Heropening van de Chinese markt voor Vlaams varkensvlees

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Het is een thema dat al zijdelings bij mijn vraag over biggencastratie aan bod is gekomen, maar die voor deze commissie belangrijk genoeg is om apart te bespreken. Minister, in 2019 stopte China met de import van Belgisch varkensvlees naar aanleiding van de uitbraak van de Afrikaanse varkenspest (AVP) in Wallonië. Hoewel België sinds 2020 opnieuw de AVP-vrije status heeft, is de export van varkensvlees naar China nog niet hervat. Er zijn nochtans heel wat positieve signalen op de markt.

Vorig jaar waren er 79 procent minder uitbraken van Afrikaanse varkenspest bij varkens in de Europese Unie ten opzichte van 2021. Ook bracht de Chinese ambassadeur in België, Cao Zhongming, op 18 april een bezoek aan varkensvleesverwerker Westvlees, onderdeel van de Belgian Pork Group. Het bezoek is volgens sommigen een eerste, voorzichtige stap in de heropstart van gesprekken over de export van Belgisch varkensvlees naar China. U gaf zelf, na een schriftelijke vraag van collega Talpe, ook al aan dat de Chinese overheid opnieuw wil praten.

Van het Chinese ministerie van Landbouw vernemen we dat het land voor een zomer vol mislukte oogsten staat en de voedselprijzen zullen stijgen. Door de extreme hitte in het zuiden van China sterven er momenteel massaal veel landbouwdieren. Ook de belangrijke landbouwregio’s kreunen er onder de hitte. In Centraal-China hebben de landbouwers dan weer last van een natte lente.

Voedselbevoorrading is van cruciaal belang voor China. Het land heeft een vijfde van de wereldbevolking te voeden. En volgens mij liggen er voor hen opportuniteiten in het heropstarten van die gesprekken. Ik denk dat er ook kansen liggen voor onze Vlaamse varkenshouders.

Zijn er door u of uw federale collega Clarinval ondertussen stappen gezet om gesprekken met China op te starten of zijn er al gesprekken lopende? Indien ja, wanneer staan deze gepland? Op welke domeinen binnen de Vlaamse landbouw en veeteelt focust het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) zich momenteel om Vlaamse producten te promoten in China? Zijn er volgens u, naast varkensvlees, nog andere Vlaamse producten die zouden kunnen worden geëxporteerd naar China?

Minister Brouns heeft het woord.

Het is fijn om te horen dat u de Vlaamse varkensproductie een warm hart toedraagt en dat voor u de export van dat zeer kwalitatief varkensvlees geen vies woord is. Het afgelopen jaar zijn de eerste voorzichtige stappen gezet in de heropstart van gesprekken met China om opnieuw varkensvlees naar China te kunnen exporteren. Het is echter een dossier dat eerst de nodige diplomatieke initiatieven vereist om de situatie te deblokkeren, en dit vergt helaas veel tijd.

Het recente bezoek van de Chinese ambassadeur aan het bedrijf, waar ik zelf bij aanwezig was, en waar ik deze commissie nadien ook van heb ingelicht, blijkt wel het begin te zijn geweest van hernieuwde onderhandelingen.

In navolging van dit bedrijfsbezoek, dat op 18 april plaatsvond, zijn er tussen het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en de Chinese tegenhanger heel wat technische uitwisselingen geweest. Een volledig dossier over AVP in België werd midden juni opnieuw aan de betrokken dienst in Peking bezorgd en wordt nu verder onderzocht door de experten in Peking. Want dat was natuurlijk een van hun belangrijkste zorgen en de grootste te overwinnen drempel om de poort naar China weer open te zetten.

Tijdens de Taskforce Export Agrifood van 21 juni, waar onder meer VLAM en het Departement Landbouw en Visserij lid van zijn, werd toegelicht dat er op 22 juni een bezoek gepland was van minister Clarinval aan de General Administration of Costums China (GACC). Het officiële resultaat van dit bezoek is nog niet gekend, maar naast de export van varkensvlees zouden ook de dossiers rond export van rundsvlees en export van witloof op de agenda gestaan hebben.

Verder werd tijdens de Taskforce Agrifood Export van 21 juni bevestigd dat er in november een bezoek gepland is van premier De Croo aan China, maar de voorbereiding hiervoor moet nog starten. Laten we hopen dat het embargo voor varkensvlees tegen dan opgeheven kan worden. Of we vervolgens eindelijk de export van varkensvlees kunnen hervatten hangt af van technische factoren die nog niet volledig gekend zijn.

China is dus ook netto-importeur van heel wat landbouw- en voedingsproducten. Ons land heeft echter slechts voor een beperkt aantal producten markttoegang. Het FAVV heeft voor verschillende producten dossiers lopen bij de Chinese overheid. Voor witloof en rundsvlees werden onlangs de eerste positieve stappen gezet.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Om die Chinese markt weer te heropenen, moeten we natuurlijk onze Chinese collega’s overtuigen van onze kwaliteiten en de voordelen van ons varkensvlees. Ik denk dat die er zijn. Export is zeker geen probleem. Ik denk dat niemand in deze commissie ooit heeft gezegd dat dat een probleem zou zijn. Het moet wel in een evenwichtig marktsysteem gebeuren, en daar loopt het binnen de varkenssector al eens mank. Ik ben wel blij te vernemen dat de gesprekken volop aan de gang zijn. U verwijst natuurlijk ook naar de inspanningen van uw federale collega, maar een groot deel van de varkensboeren zijn natuurlijk Vlaams, dus een beetje druk van uw kant richting uw collega is altijd mooi meegenomen en kan zeker geen kwaad.

Ik heb het misschien gemist, maar ik hoorde niet meteen welke andere opportuniteiten rond andere landbouwproducten er voor China eventueel zouden zijn.

Ik had ook nog de vraag wanneer we die resultaten zouden kunnen verwachten, maar ik begrijp uit uw antwoord dat het heel moeilijk is om daarover op dit moment uitspraken te doen. We hebben een Vlaamse diplomatieke vertegenwoordiging in Italië en daar zit ook de VN-organisatie Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). De voorzitter daarvan, Qu Dongyu, is Chinees en is zondag herverkozen voor een termijn van vier jaar. Ik wilde weten of u eventueel mogelijkheden ziet om via de Vlaamse diplomatieke vertegenwoordiging dit element aan te kaarten.

De heer Sintobin heeft het woord.

Het is uiteraard goed dat er opnieuw een beetje toenadering is tot de Chinese autoriteiten, maar ik ben toch wel een beetje in de war omdat ik straks samen met collega Joosen een vraag heb over de afbouw van de varkensstapel. Collega Joosen zegt dat geen enkele fractie hier in deze commissie zegt dat de export moet verminderen. Ik denk dat u dan soms niet goed geluisterd hebt naar uw fractieleider Wilfried Vandaele en mevrouw Schauvliege. Zij hebben toch verschillende keren gezegd dat er een ander landbouwmodel nodig is, dat de varkensstapel met 30 procent moet verminderen, dat we dat gaan doen door het verminderen van de export, en dat we ervoor moeten zorgen dat we onszelf kunnen bevoorraden en voeding kunnen produceren voor onze eigen bevolking. Maar wat voor nut heeft het – en dat is niet mijn standpunt – om varkens te kweken om die dan naar China te exporteren?

En nu komt men de vraag stellen om die Chinese markten weer te openen. Vandaar dat ik toch wel een beetje in de war ben. Ik zou toch aan de minister vragen of u enig idee hebt van het aandeel van de export van varkens, maar dan alles van het varken, want u weet dat er een aantal restproducten van het varken, zoals neus, oren, poten of staart, in China en andere Aziatische landen gegeerd zijn. Wat was het aandeel, toen er nog volop export naar China was, van onze varkensmarkt? Ik wil weten wat, in percentage of aantal, het aandeel was van de export naar China en andere Aziatische landen. Straks hebben we de twee vragen over de afbouw, 30 procent minder varkens, en nu is de vraag of we niet opnieuw kunnen exporteren naar China. U hebt het een beetje diplomatisch verwoord, maar aan uw eerste reactie te zien, was u wel mee in het verhaal.

De heer Van Hulle heeft het woord.

Ik denk dat het antwoord op de vraag van de heer Sintobin zal zijn dat kunnen exporteren naar China wel lucratief is, vanwege het vijfde kwartier, want anders heeft dat hier geen afzetmarkt. Daarom denk ik dat we zeker moeten inzetten op de potentiële export naar China.

Ik had ook vernomen dat minister Clarinval stappen heeft gezet en de minister van Douane heeft ontvangen. Is daar feedback of samenwerking geweest? Want ik ga er ook van uit dat het diplomatieke verhaal de doorslag kan geven. Ik ben zelf twee jaar geleden bij de ambassadeur van China geweest en dan voel je toch dat dat een zeer diplomatiek verhaal is. Ik denk dat we vanuit Vlaanderen, in samenwerking met het federale, daar heel sterk op kunnen inzetten en dat ook absoluut moeten doen, want die varkensproducenten en het vijfde kwartier van de varkens is daar belangrijk voor. Dus als Open Vld steunen wij de initiatieven van minister Brouns daarin.

Minister, ik weet dat u ook aanwezig bent geweest bij een bezoek van de Chinese ambassadeur bij Belgian Pork Group, en dat is zeer positief onthaald geweest. Ook het feit dat u daar ter kennis gegeven hebt dat Vlaanderen achter die export staat, is een belangrijk element.

We hebben het hier al verschillende keren gehad over de aanleiding van het sluiten van de Chinese grenzen, namelijk de vaststelling van varkenspest, als ik het zo mag zeggen. Die vaststelling werd niet gedaan bij een gedomesticeerd, maar wel bij een wild varken in het zuiden van het land. Wij hebben dan ook een debat gehad over het bekijken van Vlaanderen, België en Wallonië als één sanitaire eenheid. Op Europees vlak wordt dat als één sanitaire eenheid bekeken, dus een wild varken in Wallonië dat varkenspest heeft, kan ertoe leiden dat de export van de gedomesticeerde varkens in Vlaanderen wordt stopgezet.

Toen werd er ook aangedrongen om op Europees vlak te zien in welke mate die splitsing gemaakt kan worden. We zijn als Vlaanderen ook de enige regio in heel Europa die een apart landbouw-strategisch plan heeft en als Vlaanderen hebben we daar inderdaad een aantal autonome elementen. Het zou niet onlogisch zijn dat wij, op het vlak van de sanitaire aangelegenheden, ook als afzonderlijke delen beschouwd worden door Europa. Dat is toch wel een belangrijk element om het risico in dezen in de toekomst te beperken, want de economische impact van dat wild varken in Wallonië dat varkenspest had, is toch wel bijzonder groot geweest voor onze Vlaamse sector.

Minister Brouns heeft het woord.

Collega's, dank jullie wel voor de bijkomende vragen. Ik geef meteen wat cijfers. 7 procent van wat geëxporteerd werd, ging buiten Europa. Daarvan ging een derde naar China voordat de deuren sloten. Ik denk inderdaad dat dat kwaliteitsvol Vlaams varkensvlees wereldwijd bekend is. Als ik ga spreken, stel ik ook vaak de vraag aan mensen hoeveel procent van het Vlaams varken we zelf opeten. De boeren weten dat meestal, maar vele andere Vlamingen niet. Dit is een quizvraag die ik stel in het kader van de zelfvoorzieningsgraad, waarvan men denkt dat die vrij hoog ligt. (Opmerkingen van Bart Van Hulle, Stefaan Sintobin en Sofie Joosen)

Het is inderdaad 30 procent. Ik vind de Vlaamse varkenshouder een zeer performante ondernemer die wereldwijd bekendstaat om zijn kwaliteitsvol voedsel. We doen dat vandaag al zeer duurzaam en die stallen zijn zeer performant. We hebben daar de ambitie om naar stikstofneutrale stallen te gaan. Dit om maar aan te geven dat we niet warm worden van opkoopregelingen. Ik denk dat het belangrijk is dat wij streven naar een duurzame landbouw waarin die varkenshouder zijn plaats heeft. Niet om heel de wereld te voeden, maar wel om dat kwaliteitsvol product aan de man te brengen.

Wij eten inderdaad dat vijfde kwartier om de een of andere reden niet, maar de Chinezen zijn daarop verlekkerd. Het zou dus zot zijn als we dat niet proberen te verkopen. Die 70 procent die de Vlaming niet eet – maar misschien wel zou moeten leren eten–, gaat natuurlijk niet in de vuilnisbak en moet wereldwijd verkocht worden en wat mij betreft, ook aan China. Daarom waren we aanwezig in het mooie West-Vlaanderen, bij het bezoek van de Chinese ambassadeur, wat wel positief was. Daar zijn gesprekken weer op gang gebracht om te komen tot het heropenen van de poorten richting China voor ons Vlaams varkensvlees.

Collega Joosen, in het kader van het Europees voorzitterschap is het ook zo dat wij onze contacten gaan intensiveren met verschillende landen en de FAO, in functie van de export van ons kwaliteitsvol varkensvlees.

Minister Brouns heeft het woord.

Nog even aanvullend over de vraag over welke andere producten het gaat: zuivel, onze frieten, onze peren en ons witloof.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Dank u wel, minister. De export an sich is natuurlijk geen probleem. Dat kan ook een onderdeel zijn van een toekomstige robuuste varkenssector, wat minister Demir trouwens ook al heeft gezegd. Maar het evenwicht is op dit moment natuurlijk zoek. De Vlaamse sector is voornamelijk gericht op die export, en ik denk dat we daar toch naar een toekomstgericht, robuuster verhaal moeten gaan.

Het openstellen van die Chinese markt voor ons Vlaams varkensvlees is in het belang van beide partijen hier, denk ik. Het is in het belang van de Vlaamse varkenshouder, omdat die exportmogelijkheden heeft met bepaalde stukken vlees. We hadden de quiz hier al eens gespeeld, waardoor ik het antwoord nog wist. Ook voor China is het van belang, omdat zij zich op die manier kunnen verzekeren van kwalitatieve producten en ook voedselzekerheid kunnen bieden aan hun bevolking, Maar dat doet uiteraard niets af van de zoektocht naar een duurzaam, toekomstgericht verhaal voor onze Vlaamse varkenshouders.

De vraag om uitleg is afgehandeld.