De toekomst van de zorgboerderijen

De heer De Roo heeft het woord.

Deze vraag is van een compleet andere aard, maar het is zeker ook een belangrijk thema binnen de land- en tuinbouwsector.

Minister, Steunpunt Groene Zorg vzw viert zijn twintigste verjaardag. Het concept van groene zorg was twintig jaar geleden niet nieuw. Het idee dat personen die moeilijk hun plek vinden in de maatschappij of kwetsbare personen, op zoek gaan naar een zinvolle tijdsbesteding op een land- of tuinbouwbedrijf, bestond al langer. De oprichting van het steunpunt heeft ervoor gezorgd dat een wettelijk juridisch kader werd uitgetekend en dat er een subsidieregeling werd opgezet vanuit het Departement Landbouw en Visserij.

Vandaag telt het netwerk meer dan duizend zorgboerderijen in Vlaanderen, en nog steeds meldt zich elke week een nieuwe zorgboer of zorgboerin aan. Dat is geen overbodige luxe, gezien de groeiende vraag naar deze unieke zorgvorm. Zorgboeren en -boerinnen leveren met hun inzet en engagement een wezenlijke bijdrage aan het welzijn van zorggasten. Mee actief zijn op het bedrijf in een groene omgeving en binnen een familiale sfeer heeft voor zorgvragers een rustgevend en helend effect.

Terwijl groene zorg vroeger vooral startte vanuit de klassieke zorgsectoren, is er de laatste jaren een duidelijke tendens naar meer jonge en zelfs minderjarige zorgvragers. Momenteel is het onderwijs de koploper wat het aantal aanmeldingen betreft.

De zorgboerderij is een aanvulling op de klassieke en professionele hulpverlening. Omdat zorgboerderijen economisch niet afhankelijk zijn van de zorgvraag, kunnen ze zich zeer flexibel opstellen, op maat van de vraag en van de ondersteuningsnood van de zorggast.

Minister, op 5 oktober 2022 heb ik u een vraag om uitleg gesteld over de evolutie van de zorgboerderijen. Tijdens en door de coronacrisis was de groene zorg in Vlaanderen sterk teruggelopen. U stelde toen in uw antwoord dat u de nodige middelen zou blijven vrijmaken om de zorgfunctie van landbouwbedrijven ook in de toekomst verder te blijven ondersteunen. Tevens werd door een nieuwe e-loketapplicatie het administratieve luik van de zorgboerderij vereenvoudigd, waardoor administratieve drempels werden verlaagd.

Minister, ik heb daaromtrent nog twee vragen voor u.

Hoe wilt u de ondersteuning van de zorgboerderijen in de toekomst garanderen?

Denkt u nog aan nieuwe beleidsmaatregelen deze legislatuur om de zorgboerderijen extra te ondersteunen, gezien hun grote maatschappelijke meerwaarde?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik heb zelf het voorrecht gehad om aanwezig te mogen zijn op de viering van 20 jaar Steunpunt Groene Zorg. Ik was daar toch wel weer onder de indruk van de enorme passie en gedrevenheid van zowel de medewerkers van het zorgpunt, als van de vele aanwezige zorgboeren, en dat allemaal op een ogenblik waarop die sector enorm onder druk staat. Dat hebben we hier al vaak gezegd, de voorbije weken en maanden. Ze staan enorm onder druk, en stellen toch hun hart nog open voor mensen met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt. Dat zijn mensen die het moeilijk hebben, die een grote rugzak hebben, en ook zij hebben nog altijd een plaats op heel wat boerderijen. Dat gaf toch wel een bijzonder warm gevoel.

Ik kan u vandaag dan ook melden dat de administratieve vereenvoudigingen die eerder werden aangekondigd om dit allemaal meer kansen te geven, intussen operationeel zijn. Ik creëer met de aanpassing en vereenvoudiging van de voorwaarden in de regelgeving een kader waarbij de groep van land- en tuinbouwbedrijven die kan toetreden tot de subsidiemaatregel verruimd kan worden. De eerste evoluties van de cijfers op jaarbasis zullen in 2025 te consulteren zijn.

Ik ga even in op een aantal belangrijke aanpassingen dienaangaande.

Een belangrijke administratieve vereenvoudiging is het niet langer opnemen van vele voorwaarden om toegang te krijgen tot de maatregel als professionele land- en tuinbouwer. Via het huidig besluit wordt gebruik gemaakt van de definitie van actieve landbouwer om als landbouwbedrijf in aanmerking te kunnen komen voor de subsidie. Deze administratieve vereenvoudiging is juridisch reeds operationeel en wordt door onze administratie al toegepast. Elke landbouwer kan checken of hij of zij voldoet aan de toegangsvoorwaarden of niet, en kan zich dan op een eenvoudige manier aanmelden via het e-loket.

Een andere vereenvoudiging is dat bij het indienen van de aanwezigheidslijst, die vereist is voor de uitbetaling, de land- en tuinbouwer niet meer afhankelijk is van het tijdig indienen van de aanwezigheidslijst door de zorgvoorziening.

Naast de voorwaarde van actieve landbouwer dient het landbouwbedrijf ook verzekerd te zijn voor zorgboerderijactiviteiten op het land- en tuinbouwbedrijf en dit aan te tonen via een attest. De verzekeringsvoorwaarde is sinds de totstandkoming van de regelgeving als noodzakelijke voorwaarde opgenomen en blijft belangrijk op het vlak van risicobeheer.

Budgettair zijn doorheen de afgelopen jaren, ondanks de algemene besparingen, geen besparingen doorgevoerd op het budget om zorgboerderijen te ondersteunen. Tot op vandaag worden alle betaalaanvragen gehonoreerd wanneer de aanvrager van de subsidie voldoet aan de voorwaarden. Ook voor dit jaar werden de nodige budgetten ingeschreven in onze begroting. De bescheiden subsidie van maximaal 40 euro per dag, onafhankelijk van het aantal zorgvragers, wordt echter wel als wezenlijk ervaren als het spreekwoordelijke steuntje in de rug. Ik wil hierbij ook nog eens benadrukken dat de subsidie vanuit Landbouw enkel een vergoeding is voor de inkomensderving van de land- of tuinbouwer en het ter beschikking stellen van de infrastructuur.

Voorlopig worden voor het einde van deze legislatuur geen nieuwe beleidsmaatregelen uitgevaardigd. De bestaande ondersteuningsinstrumenten voor zorgboerderijen vanuit het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) zullen dus uitgerold blijven gedurende de huidige planperiode. Ik denk hierbij aan investeringen ondersteund via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) en advies op maat van het bedrijf, maar ik wil ook de landbouwvorming zeker aanstippen. Er worden ook regelmatig vormingen ingericht door erkende vormingscentra die zich richten naar land- en tuinbouwers die overwegen om te starten als zorgboer, als naar reeds actieve zorgboerderijen.

Tot slot, collega, wil ik nog meegeven dat het aantal zorgboerderijen tijdens de uitbraak van covid was teruggevallen. Die terugval is ook enigszins te verklaren door de vergrijzing van onze landbouwsector. De cijfers van 2022, die onze administratie op dit ogenblik aan het opmaken is, geven voorlopig aan dat het aantal zorgboerderijen opnieuw aan het stijgen is. Dat is dus een positief signaal.

Ik verwijs ook graag naar de jaarlijkse rapporten die mijn administratie opmaakt en die terug te vinden zijn op de website van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

De heer De Roo heeft het woord.

Ik denk dat het van groot belang is dat we de zorgboerderijen, hun werking en de ondersteuning die we vanuit Vlaanderen ook voorzien, regelmatig toch eens onder de aandacht brengen.

U hebt in uw inleiding gezegd hoe zorgboerderijen en zorgboeren en -boerinnen zich willen inspannen voor mensen die zorgnoden hebben en dat erbovenop nemen, boven op alle andere zaken die soms leven in de sector. Ik vind het hartverwarmend om te zien welke initiatieven er worden genomen. Ik vind dat dat altijd zeer menselijke contacten zijn. Mensen die zorg nodig hebben, worden in een heel hartelijke sfeer ontvangen, ze kunnen ergens toe bijdragen, ze kunnen werken met dieren, ze kunnen werken met hun handen, dat is toch iets waar we eigenlijk fier op mogen zijn. Waar we vooral ook fier op mogen zijn is dat het, ten eerste, al lang bestaat, maar ook dat het Steunpunt Groene Zorg er ook dagelijks aan verder werkt om dat mogelijk te maken.

Ik ben dan ook tevreden, minister, met de administratieve vereenvoudiging die u daarrond hebt doorgevoerd. We kunnen veel spreken over administratieve vereenvoudiging, maar het feit dat het hier effectief gebeurt en effectief plaats vindt, is, denk ik, een nodige stap. Ik ben dan ook benieuwd naar de cijfers die dan vanaf volgend jaar zullen bekend zijn. Ik begrijp ook dat met de soepelere definitie dus ook meer bedrijven in principe toegang kunnen krijgen tot het systeem en dus als zorgboerderij kunnen worden erkend of een aanvraag kunnen doen. Dat is dan zeker iets wat we moeten omarmen, zodat zij die zorg nodig hebben, dat ook binnen onze land- en tuinbouwbedrijven kunnen blijven vinden.

De vraag om uitleg is afgehandeld.