Vlaamse varkensboeren tonen amper interesse voor uitkoopregeling van stikstofakkoord

De varkensstapel met 30 procent verkleinen tegen 2030. Dat is een van de doelen uit het stikstofakkoord van de Vlaamse overheid om de uitstoot te halveren. Concreet moeten er van de 5,86 miljoen varkens die er vandaag zijn, zo'n 1,8 miljoen verdwijnen over 7 jaar.

Om dat doel te bereiken, kunnen varkenshouders hun stallen vrijwillig stopzetten en zich laten uitkopen door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). De Vlaamse regering trekt daar 200 miljoen euro voor uit. De landbouwers krijgen onder meer een prijs voor hun varkens, gronden en gebouwen. Nog tot 17 juni hebben boeren de tijd om hun aanvraag in te dienen bij de VLM.

Niet alle varkensboeren hebben recht op een vergoeding, enkel de kleine en middelgrote ondernemingen die meer dan 0,5 procent stikstof uitstoten, kunnen de uitkoop aanvragen. Van de 4.155 Vlaamse varkenshouderijen zijn dat er 982, goed voor 2 miljoen varkens. De boerderijen die een grote impact hebben op de omliggende natuur, komen eerst in aanmerking.

Varkenshouders laten de uitkoopregeling overwegend links liggen. Een week voor de deadline, toont slechts een op de acht Vlaamse varkensboeren interesse. Van de 982 boeren, hebben er maar 116 zich ingeschreven.

Hoewel de Vlaamse regering in juni vorig jaar al een akkoord bereikte over de uitkoopregeling, konden de geïnteresseerde boeren zich pas vanaf 3 april dit jaar aanmelden. Het was immers tot begin maart wachten op groen licht van de Europese Commissie, aangezien er twijfels waren of het niet ging om verboden staatssteun aan bedrijven.

Doordat Europa zo lang op zich liet wachten, is de marktsituatie ondertussen helemaal veranderd, zegt Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V). "De varkensprijzen zijn een stuk beter dan een jaar geleden, dus de boeren zijn minder gemotiveerd dan toen om uit te stappen."  
"Bovendien heeft Europa de bedragen in de uitkoopregeling naar beneden bijgesteld", gaat de landbouwminister verder. Dat blijkt ook uit de getuigenis van de Limburgse boerin Nadine Vanvinckenroye: "De vergoeding die je voor de sloop van je stallen krijgt, is maar de helft van wat ze zou moeten zijn."

Ten slotte is ook de impactscore van 0,5 procent te hoog volgens minister Brouns. "In West-Vlaanderen zitten de meeste varkenshouderijen, maar vaak met een mindere uitstoot. Als de impactscore zou dalen, komen veel meer boeren in aanmerking."

Hoewel er dus weinig animo is voor de uitkoopregeling, zal de varkensstapel volgens Brouns toch tijdig verminderen. "We zien, helaas, weinig opvolging in de landbouw. Die natuurlijke uitstroom in combinatie met de uitkoopregeling zal de varkenshouderijen wel doen dalen tegen de doelstelling van 2030."

Hoe werkt de vrijwillige uitkoopregeling?

Als een varkenshouder zich inschrijft voor de uitkoopregeling, zal de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in detail berekenen hoeveel hij zal krijgen. Daarna geeft de boer pas zijn definitief akkoord. Als die beslist om uit te stappen, zullen alle of een deel van de varkens weggaan, de stallen worden afgebroken en de gronden worden onthard.

De prijs die de boeren voor hun dieren krijgen, varieert. Voor zeugen en mannelijke varkens schommelt die tussen 362 en 838 euro per stuk. Bij biggen ligt die tussen de 16 en de 44 euro per stuk. Het ­bedrag neemt af naarmate het bedrijf ­ouder is, een gevolg van de ­Europese regels voor overheidssteun.

Wie een aanvraag doet, kan meteen een sloopvergoeding voor de stallen aanvragen, maar dat is niet verplicht. Die vergoeding ligt op maximaal 40 euro per vierkante meter. Voor het opbreken van verharding op het erf wordt 8 euro per vierkante meter geboden.