Vandaag bepaalt de Europese wetgeving dat producenten de voedselveiligheid van wijzigingen moeten aantonen en vermelden op het etiket. Die beperkingen moeten op de schop voor een bepaalde categorie van ggo’s, vindt de Commissie.
Dat voorstel is controversieel: ggo’s stuiten op grote weerstand, zowel bij milieuactivisten als bij consumenten. Bij een recente publieke consultatie kreeg de Europese Commissie meer dan 70.000 antwoorden. 98 procent daarvan was tegen een beleidswijziging voor ggo’s, ook al omdat milieuorganisaties de burgers opriepen om hun tegenkantingen te ventileren.
Daarom doet de Europese Commissie haar best om de burgers te overtuigen van de noodzaak om ggo’s toe te laten en van de veiligheid ervan. In eerste instantie stelt ze voor om alleen te versoepelen voor gewassen die maar beperkt gewijzigd zijn, met nieuwe technieken zoals crispr-cas. Volgens het voorstel mogen niet meer dan twintig wijzigingen aangebracht worden. Binnen een gewas kunnen genen gewijzigd of geschrapt worden, of er kunnen genen ingebracht worden van een gewas waarmee in de natuur ook gekruist kan worden. Vreemde genen van andere soorten binnenbrengen, kan niet.
De ontstane planten zijn genetisch niet te onderscheiden van niet-ggo-gewassen, stelt de Commissie, terwijl dat wel het geval is als ‘vreemd DNA’ binnengebracht wordt. Daarom moet op de straks toegelaten ggo’s geen label aangebracht worden op het eindproduct. De consument zal die ggo’s in de winkel dus niet kunnen herkennen. Er komt wel een onlineregister met alle ggo’s.
De zaden moeten wel gelabeld worden, zodat landbouwers goed weten wat ze zaaien. Omdat de meeste bioboeren sterk tegen ggo’s gekant zijn, blijft een verbod gelden voor bioboeren. Producten met het biolabel blijven dus ggo-vrij.
De Europese Commissie benadrukt ook dat de nieuwe gentechnieken nodig zijn om de voedselzekerheid en een gezond leefmilieu te garanderen. Door de klimaatverandering wordt het moeilijker om zelfvoorzienend te blijven, bijvoorbeeld omdat de zomers droger worden. Als gewassen resistenter gemaakt kunnen worden tegen ongedierte, zijn ook minder pesticiden nodig.
‘Met die nieuwe gewassen zijn minder pesticiden nodig, en ze zijn beter aangepast aan klimaatverandering’, zegt Timmermans. Dat argument moet consumenten mee over de streep helpen trekken. ‘We weten dat de aanvaarding van de consument stijgt als aangetoond wordt dat de genetische wijzigingen gewassen duurzamer maken’, zegt een Europese topambtenaar.
Tegelijk geeft de Europese Commissie ook toe dat het niet alleen om de consument of de landbouwer draait. De versoepeling moet bedrijven en wetenschappelijke instellingen de mogelijkheid geven om nieuwe gewassen en zaden te maken. Dat moet innovatie opleveren en een sterke verkoop van zaden aan andere landen.
De beslissing werd voorgesteld in een breder pakket over het duurzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Daaronder valt onder meer de verbetering van de bodemkwaliteit en een sterke vermindering van het pesticidengebruik.
Het maakt ook deel uit van een bredere koehandel, gaf Timmermans toe toen hem gevraagd werd of dit voorstel gekoppeld is aan de natuurherstelwet. ‘Dat heb ik al verschillende keren in het parlement verteld. Sommigen willen minder pesticidenverbruik, anderen staan op de rem. Hetzelfde voor de nieuwe gentechnieken: sommigen zijn voor, anderen zijn tegen. Ik roep iedereen op om te bekijken of we een compromis kunnen vinden.’
Milieuorganisaties en de groene partijen zijn gekant tegen de versoepelingen voor ggo’s. Ze vrezen dat morrelen aan de genetische code van planten ongewenste bijeffecten kunnen hebben, en dat de controle te zwak is. Ze vrezen bovendien dat de zaden duurder zullen worden.
Het is niet omdat er binnen de Europese Commissie overeenstemming is over de voorgestelde wijzigingen, dat ze er ook zullen komen. Nu is het aan de Europese Raad en het Europees Parlement om erover te debatteren, te wijzigen en aan te nemen of weg te stemmen.
Aardappelen
Naast de chicorei doet ILVO ook nog ggo-onderzoek bij microalgen en aardappelen. Voor aardappelen is het op zoek naar resistentie tegen phythophthora, oftewel aardappelplaag, waardoor landbouwers tijdens het groeiseizoen tal van bespuitingen zouden kunnen uitsparen. Bij microalgen wil het de productie van hoogwaardige componenten verhogen om te gebruiken in bio-economische toepassingen. Als het aan Van Laere ligt, worden er in de toekomst nieuwe gewassen toegevoegd aan deze lijst. “Mocht de EU genetische modificatie toestaan, dan zou het verkrijgen van financiering voor nieuwe projecten veel vlotter gaan ”, herhaalt zij haar argumenten dat een versoepelde Europese ggo-wetgeving een boost zou betekenen voor het onderzoek. De onderzoekster schat dat het nog zeker twee jaar kan duren voordat de Europese plannen juridische realiteit worden. “We wachten met spanning af”, besluit zij.
