Oproep om varkensstallen met een impactscore van meer dan 0,5% vrijwillig stop te zetten

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Op vrijdag 10 maart rond 19 uur hebben heel wat landbouwers een mail in hun mailbox gekregen omtrent de aankomende oproep tot de vrijwillige stopzetting van varkensstallen met een impactscore hoger dan 0,5 procent. Collega’s, de mail maakte melding van een vork waarbinnen de ingeschatte impactscore voor de betreffende exploitatie volgens de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) zou vallen, en meldde dat op basis daarvan het bedrijf in aanmerking zou komen voor de stopzettingsregeling.

Over de inhoud van de regeling zelf werd niets vermeld in de mail, maar er werd verwezen naar een link op de website van de VLM. Echter, die website was het hele weekend niet beschikbaar. Uit mails die ik daarover kreeg, bleek dat een aantal mensen wel konden doorklikken en een aantal mensen helemaal niet. Ik heb zelf moeten vaststellen dat dat probleem tot zondagavond of zelfs maandagvoormiddag heeft aangehouden.

Minister, de stopzettingsregeling werd al langer aangekondigd. We hebben er hier al verschillende keren vragen over gehad in de commissie om de vooruitgang daarin te kunnen zien. Op het terrein wachten ook heel wat mensen tot die regeling een feit wordt, zodat ze de inhoud ervan kunnen kennen en kunnen weten hoe ze zich erop kunnen voorbereiden.

In die zin zou ik zeggen: chapeau voor de snelle communicatie na de beslissing, maar anderzijds is het toch wel bijzonder dat de VLM ’s avonds om 19 uur nog een mail uitstuurt, vooral omdat er na zo’n mail ook vragen rijzen op het terrein. Daar gaan mijn vragen aan u ook over: hoe gaat men daarmee om?

U weet ook, minister, dat de regering diezelfde vrijdag nog zaken beslist heeft. Met andere woorden: net bij die doelgroep waarnaar u communiceert, leven er heel wat vragen. De communicatie heeft alles in zich om een bepaalde sfeer te scheppen. Ik verwoord hier heel duidelijk – toch als u luistert naar mijn verhaal en niet de hele tijd met de voorzitter babbelt – de bezorgdheid van heel wat landbouwers, want dit heeft kwaad bloed gezet. Enerzijds kregen zij vrijdag te horen dat er een aantal inspanningen worden gevraagd vanuit het stikstofakkoord, anderzijds is de boodschap vooral: “Mensen, hier is de stopzettingsregeling, stop ermee.” Ik geef u gewoon mee dat dat bij heel wat landbouwers op een emotionele manier is binnengekomen. Ik geef u mee dat de wijze waarop u communiceert, verschil kan maken. Dat is de boodschap die ik verneem op het terrein. Ik denk en hoop dat die ook bij u rechtstreeks zijn toegekomen. Is dat niet zo, dan is dat des te spijtiger, want dan wil dat zeggen dat mensen de boodschap misschien zelfs niet meer tot bij u willen of durven te laten komen. Dat zou nog erger zijn. Ik hoop dat dat het geval niet is.

Hoeveel varkensbedrijven zijn aangeschreven en op basis van welke precieze criteria? Zijn er verschillende groepen van brieven vertrokken? Ik vermoed van wel, als ik zie dat er verwezen wordt naar de ingeschatte impactscores. Waarom dit onderscheid, en op basis van welke criteria?

Op welke manier beschikt de VLM over de bedrijfsspecifieke gegevens die nodig zijn om de impactscore van een bedrijf te berekenen?

Hoe komt het dat de belangrijkste informatie van de mail, zijnde de informatie over de goedgekeurde stopzettersregeling, niet beschikbaar was via de website? Ik heb begrepen dat er een bug in zat. Hopelijk kunt u daar meer informatie over geven. Wanneer was de verantwoordelijke persoon hiervan op de hoogte? Wanneer was de webpagina weer beschikbaar?

Was er permanentie voorzien in het weekend om de vragen binnengekomen via stopzettingvarkenstallenPAS@vlm.be – het mailadres dat in de brief stond – of via telefonische oproepen te beantwoorden? Hoeveel oproepen zijn er beantwoord?

Wanneer zal de oproep opengesteld worden? Wat is de reden waarom dit nog niet is gebeurd? Kunt u ons de timing meegeven? Heb ik goed begrepen dat u gisteren in Nederland gecommuniceerd zou hebben dat de oproep openstaat sinds 10 maart? Dat zou mij verbazen, want volgens mij staat de oproep vandaag nog niet open, ook al is dat gisteren anders gecommuniceerd. Bij dezen graag duidelijkheid daarover. Wanneer zal wat worden opengesteld en behandeld?

Minister Demir heeft het woord.

De VLM verstuurde op vrijdag 10 maart 931 mails naar varkenshouders met een impactscore van meer dan 0,5 procent op het niveau van de exploitatie. Ik vond het inderdaad heel belangrijk om aan snelle dienstverlening te doen. Heel veel varkensboeren vroegen me weken of maanden vooraf al wanneer ik met die regeling naar buiten zou komen. We hebben dus op 10 maart, zo snel als we konden – dat vind ik goede dienstverlening –,aan varkensboeren laten weten dat de call er was. Ik vind dat heel belangrijk voor hun gemoedsrust, want zij zitten in een penibele situatie. Ik wilde hen informeren over wat er komt, waar ze recht op hebben, wat ze moeten indienen aan informatie om er recht op te hebben. Tot mijn aangename verrassing hebben heel veel varkensboeren op een week tijd ook onmiddellijk positief gereageerd en zijn er ongeveer zeventig tot tachtig boeren op die warme sanering ingegaan. Dat is ook wat ik aanvoelde tijdens de vele gesprekken die ik heb met varkenshouders. Ik vind het belangrijk om correcte informatie mee te geven, in tegenstelling tot de incorrecte informatie die in het verleden vaak werd gegeven. Het is dus goed dat we die mails op 10 maart hebben verstuurd.

Daarnaast werden op dinsdag 14 maart nog 52 brieven verstuurd naar varkenshouders waarvan het e-mailadres niet bekend is bij VLM.

Ik heb er bij de VLM op aangedrongen – u zult dat de komende weken zien – om de uitkoopregeling snel en goed aan te pakken, omdat ik het cruciaal vind dat de gemoedsrust er ook komt. De vragen die ze stellen, kunnen door onze diensten beantwoord worden.

De VLM beschikt over de dieraantallen, de staltypes en PAS-maatregelen (Programmatische Aanpak Stikstof) zoals aangegeven bij de Mestbank voor het productiejaar 2021. Op basis van deze gegevens en de xy-coördinaten van de exploitatie wordt de impactscore berekend.

De goedgekeurde stopzettingsregeling was sinds vrijdagavond 10 maart steeds beschikbaar op de VLM-website en kon dus rechtstreeks geraadpleegd worden door alle landbouwers.

In de mail naar de twaalf piekbelasters zat een foutieve link naar de VLM-website. Die landbouwers hebben de dag erop een nieuwe mail ontvangen, zodat ze ook via deze mail de informatie op de VLM-website konden raadplegen.

De VLM stond klaar om problemen bij de verzending van de e-mails, zoals de foutieve link bij twaalf landbouwers, onmiddellijk recht te zetten. In het weekend zijn een tiental mails binnengekomen met vragen, maar deze vragen behoefden geen onmiddellijk antwoord. De bedoeling was vooral om de landbouwers goed te informeren. De meesten hebben het weekend gebruikt om alles goed op een rij te zetten, die objectieve informatie die de overheid meegeeft. Ik vind daar niets verkeerd aan, ik vind het net goed. Een beetje voortvarendheid binnen de Vlaamse Regering kan echt geen kwaad, op verschillende dossiers, denk ik.

Dan kom ik tot uw laatste vraag. De regeling werd door middel van de tweede principiële goedkeuring van het besluit van de Vlaamse Regering (BVR) betreffende de vrijwillige stopzetting van varkensstallen inhoudelijk goedgekeurd. Momenteel wordt nog het advies ingewonnen van de gegevensbeschermingsautoriteit (GBA). Bij de definitieve goedkeuring van het BVR wordt de oproep officieel geactiveerd. Varkenshouders kunnen, als ze dit wensen, wel nu reeds een dossier indienen. De VLM zal starten met de behandeling van de dossiers dertig dagen voor het einde van de oproep.

Wij zullen dit dus voor de verschillende onderdelen van het stikstofplan doen, zodat het bad zo snel mogelijk geleegd wordt.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw antwoord.

Ik heb net zelf aangegeven dat correcte informatie en snelheid in dezen belangrijk zijn, maar ook de wijze waarop gecommuniceerd wordt. Als u dan zegt dat het net in het belang is van hun gemoedsrust, dan moet ik u zeggen dat dat toch op een andere manier is binnengekomen. Die boodschap, ik hoop dat u die niet blijft wegduwen, maar ter harte neemt.

U geeft aan, minister, dat er een fout in de mail zat en dat die is rechtgezet, maar ik heb moeten vaststellen, via mails die ik doorgestuurd kreeg, dat die website voor een aantal mensen heel het weekend niet beschikbaar was. Die mensen konden dus niet terecht op die website. Er is wel een gedeeltelijke rechtzetting gebeurd, maar niet voor iedereen.

Twee, ik kan me indenken dat er vragen binnenkomen die niet direct een antwoord behoeven, maar als mensen die emotioneel getroffen worden, op zo’n moment vragen hebben, dan is het toch het beste dat die een spoedig antwoord krijgen. Ik begrijp uit uw antwoord dat er geen telefonische permanentie is, maar ik wil u toch vragen dat als er in de toekomst dergelijke mails worden uitgestuurd, er dan ook permanentie is, telefonisch en via mail, zodat mensen direct opgevangen kunnen worden.

Wat correcte informatie betreft, minister, denk ik inderdaad dat dat zeer belangrijk is. Bij dezen bedankt om duidelijk mee te geven dat de oproep nog niet beschikbaar is, in tegenstelling tot wat gisteren gecommuniceerd werd. Dat is duidelijk. U geeft aan die oproep zo spoedig mogelijk open te stellen, waarvoor dank.

Er is wel één ding waar ik een groot probleem mee heb, minister. Er is nu een gerichte briefwisseling gebeurd op basis van een ingeschatte impactscore van de VLM. Als er nu één iets is wat we hier toch wel geleerd hebben …

Kunt u afronden alstublieft?

… op basis van de discussie van de lijst van piekbelasters, dan is het dat de overheid vandaag niet beschikt over alle bedrijfsspecifieke gegevens om een correcte impactscore te kunnen berekenen op bedrijfsniveau. Er zijn dus met andere woorden vandaag selectief varkenshouders …

Kunt u afronden alstublieft?

Ik zal afronden.

Er zijn dus met andere woorden vandaag selectief varkenshouders op de hoogte gebracht, maar niet iedereen, en dus niet op een correcte manier. Bij dezen zou ik willen vragen dat álle varkenshouders effectief neutrale informatie krijgen en voor zichzelf de oefening kunnen maken. Er zijn vandaag mensen die niet op een correcte manier geïnformeerd zijn.

Collega Rombouts, u bent ver over uw tijd gegaan, dus ik ga het u nog eens zeggen. We hebben al een hele waslijst aan vragen afgehandeld in deze commissie, al twee uur aan een stuk. U bent letterlijk de enige die systematisch, zowel bij uw vraagstelling als bij uw repliek, altijd over uw tijd gaat. Het reglement is er voor iedereen en bestaat al de hele legislatuur, maar u hebt het bij mijn weten nog geen enkele keer gerespecteerd. We hebben een lijst van vijftien vragen en we moeten morgen misschien terugkomen voor de vragen die niet afgehandeld raken. Het getuigt van enig respect voor de collega’s, wier vragen even belangrijk zijn als de uwe, dat u een inspanning doet om u aan uw tijd te houden. Ik vraag het u dus nog één keer: stop daar alstublieft mee.

De heer Pieters heeft het woord.

Voorzitter, ik zou toch mijn tijd willen nemen om aan te sluiten.

Ik vind het heel frappant dat de cd&v-minister van Landbouw door de N-VA-fractie wordt bevraagd en dat de N-VA-minister van Leefmilieu door de cd&v-fractie wordt bevraagd, over hetzelfde item.

Minister, ik heb ook heel veel berichten gekregen van landbouwers die aangeven dat het nog maar net was uitgesproken dat er een akkoord was, of ze hadden de mail al in hun mailbox. U hebt het over het stikstofbad gehad, zoals wel vaker, maar eerst was er sprake van achthonderd en zoveel bedrijven, nu zijn er 973 bedrijven aangeschreven. Dat stikstofbad, hoe groot is dat dan effectief? En als die 973 bedrijven ermee stoppen, hoeveel verdwijnt er dan uit dat bad?

Minister Demir heeft het woord.

De kilo’s kunt u allemaal terugvinden in het definitieve stikstofakkoord. Ik stel dus voor, mijnheer, dat u dat leest, want het bad loopt over. (Opmerkingen van Leo Pieters)

De oproep staat open sinds 10 maart. Uiteraard is daar nog een definitieve goedkeuring nodig. Ik denk dat de communicatie vanuit onze administratie netjes en neutraal is gebeurd. De website is beschikbaar en beschikbaar geweest. De impactscore werd berekend zoals ze steeds wordt berekend, zoals ook tijdens de vorige legislatuur, maar nu is dat blijkbaar een probleem. Als er bedrijven zijn die denken dat ze boven de 0,5 zitten, kunnen ze dat ook inbrengen. Voor alle duidelijkheid: dit is een vrijwillige regeling, het gaat niet om een verplichting. Wat de opvang van landbouwers betreft, heeft het departement Landbouw in het kader van de stikstofregeling vier extra personeelsleden aangeworven om die sociale opvang, terecht, mogelijk te maken.

Mevrouw Rombouts heeft het woord. 

Minister, het is jammer dat ik opnieuw op deze manier moet afsluiten, maar u zegt dat de oproep openstaat vanaf 10 maart, terwijl in de mail van 10 maart staat dat de datum van openstelling zo spoedig mogelijk wordt meegedeeld. U hebt net aangegeven dat de regeling nog niet definitief is, de oproep kan dus niet openstaan. In hetzelfde antwoord geeft u dus twee verschillende boodschappen mee. Dat getuigt niet van correcte informatie voor de landbouwers die hiermee aan de slag moeten.

Ik vraag u ook opnieuw om alle varkenshouders te informeren over de wijze waarop zij voor zichzelf de impactscores kunnen berekenen en kunnen nagaan of ze kunnen gebruikmaken van de uitstapregeling, ja of neen. Vandaag is een selectieve groep geïnformeerd. Er zijn met andere woorden misschien mensen die er gebruik van kunnen maken maar geen brief hebben ontvangen en dus niet volledig geïnformeerd zijn. Ik wil u vragen om daar rekening mee te houden en neutrale en correcte informatie aan iedereen te bezorgen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.