Couperen van varkensstaarten

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Minister, het couperen van staarten van biggen is bij Europese wetgeving, behoudens een aantal uitzonderingen, verboden. Vooraleer wordt overgegaan tot het knippen van de staart moeten eerst minder ingrijpende maatregelen getroffen zijn om het staartbijten en andere gedragsstoornissen te voorkomen.

In de praktijk merken we echter dat het couperen van varkensstaarten nog steeds de regel is in plaats van de uitzondering die het zou moeten zijn. Er werd eerder al een actieplan opgesteld, maar dit werd door de Europese Commissie als onvoldoende bestempeld. Momenteel is dan ook door het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) een onderzoeksproject opgestart om helderheid te brengen in deze problematiek. Jammer genoeg is het nog even wachten op de resultaten van deze studie.

Ik heb in de tussentijd dan ook de volgende vragen voor u, minister.

Erkent u dat er actie nodig is om het couperen van staarten bij biggen in de varkenssector aan te pakken?

Hoe zult u de uitkomsten van de ILVO-studie concreet op het terrein toepassen?

Plant u zelf nog acties om de sector te sensibiliseren of zult u wachten op de resultaten van de ILVO-studie, die vermoedelijk in 2026 beschikbaar zullen zijn?

Staat dit thema op de agenda tijdens het EU-voorzitterschap van België volgend voorjaar?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega, de problematiek is inderdaad niet nieuw. Er zijn ook al heel wat initiatieven genomen om te sensibiliseren en te informeren. Zo is er bijvoorbeeld de brochure ‘Staartbijten voorkomen zonder couperen’, die opgemaakt werd door het Departement Landbouw en Visserij in samenwerking met de dienst Dierenwelzijn van de FOD Volksgezondheid en met medewerking van de ILVO-eenheid Dier en Marc Bracke van de universiteit van Wageningen. Daarnaast is er ook het pioniersproject ‘intacte staarten’ van het Departement Landbouw en Visserij in samenwerking met het Varkensloket en met steun van de afdeling Dierenwelzijn van het Departement Omgeving en de tweeledige publicatie in kader van ‘starten met staarten’ van het Departement Landbouw en Visserij naar aanleiding van de Veetournee 2019.

Het structureel voorkomen van staartbijten zonder te couperen is echter een van de moeilijkste opdrachten waar de varkenshouderij voor staat – dat is bekend. Er zijn namelijk heel wat factoren die kunnen bijdragen tot het risico op staartbijten. Daarnaast is de uitkomst onzeker. De gevolgen van staartbijtincidenten kunnen ernstig zijn, ook op het vlak van dierenwelzijn.

In de Europese lidstaten waar het houderijsysteem vergelijkbaar is met dat in Vlaanderen, zien we trouwens hetzelfde beeld. Om het couperen structureel te bannen, zijn dan ook verregaande inspanningen nodig, die kostenverhogend zijn en niet gegarandeerd tot succes leiden. We moeten echter blijven inzetten op onderzoek, sensibilisering en informatiedeling, in de hoop dat positieve praktijkervaringen steeds verder uitgedragen worden in de sector.

Het doel van het ILVO-project is om de varkenshouders en erfbetreders een duidelijk zicht te geven op de bedrijfsspecifieke risicofactoren voor staartbijtgedrag en optimalisatiepaden aan te reiken om minder te couperen en/of staarten stapsgewijs langer te laten. Enkele pilootvarkenshouders zullen hierin praktisch worden begeleid door opgeleide welzijnscoaches. Door het delen van hun ervaringen tijdens infomomenten worden andere varkenshouders en stakeholders gesensibiliseerd over hun concrete aanpak om minder te couperen.

De projectresultaten worden tussentijds reeds gedeeld met de stuurgroep. Die bestaat uit leden die de volledige varkensketen, onderzoekswereld en overheid vertegenwoordigen. Op deze manier hopen we op een gedragenheid door de hele keten en te leren van de tussentijdse resultaten.

Verder bestaat al de mogelijkheid om extra VLIF-steun (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) te krijgen als de investeringen passen in een ‘antistaartbijtverhaal’. Ten slotte blijven we continu inzetten op voorlichting via de gebruikelijke kanalen.

Wat de agenda voor dierenwelzijnsthema’s tijdens het Europese voorzitterschap betreft, verwijs ik voor een antwoord naar de bevoegde minister, collega Weyts.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Dank u wel voor uw antwoord, minister. De toekomst van onze Vlaamse landbouw zal een toekomst zijn waarin dierenwelzijn een steeds belangrijker plaats zal innemen. Dat is een realiteit. Meer regelgeving zal op onze Vlaamse landbouwers afkomen. In dit geval gaat het zelfs over een EU-wetgeving die vandaag al het couperen van staarten als een uitzonderlijke maatregel bestempelt en het niet op systematische wijze toelaat. Het gaat hier dus zelfs niet over een nieuwe regelgeving.

Die uitzonderingen moeten door onze boeren gemotiveerd worden. Daar moet een rapportage over zijn. Ze moeten rapporteren over de inspanningen die ze leveren om dat staartbijten tegen te gaan. Onze Vlaamse boeren worden daar vandaag mee geconfronteerd.

Cijfers zijn er niet. Dit wordt niet gemonitord door de Vlaamse overheid. Minister, ik denk echter dat we bij dezen wel erkennen dat die Europese regelgeving vandaag helaas dode letter blijft. Dat is ook de vaststelling van de Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn in zijn advies van april. Iets dat niet helder is, raakt volgens mij niet toegepast op het terrein. Zoals u zei, is het een heel complex probleem. Er zijn heel veel verschillende oorzaken, zoals verveling, hoge varkensdichtheid, competitie om voeder, stalklimaat. Onze boeren moeten daar echt in begeleid en ondersteund worden.

Ja, daarbij is volgens mij ook echt een rol weggelegd voor u als Vlaams minister van Landbouw. U moet die handvatten aanreiken. U moet die boeren hierin ondersteunen en begeleiden. Ik roep u dus stellig op om niet te wachten op de resultaten van de studie en om actie te ondernemen, bijkomende acties ook. Het advies van de Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn is beschikbaar. Ik vraag u om dat advies te bekijken, om dat ter harte te nemen.

Ik wil nogmaals mijn derde vraag herhalen: plant u zelf nog bijkomende acties om de sector hierin te sensibiliseren en te steunen?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik heb al verwezen naar wat we doen: de ILVO-studie, het informeren en sensibiliseren. Ik wacht dus op de resultaten van die ILVO-studie.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Ik verwacht toch iets meer. Ik denk dat hier een rol weggelegd is voor u als minister van Landbouw in het begeleiden van onze boeren naar een betere omgang. Dat is volgens mij echt wel uw taak. U verwijst naar de minister van Dierenwelzijn, en ik stel mijn vragen zeker ook aan hem. Maar ik zie hierin ook een rol weggelegd voor u als minister van Landbouw, net omdat er in de toekomst steeds meer verwacht zal worden van de Vlaamse boeren op het vlak van dierenwelzijn. Zij moeten daarin ondersteund worden, zij moeten daarin begeleid worden, zij moeten daarin weerbaar gemaakt worden. En dat is uw taak, denk ik.

De vraag om uitleg is afgehandeld.