Opvallendste stijger in de consumptieprijsindex van juli die Statbel vrijdag bekendmaakte: de aardappel. Deze maand werd die in de winkel gemiddeld 14,9 procent duurder. Sinds mei betalen we al bijna 35 procent meer voor een zakje Nicola, Charlotte of Krielaardappelen.
“Er zijn geen aardappelen meer. De bewaarloodsen met de ‘oude’ aardappelen die eind vorig jaar zijn gerooid, zijn leeg”, geeft Christophe Vermeulen van Belgapom als verklaring. “Dat gebeurt elk jaar wel, maar ditmaal zijn ook de nieuwe aardappeltjes die we normaal vanaf half juli oogsten er amper of niet”, aldus de CEO van de federatie van de aardappelhandel en -verwerking in ons land. De reden ligt bij de hele lange natte periode in het voorjaar, legt ook Isabelle Geeraerts uit. “In maart kon men niet poten. Dat is pas in april - mei gebeurd, waardoor alles vertraging opliep.”
“Normaal wordt het tekort dat er eigenlijk elk jaar wel is, opgevuld met aanvoer vanuit onder meer Spanje, Israël en Jordanië, maar ook daar kampen ze nu met tekorten.” Het aanbod is momenteel dus zeer beperkt, terwijl de vraag blijft bestaan. En dat zorgt voor onzekerheid op de markt. “Vergelijk het met de nervositeit die soms op de beurs heerst, of op de internationale energiemarkt.”
De laatste Fontane-bewaaraardappelen gingen daardoor eind juni voor niet minder dan 600 euro (exclusief btw) per ton naar handelaars en verwerkers. “Dat is een bedrag dat nooit eerder werd betaald”, weet Vermeulen. De Belgapomnotering voor de beperkte hoeveelheid frietgeschikte nieuwe aardappelen die er ondertussen zijn, bedraagt vandaag 500 euro voor duizend kilo. “Erg veel geld. En de prijs voor soorten in de zakjes in de supermarkt liggen eveneens op een erg hoog niveau, even duur dus.”
2,20 euro per kilo
Zo betaal je voor een kilogram Nicola primeur of nieuwe kookaardappelen bij Colruyt momenteel 1,60 euro per kilo, ofwel 8 euro voor een zakje van 5 kg. Bij Delhaize, waar dezelfde aardappelen per 2 kg zijn verpakt, betaal je zelfs 2,20 euro per kilo. Een en ander verklaart meteen het Vlaamse gezegde: “We zijn nog niet aan de nieuw patatten toe.”
Daarop is het nu dus meer dan ooit wachten. “Eerst dacht men dat die een maand later zouden komen, maar uiteindelijk zou het toch al voor begin augustus zijn, binnen enkele dagen dus”, aldus Vermeulen.
Niet uit de puree
Daarmee zijn de sector en wij als consument echter nog niet volledig ‘uit de puree’. Ook de late Belgische aardappelen zullen immers met vertraging komen. “Die zaten eveneens later in de grond en kunnen pas vanaf oktober worden gerooid.” Tenzij de vroege aardappelen de prijs kunnen drukken, houdt u dus best nog even rekening met een hoge prijs, mogelijk nog tot eind oktober.
Het Belgische kwakkelweer dat we momenteel kennen - niet te warm of te koud, niet te droog of te nat - is wel een zegen voor de patattenboeren. Het ziet er volgens Vermeulen voorlopig dan ook goed uit voor die oogst, al blijft het afwachten.
Een goede oogst zou een serieuze meevaller betekenen, want er werden volgens het Departement Landbouw en Visserij in ons land nooit meer aardappelen aangeplant als op heden: bijna 57.000 hectare, ofwel 7,5 procent meer dan vorig jaar. “Toen zorgde de droge zomer voor een tegenvallende oogst, waardoor het hele seizoen lang erg hoge prijzen werden betaald. Dat heeft heel wat landbouwers ertoe aangezet dit jaar extra aardappelen te poten. Wordt de late oogst een voltreffer, dan zal de prijs van oktober tot juni sowieso laag zijn.”
Friet duurder?
Wat betekent dit nu in het land van de aardappel, waar de friet koning is? Wordt ons pakje smulplezier hierdoor opnieuw duurder? “De duurdere aardappelen hebben vanzelfsprekend een invloed op de kostprijs voor de frituur”, zegt Bernard Lefèvre, voorzitter van Navefri, de nationale vereniging van frituristen. “Anders dan wellicht wordt gedacht, bedraagt wat wij aan onze aardappelleverancier betalen echter slechts een derde van de totaalkost van een pakje friet. Puur op basis van de huidige hoge aardappelprijs zou ik daarom durven zeggen: ‘nee, de friturist zal zijn tarieven niet aanpassen.’”
Feit is natuurlijk dat kostenstijgingen voor frituurolie en energie eerder al aan de frituurklant werden doorgerekend. “Die kosten zijn nu gelukkig genormaliseerd, wat deze tijdelijk dure aardappelen grotendeels compenseert. Vandaar: ik zie niet meteen een prijsstijging in het frietkot.”
Wat de diepvriesfriet uit de supermarkt betreft, zijn lichte prijsstijgingen niet uitgesloten, weet Vermeulen van Belgapom. Al zijn verhogingen voor dit product altijd relatief: “Vandaag kost een kilogram Belgische diepvriesfriet van het huismerk van Delhaize 1,39 euro. Komt daar 10 cent bij, dan is dat in procenten een grote prijsstijging, maar ook dan nog blijft een zak super goedkoop.
