moeite doen voor andere zaken. Wanneer, bijvoorbeeld, de minister van Omgeving vorige week enthousiast toejuicht dat er negen op de tien vergunningen worden geweigerd. Hoera, hoera. Wat is dat nu allemaal? Dat is een hele sector platleggen, en er dan nog een beetje plezier in hebben ook. Ik vind dat een spijtige evolutie.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ook van mijn kant een dankuwel om de historiek van het dossier nog even duidelijk te schetsen.

Ik denk dat het belangrijk is dat we weten vanwaar we komen, wat er allemaal al gebeurd is. Want ik had het ook al in mijn initiële vraag over de bijsturingen waarover we ook wel van gedachte hebben gewisseld, waarvan we toch allemaal overtuigd waren dat we op de goede weg waren.

Ik deel dus uw mening dat deze procedure nogal contraproductief is, om het nog zacht uit te drukken. Want het zorgt voor bijzonder veel ongerustheid bij de sector, maar bij uitbreiding ook bij de nevensectoren die eraan gekoppeld zijn zorgt het voor bijzonder veel rechtsonzekerheid. En we weten dat de landbouw nu al met enorm veel vraagtekens zit over zijn toekomst, over de toekomst van jonge mensen die willen opstarten.

We spreken hier op dit moment over nul vooruitgang, nul verduurzaming, dat is eigenlijk net wat we allemaal niet willen. Bij dezen toch echt wel een pleidooi om te proberen hier samen uit te geraken, en niet met de vinger te wijzen naar elkaar. Want dat zal niemand verder helpen.

Ik voer hier totaal geen pleidooi tegen verduurzaming, wel integendeel, maar ik pleit er wel voor om dat evenwicht te vinden en stappen vooruit te zetten. Want je zou er stilaan moedeloos van worden, ik zit dan niet zelf in de sector maar ik kan me inbeelden dat elke landbouwer er ’s nachts wakker van ligt. Die procedureclash, we zien dat ook op verschillende andere domeinen, dat is een soort kwaal van de eeuw om op die manier te proberen je gelijk te halen. Ik word daar ook heel ongemakkelijk van. Ik hoop dat er vrijdag inderdaad stappen vooruit kunnen worden gezet binnen de Vlaamse Regering.

Ik heb u ook gevraagd of er contact is geweest met uw collega-minister van Omgeving. Ik denk dat dat zeker belangrijk is, en ook met natuurorganisaties. U zei dat er contact is geweest maar ik heb nu niet meteen gehoord wat er uit dat contact is voortgevloeid. Dus kunt u daar nog wat verder op ingaan, wat zullen de verdere stappen zijn, kunnen jullie aan tafel zitten en hier uitkomen?

Nu, ik kan het de natuurorganisaties natuurlijk niet kwalijk nemen dat ze juridische instrumenten toepassen, maar ik wil toch naar hen een pleidooi voeren om constructief hiermee verder te gaan en dat ze het besef hebben dat dit toch niet ‘the way to go’ is.

Misschien nog een laatste vraag, minister: welke conclusies trekt u hieruit? Kunnen we daar naar de toekomst, om dergelijke procedurele incidenten te vermijden, proactief tegen optreden? Dat is iets waar ik bekommerd om ben.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord. 

Dank u wel, minister, omdat u nog eens alles goed geschetst hebt over waar het nu precies over gaat. Ik heb soms de indruk dat men een aantal onwaarheden vertelt, of doet alsof dit een of andere procedurele vergunningsaangelegenheid betreft. Neen, het gaat hier over subsidies, over centen die gegeven worden aan een sector voor de inspanningen die ze doen om te verduurzamen, te vergroenen. Ik denk dat we dat moeten blijven herhalen en benadrukken, zoals u ook terecht gedaan hebt, en dat elk moment dat we verliezen een moment is dat we niet verder verduurzamen in de sector. Ik begrijp echt niet dat dit tot stilstand zou moeten komen door een procedure die is ingesteld bij de Europese Commissie, daar waar de Europese Commissie eerst gezegd heeft dat het plan voor hen goed is.

Wat ik ook niet begrijp is dat je bij de opmaak van zo’n gemeenschappelijk landbouwbeleid een procedure afspreekt binnen de Vlaamse Regering, dat de procedure op de juiste manier wordt gevolgd, en dat dan plotseling een van de adviserende diensten – het Agentschap voor Natuur en Bos – plotseling een heel andere weg inslaat en een ander advies formuleert, terwijl het plan eigenlijk nog verder vergroend en verduurzaamd is. Ik begrijp dat niet, ik kan daar niet bij. Mijn vraag is dan ook welke uitleg het Agentschap voor Natuur en Bos daarvoor heeft?

Ik heb er alle vertrouwen in dat jullie vrijdag kunnen landen met dit dossier aangezien het oorspronkelijk plan in januari vorig jaar is goedgekeurd door de voltallige Vlaamse Regering, dus ga ik ervan uit dat dit plan ook door de voltallige Vlaamse Regering zal worden goedgekeurd. Als een jaar geleden de voltallige Vlaamse Regering een plan goedkeurt, dat ondertussen nog vergroend en verduurzaamd is, dan is het niet anders dan logisch dat men dit ook opnieuw gaat goedkeuren. Dus ik zou dat inderdaad willen aanmoedigen. Zoals u hebt gezegd heeft de procedure die is ingesteld door de natuurorganisaties op basis van het Verdrag van Aarhus, geen opschortende werking. Dus ga door er zorg ervoor dat de middelen kunnen worden geïnvesteerd in de sector voor de verdere verduurzaming.

Ik heb nog twee vragen. U zegt dat toen u las of hoorde dat er een procedure was ingesteld, u zo snel als mogelijk contact hebt opgenomen om in overleg te gaan met de organisaties die een procedure hebben ingesteld, maar een beetje verder zegt u dat u geen zicht hebt op wat er eigenlijk precies wordt aangekaart, of wat precies de inhoudelijke opmerkingen zijn. Dus mijn vraag is of het overleg dan niet goed is verlopen, of waren ze niet bereid om alles open op tafel te leggen wat er precies geschreven is en aangekaart is bij de Europese Commissie? Dat zou ik wel raar vinden, want als je iets wilt aankaarten, dan speel je toch beter open kaart en kun je maar beter alle elementen op tafel leggen bij alle betrokken actoren. Hebt u daar geen inkijk in gekregen of heeft men de kaarten tegen de borst gehouden?

Een tweede vraag, toen de onderhandelingen over het Vlaams regeerakkoord plaatsvonden – ik weet het nog heel goed– waren de drie meerderheidspartijen er allemaal rotsvast van overtuigd dat we in Vlaanderen niet aan ‘gold plating’ moeten doen, dus wij gaan niet verder dan wat Europa ons oplegt. Europa is de lijn die we willen bewandelen en we gaan daar niet verder. Minister, de vragen die op tafel liggen en die de natuurorganisaties nu aan de Europese Commissie stellen, zijn volgens mij in strijd met dat principe van gold plating. Kunt u dat bevestigen?

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, milieuorganisaties stellen niet voor de fun procedures in. Dat kost hun heel veel inspanning en moeite. Als zij naar de rechtbank stappen of, zoals in dit geval, een procedure opstarten, dan doen ze dat omdat ze vinden dat het nodig is, omdat ze een signaal willen geven, omdat ze niet tevreden zijn met het resultaat dat op tafel ligt, omdat er geen draagvlak is over wat door u is uitgewerkt. Zij vrezen een negatieve impact op beslissingen die u hebt genomen. Zij hebben kort na de bekendmaking van de goedkeuring door Europa aan minister-president Jambon en ook aan u een brief geschreven met al hun commentaar op dat GLB.

U hebt daarnet gezegd dat u contact hebt opgenomen met de milieuorganisaties nadat zij een procedure hebben ingespannen. Welke stappen hebt u ondernomen om met hen te overleggen en welke afspraken hebt u met hen gemaakt om ervoor te zorgen dat u tegemoetkomt aan de zorgen die zij hebben indien de plannen die door Europa zijn goedgekeurd en het door u opgemaakte GLB worden uitgerold in Vlaanderen? Welke afspraken daarover hebt u met hen gemaakt om ervoor te zorgen dat het draagvlak wordt gecreëerd? Als u dat hebt gedaan en als er stappen in die richting zijn gezet en als u bent tegemoetgekomen aan de vraag die zij stellen, begrijp ik niet dat zij nog een volgende stap zetten. Dat lijkt mij zeer belangrijk. Die stellingenoorlog, zowel met het middenveld als met uw collega in de regering, moet echt stoppen. Daar wordt niemand beter van.

Minister, het draagvlak is inderdaad, zoals collega Mieke Schauvliege ook zegt, belangrijk. Ik neem aan dat u zult toelichten hoe er is overlegd met die diverse organisaties. Het draagvlak in het middenveld is één. Maar het draagvlak op het veld is twee. We mogen hier niet onderschatten hoe belangrijk het is om ook op het veld een draagvlak te behouden. Ik heb heel veel contact met veel landbouwers. Ik voel het draagvlak voor het GLB wegebben. Afhankelijk van hun bedrijfssituatie en van de hoeveelheid subsidies die worden verkregen, wat met de historiek van het bedrijf te maken heeft, zeggen zij dat zij die Europese subsidies waarschijnlijk niet meer zullen aanvragen. Dit varieert van bedrijf tot bedrijf. Het gaat niet alleen over melkveebedrijven, het kan ook over intensieve groentebedrijven gaan. Wat men aan inspanningen vraagt met het oog op wat moet worden gedaan om daar gebruik van te maken, is niet in proportie met de vergoeding die men krijgt. We moeten ervoor opletten dat we niet in een dergelijke sfeer terechtkomen. Ik juich dat niet toe, maar ik stel wel vast dat die evolutie aan de gang is. We moeten dus heel voorzichtig zijn. Het draagvlak in het middenveld moet er zijn, daar moet over gesproken worden. Maar het draagvlak in het veld moet worden gestimuleerd. De manier waarop we nu in die procedures verzeilen en de onzekerheid die blijvend wordt gecreëerd komen zeker niet ten goede aan een positieve vibe op het veld. Ik maak mij daar zorgen over. Minister, hoe gaat u daarmee om? Wat kunt u daaraan doen?

Ik heb misschien wat voor mijn beurt gesproken.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Voorzitter, ik sluit mij aan bij wat u net zei. Bij de opmaak van het GLB zijn er in de procedure wel wat frustraties naar boven gekomen over de manier waarop dat is gelopen. Dat heeft te maken met het feit dat die twee werelden moeite hebben om elkaar te vinden. Op alle vlakken. Dat is een deel van het probleem. Collega Sintobin, u zegt dat er binnen de milieuadministratie zeker mensen werken die actief zijn bij Natuurpunt. Natuurlijk! Het is maar goed ook dat wij geëngageerde ambtenaren hebben, die geloven in iets en daar hard aan willen werken. Hetzelfde, collega Sintobin, vind je bij de landbouwadministratie. Als je daar werkt en je bent van boerenafkomst en je ouders zijn BBers, dan wordt dat als een asset bekeken: je kent de sector en de gevoeligheden. We moeten dat koesteren. Maar aan de andere kant moeten we ook samenwerken. Alle ambtenaren worden geacht om objectief te zijn. Uiteindelijk zijn er procedurele regels om te komen tot besluitvorming.

En dan kan ik er ook niet buiten dat het probleem toch ook wel binnen de regering zit, minister. De Aarhusprocedure schort uiteindelijk niets op. Er is geen juridische procedure, er is alleen een vraag aan de commissie gesteld.

Ik denk dat we allemaal die bezorgdheid delen: waar zijn we nu in verzeild geraakt? Wie schiet hier nog iets mee op? En de politieke verantwoordelijkheid is toch wel heel groot om hier te proberen uit te geraken, vanuit alle kanten. Ik doe dan ook een oproep om eindelijk uit die loopgraven te komen, en te zoeken naar een vergelijk waarmee we vooruit kunnen.

De heer Coel heeft het woord.

Ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat onze landbouwers op zich tijdig duidelijkheid verdienen over dat GLB en over de regels waarbinnen ze dit jaar op hun akkers aan de slag moeten. Mensen willen hun teeltplan opmaken, hun zaaischema enzovoort, maar ze weten eigenlijk niet binnen welke spelregels ze aan de slag moeten, omdat dat deels afhankelijk is van wat we in dat GLB goedkeuren. Het ongenoegen binnen de landbouwsector is daarover groot, en dat is ook begrijpelijk en terecht.

Ik wil er wel op wijzen dat dit niet de eerste keer is; het is nog al gebeurd dat we in juni de spelregels retroactief hebben goedgekeurd die dan vanaf januari zouden moeten ingaan. Maar goed, dat terzijde, dat is het verleden.

Voor de toekomst is het denk ik belangrijk dat we de procedure versterken, zodat dit niet meer voorvalt, zodat we wel op tijd klaar zijn, en dat ze op tijd hun planning kunnen maken. En daar zit ik een beetje met een vraag. Enerzijds begrijp ik het argument van de milieuverenigingen die die procedure nu aanspannen, omdat de milieueffecten onvoldoende duidelijk zijn. Daardoor kan dit niet in voege gaan, en moet dit eerst afgetoetst worden. Anderzijds begrijp ik uit uw uitleg dat er expliciet met de commissie is afgesproken dat dit plan door hen definitief wordt goedgekeurd, en vervolgens volgt er nog de milieueffectentoetsing, en dat is conform de werkwijze. Dat is zo doorgesproken en de commissie heeft daar, in alle transparantie, met die kennis ook het plan goedgekeurd. Ik denk dat ook in de verordening letterlijk staat dat een goedkeuring van de commissie niet hetzelfde is als het goedkeuren van de milieueffecten, en dat dat nog een apart traject is dat moet volgen.

Maar daarmee is het niet opgelost. Ik denk dat er binnen de regering hopelijk op korte termijn daarrond vooruitgang geboekt kan worden. Maar mijn vraag gaat meer over volgende trajecten. Want we zitten nu met een urgent probleem dat opgelost moet worden, maar om te vermijden dat dit in de toekomst nog eens voorvalt, hoe kunnen we de procedure verbeteren, zodat men tijdig over alle elementen beschikt om op 1 januari met een goedgekeurd plan te komen, waarvan ook de milieueffecten voldoende zijn ingeschat en gevalideerd?

De heer Van Hulle heeft het woord.

Ik heb twee korte vraagjes. Het is de eerste keer dat die Aarhusprocedure plaatsheeft. Misschien kunt u hier niet op antwoorden, maar ik heb toch wat argwaan. Stel dat die milieuverenigingen die procedure winnen, wat kunnen de gevolgen daar dan van zijn? Want ik deel de bezorgdheid van collega Dochy. Ik heb inderdaad ook veel contacten met landbouwers, want ik kom uit die sector. Nu haken er al veel af, maar wat zal er gebeuren als die Aarhusprocedure zegt dat er een probleem is met het GLB? Ik maak mij daar toch wel hele grote zorgen over.

Ten tweede, minister, begrijp ik het goed dat er een negatief advies was van het ANB in december, dat de administratie dan MER-aanpassingen gedaan heeft, en dat het ANB daarop ook nog eens een negatief advies heeft gegeven op 19 januari? Wat staat daar precies in, in dat negatief advies? En is er een mogelijkheid dat we dat kunnen inzien? Want ik ben wel benieuwd naar wat daar precies in staat. Dus de vraag is om dit te kunnen inzien. Bedankt.

Minister Brouns heeft het woord.

Dat waren een heel aantal tussenkomsten in de tweede ronde, waarvoor dank, collega’s. De ene was al wat beschouwender, de andere al wat concreter.

Collega Vandenhove, ik heb genoteerd dat u en ook collega Steenwegen zeggen dat we, zowel in het belang van de landbouw als in dat van de natuur, zo snel mogelijk tot een akkoord moeten komen. Ik kan alleen maar herhalen dat ik ervan overtuigd ben dat elke minuut die verloren gaat een verloren minuut is, zowel voor de verdere verduurzaming van de land- en tuinbouw als voor de verbetering van de milieukwaliteit. Wat mij betreft, moeten er daarin zo snel mogelijk knopen worden doorgehakt.

Collega Talpe, er is uiteraard sinds 5 december veelvuldig contact geweest tussen de administraties om tot een oplossing te komen. Ik hoop dat we dat vrijdag definitief kunnen beslechten. Er is ook contact geweest met mezelf. Naar aanleiding van het persbericht dat ik de commissie zou hebben misleid, vond ik het belangrijk om, zoals ik dat hier doe, aan de mensen van BBL en Natuurpunt uit leggen hoe we hebben gewerkt. Voor hen was dat belangrijk in de afweging of ze verder zouden gaan. Zo hebben ze dat aan ons laten weten, zonder een heel debat te voeren over de inhoud. Algemeen is het niet te verwonderen dat het vanuit hun positie ambitieuzer mag en moet zijn. Dat is ook wat collega Dochy terecht opmerkt, dat evenwicht, het draagvlak. Ik voel ook dat heel wat landbouwers de afweging willen maken of wat ik opleg die euro's wel waard is. Dat is in zekere zin een broos evenwicht.

Maar we weten allemaal dat de toekomst van de land- en tuinbouw slechts één richting uitgaat, namelijk die van de verdere verduurzaming. We moeten de land- en tuinbouw daarin mee hebben. Ik blijf dat herhalen. Dit is een vrijwillig plan waar je het liefst álle of zoveel mogelijk landbouwers in meekrijgt, net in functie van die verdere verduurzaming. En het niet uitvoeren daarvan, dát heeft pas negatieve effecten. Dat kunnen we niet voldoende benadrukken.

Collega's, er is natuurlijk wel over gediscussieerd in de schoot van de regering, dat zal u niet verbazen. In principe zijn we het daarover al eens: no gold plating. Deze Vlaamse Regering heeft in haar regeerakkoord opgenomen dat we niet aan gold plating zullen doen. We zullen onze Vlaamse boeren niet strenger behandelen of beoordelen dan Europa ons vraagt en oplegt, we zullen hen geen oneerlijke concurrentie aandoen ten aanzien van andere boeren in Europa.

Wat het draagvlak betreft, heb ik er zojuist op geantwoord, collega Schauvliege. Het zoeken naar een evenwicht is belangrijk. Ik geloof er nog altijd in dat dat moet kunnen. Er heeft een inspraakprocedure gelopen. Ik heb het hele traject dat aan de procedure is voorafgegaan al geschetst.

Collega Steenwegen, ik herhaal dat ik het eigenlijk volledig met u eens ben. Er is een  nieuw evenwicht, harmonie en samenwerking nodig, daarmee ga ik volledig akkoord. Maar wat nu voorligt, is een groen GLB, het is een plan dat echt gericht is op de verdere verduurzaming waarin we de landbouwers willen meekrijgen. We moeten daarin voor 300 miljoen euro investeringen doen in Vlaanderen, wat mij betreft zo snel mogelijk.

Collega Coel, wat de procedure betreft: we waren klaar op 5 december en we zijn nu twee maanden verder. Nogmaals, het ontwerp van vóór de vierhonderd opmerkingen van Europa heeft een gunstig advies gekregen. Nogmaals, met alle elementen die nu op tafel liggen en de verschillende momenten van overleg die er geweest zijn tussen de bevoegde administraties is het nu inderdaad aan de politiek om haar verantwoordelijkheid te nemen. We moeten zo snel mogelijk beslissen over de uitvoering van dit plan. 

Collega Van Hulle, u hebt de concrete vraag gesteld naar dat advies. Dat kan ter beschikking worden gesteld, dat is geen probleem.

Er werd ook gevraagd naar het gevolg van die mogelijke procedure. De eerste vraag betreft de ontvankelijkheid die moet worden beoordeeld en vervolgens zal er daarover een uitspraak kunnen worden verwacht tegen 3 juli. Dan zullen we verder zien hoe het wordt beoordeeld. Dat advies kan u worden bezorgd.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Dit is inderdaad een ideologische strijd. Dat geef ik toe, collega Sintobin, maar ik vind dat niet erg in een parlement. Ik kijk al drieënhalf jaar uit naar een goed fundamenteel debat over waar we met onze landbouw naartoe moeten.

Ik wil ook nog een persoonlijke bedenking maken en dit is zeker geen kritiek op de landbouwers. Als u over draagvlak spreekt, collega Dochy, zegt u eigenlijk ook dat de landbouwers het alleen voor het geld doen, wat ik een heel beperkende ... (Opmerkingen van Bart Dochy)

Ik ben dan misschien naïef, maar ik ga er toch van uit dat er een aantal landbouwers zijn die het ook voor het milieu, de natuur en de omgeving willen doen, en niet alleen voor de subsidies die daaraan verbonden zijn. Maar goed, dat is een persoonlijke bedenking. U schudt neen. Ik vind dat spijtig. Ik heb blijkbaar meer geloof in de landbouwers dan uzelf, als het daarover gaat.

Een landbouwbedrijf is een bedrijfseconomisch model. Er zit een stuk milieu in, maar het past allemaal binnen het bedrijfseconomische gegeven. Dat is toch evident? Mensen doen dat ook voor hun boterham. U gaat toch ook naar uw werk om iets te verdienen?

Niet alleen, heb ik gezegd.

Het gaat niet alleen daarover. Maar de overwegingen worden wel gemaakt.

De heer Sintobin heeft het woord.

Het gaat inderdaad niet alleen daarover. Het lijkt mij logisch dat de landbouwers ook kijken naar hun inkomen. Ze hebben ook familie, een gezin dat brood op tafel wil. Ze hebben geen nood aan lege brooddozen, zou ik zeggen. Maar de landbouwers doen dat ook uit liefde voor hun vak. Ik zeg altijd dat het een totale misvatting is dat landbouwers niet begaan zouden zijn met natuur. Dat is een complete misvatting. Er zitten altijd wel cowboys tussen, maar dat heb je in alle sectoren. Telkens opnieuw worden die landbouwers afgeschilderd als zijnde totaal niet geïnteresseerd in de natuur en de omgeving. Dat klopt helemaal niet. Dat Vlaams strategisch landbouwplan gaat inderdaad verder in de vergroening en de verduurzaming waar landbouwers aan moeten of kunnen meewerken. We kunnen dat alleen maar toejuichen.

Ik ben ervan overtuigd dat dit de afgelopen maanden echt een ideologische strijd is, die altijd maar erger wordt. En wat betreft ambtenaren in de administratie en dergelijke meer, mijnheer Steenwegen: natuurlijk mag iedereen zijn idee en zijn visie hebben, maar dan verwacht ik wel dat als ambtenaar iedereen neutraal blijft. Ik heb de indruk dat het daar, op aanvuren van, soms wel een beetje stroef loopt, om het zacht uit te drukken.

Er wordt in de media natuurlijk wel gespeculeerd dat minister Demir van plan is om al die dossiers aan elkaar te koppelen. Nu vrijdag ligt alleen het Vlaams landbouwplan op tafel. Ik hoop, net zoals iedereen, dat dat wordt goedgekeurd. Maar als men het allemaal aan elkaar gaat koppelen, zal dat vrijdag niet lukken.

Misschien kunt u het eens vragen aan minister Demir deze namiddag. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik heb van de collega’s verschillende woorden gehoord die ik niet graag hoor: stellingenoorlog, onwil om elkaar tegemoet te komen, wie zal het halen, kabinettenoorlog, loopgraven. Ik zou toch echt een oproep willen doen aan alle actoren om daarmee te stoppen. Niemand heeft hier de waarheid in pacht. De oplossing ligt in het midden. Verduurzaming is ook een geleidelijk proces. We hebben de landbouwers ook echt nodig. We moeten hen enthousiasmeren om mee te stappen in dat project. Ik hoop echt dat de natuurorganisaties ook beseffen dat we door een harde lijn te trekken, niets gaan bereiken. Nogmaals, je kunt ambitie hebben, maar het moet ambitie zijn die haalbaar is en die niet opgelegd is. Een ambitie waar iedereen aan wil meewerken, dat is in dezen toch wel superbelangrijk.

Het gaat hier om heel veel geld. Ik wil die rechtszekerheid voor onze landbouwers toch ook nog even benadrukken. Als we die verduurzamingen willen realiseren, dan zullen er ook centen nodig zijn. Maar ze moeten ze ook wel willen aanwenden. Laat ons hen dus enthousiasmeren en niet fnuiken in hun wil om mee te helpen aan een betere, groenere en duurzamere omgeving voor iedereen.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Na al de vragen en de antwoorden die ik hier heb gehoord, is de conclusie voor mij heel duidelijk. Ik ben een jurist, misschien is dat beroepsmisvorming, maar als ik alles op een rijtje zet, dan kan de Vlaamse Regering niet anders dan vrijdag goedkeuren wat er op de tafel ligt. Als ze consequent is met het regeerakkoord, waar no gold plating in staat, als ze consequent is volgens de eigen beslissingen die in januari 2022 werden genomen, dan kan deze Vlaamse Regering niet anders dan goedkeuren wat er op de tafel ligt, met alle elementen die daar aanwezig zijn. Dat is een goede zaak, denk ik. Dat is goed voor de landbouw, die de subsidies ter beschikking heeft, maar het is ook zeer goed voor het leefmilieu, de omgeving en het klimaat dat die verduurzaming en die vergroening zich doorzetten. Dit is de enige echte conclusie die we vandaag kunnen trekken. Vrijdag zal de Vlaamse Regering consequent zijn en de juiste beslissing nemen.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Een juriste die een strategisch plan zonder MER laat in voege treden, dat is vreemd. Maar goed. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Minister, eigenlijk blijft de discussie rond hetzelfde draaien. De fond ontbreekt. De visie waar we met landbouw in Vlaanderen naartoe willen, ontbreekt. Daar is geen draagvlak over en geen eensgezindheid. Milieuorganisaties, landbouworganisaties kijken daar anders naar. Alle regels die eraan gekoppeld zijn, blijven voor discussie zorgen. De GLB-discussie die hier nu op de tafel ligt, is daar het voorbeeld van.

Minister, ik wil u nogmaals oproepen – en ik blijf het herhalen – begin nu eens met een visie op de toekomst van de landbouw in Vlaanderen op te stellen. Praat daarover met uw landbouworganisaties, maar praat er ook over met iedereen die in die open ruimte actief is. Zorg dat we een fond hebben waarop alle andere regels kunnen worden gebouwd: het landbouwbeleid en het milieubeleid. Dan zullen we echt stappen vooruit hebben gezet. Maar op dit moment, zolang dat ontbreekt, gaat dit verhaal blijven duren.

Het is duidelijk. U hebt geschetst welke stappen u hebt ondernomen. U zult die juridisch correct hebben ondernomen. Maar u hebt geen moeite gedaan om ook met die andere beheerders van de open ruimte aan tafel te gaan zitten en te zorgen dat ze mee zijn in dat verhaal en dat ze ook hun voordelen zien in de richting die wordt uitgegaan. Ik roep u op om werk te maken van die visie, ook met de milieuorganisaties, naast de landbouworganisaties. Dat is, wat mij betreft, de eerste stap die moet worden genomen, en dan kan er in Vlaanderen een toekomst worden getekend voor landbouw en natuur.

De vragen om uitleg zijn afgehandeld.

Mevrouw Mieke Schauvliege, het is misschien interessant om de opname van de vraag nog eens opnieuw te beluisteren. U zult horen dat de minister uw vraag heeft beantwoord. De vraag wordt opnieuw gesteld in de conclusie. Dat is eigenaardig. Tot zover deze opmerking over de procedure.