Hoe gaat de hybride aardappel de aardappelsector wereldwijd veranderen?

Het boek is het eindresultaat van het door NWO gefinancierde onderzoeksproject “Verantwoorde Innovatie in de Nederlandse aardappelveredeling (Potarei)”. De projectpartners waren Wageningen University & Research (WUR), Rathenau Instituut, Rijksuniversiteit Groningen en Solynta. In het boek, uitgegeven door Wageningen Academic Publishers and KIT Royal Tropical Institute, schrijven de onderzoekers zowel over de technische innovatie van de hybride aardappel als over de manier waarop de toegang tot goed uitgangsmateriaal voor kleinschalige boeren kan worden gerealiseerd.

Hybride veredeling en botanisch zaad
Met hybride veredeling kunnen aardappelrassen met nieuwe eigenschappen worden gekweekt. Zo kan een ras worden gemaakt dat resistent is tegen bepaalde ziektes waardoor minder bestrijdingsmiddelen nodig zijn. De veredeling kan snel en efficiënt verlopen met hybride zaad als uitgangsmateriaal voor de aardappelteelt.

Het werken met hybride zaad heeft veel voordelen. Zo worden hybride rassen vermeerderd via botanisch zaad in plaats van via knollen. Dat maakt de logistiek veel eenvoudiger. Daarnaast kan de productie van hybride aardappelzaad in één seizoen gedaan worden in plaats van 5 tot 8 seizoenen; volstaat per hectare 25 gram zaad, in plaats van 2,000 kilo pootgoed; bevat het hybride zaad geen ziektes, en kan het zaad lang en zonder problemen worden bewaard.

Paul Struik, projectleider Potarei en WUR-hoogleraar gewasfysiologie: ‘Hybride aardappel kan een revolutie veroorzaken in de aardappelwereld, vooral in landen met een laag en gemiddeld inkomen. De grootste invloed zal de hybride aardappel hebben op de opbrengst in afgelegen en moeilijk toegankelijke landbouwgebieden. Wij verwachten dat hybride veredeling aardappel veel sneller kan inspelen op de vraag van boeren zoals resistentie tegen de gevreesde aardappelziekte Phytophthora. Maar ook kunnen sneller hybride rassen ontwikkeld worden die beter bestand zijn tegen klimaatveranderingen. ‘

Het potentieel is groot voor alle aardappel-producerende regio's in de wereld. De eerste resultaten worden echter verwacht in Afrika omdat de toegevoegde waarde van dit nieuwe zaad het grootst is voor kleinschalige boeren met beperkte middelen. Distributie van botanisch zaad naar kleine boeren is een stuk eenvoudiger dan distributie van knollen. Aangezien resistenties snel en betrouwbaar in nieuwe cultivars worden geïntroduceerd, kunnen hybride aardappelen bovendien bijdragen tot een vermindering van het gebruik van chemische beschermingsmiddelen in Westerse landen.

Revolutie in de aardappelwereld
Uit het boek blijkt dat met een snellere veredeling en vermeerderingssystemen het mogelijk is om schoon zaad te produceren en in te spelen op klimaatverandering en op snel veranderende markt- en maatschappelijke behoeften.

Pim Lindhout, voormalig directeur R&D van Solynta en mederedacteur van het boek: ‘Om deze revolutie mogelijk te maken, moet het aardappelproductiesysteem (van zowel zaai- als pootgoed) echter radicaal veranderen. Dergelijke veranderingen zijn niet gemakkelijk door te voeren, zowel niet hier in Europa door high-tech boeren als door low-tech boeren in Afrika. Het is een grote uitdaging om de miljoenen aardappelboeren in Afrika te bereiken. Hiervoor is het noodzakelijk dat bedrijven, overheden en NGO’s intensief samenwerken.’

Peter Gildemacher, aardappel-expert KIT Royal Tropical Institute en mederedacteur van het boek: ‘De hybride aardappel kan een ongekende verbetering van de productiviteit van aardappels in Afrika katalyseren. Het kan, mits gecombineerd met landbouwvoorlichting, de opbrengstkloof tussen Afrika en de rest van de wereld verkleinen, de inkomsten van aardappelboeren verdubbelen, en de prijs van aardappels voor consumenten verlagen. Deze technologie biedt een radicaal andere manier om goed uitgangsmateriaal aan kleine aardappelboeren in Afrika te bieden, iets wat al decennia de grootste beperking vormt in de aardappelteelt op dat continent.’

Stichting Sepia
Pim Lindhout en Peter Gildemacher behoren beiden tot de oprichters van Stichting Sepia, een stichting die zich inzet voor het toegankelijk maken van de hybride aardappel. Om te beginnen in Oost-Afrika. Het doel is: het versterken van de voedselzekerheid door duurzame teelt van hybride aardappel. Sepia zet zich vooral in om in samenwerking met lokale stakeholders de meerwaarde van hybride aardappel te demonstreren en boeren te trainen om hybride aardappel te telen.