Sijsele: 4 liter. Halle: 8 liter. Zuienkerke: 14 liter. Wannegem-Lede: 20 liter. Assenede: 20 liter in een uur. Afsnee: 23 liter in 10 minuten. De boeren rekenen in hectares, maar de laatste maanden ook in liters. Terwijl het water giet in Alveringem, is er “een klank-en-lichtshow” in Schuiferskapelle en passeert een dondervlaag Merkem. In Erpe valt wéér 14 liter: “Goeiemorgen, pfff.”
Het stond dit weekend allemaal in ‘De Regenmeter’, een Facebookgroep waar ook landbouwers elkaar op de hoogte houden van het weer. Eigenlijk weten ze zelf wel hoe nat de dag wordt. “Maar zien dat het bij iedereen zo slecht is, stelt toch een beetje gerust”, zegt Ruben François (24), een jonge boer uit Wetteren. Hij houdt samen met zijn vader Luc (52) melk- en vleesvee en doet aan akkerbouw. Zijn vriendin is boerin in het naburige Merelbeke. “15 liter op zondag”, zegt Ruben meteen. “In Wetteren 4 liter.”
De boerenstiel houdt niet van romantiek. “Elk ontbijt samen ziet er nu hetzelfde uit: weerapps checken. Meteovista, Buienradar... Ik heb ze allemaal. En door de dag open ik ze nog tien, vijftien keer.” Op Moederdag — “Weet je nog die dag dat de zon scheen en het écht goed was?” — hebben vader en zoon tot 2 uur ’s nachts aardappelen geplant. Luc: “Mijn vrouw had niets aan haar dag.” Het weer weegt op hun gemoed. Als de gordijnen ’s ochtends opengaan, en de wolken zien er dreigend uit — of erger: het giet al — zeggen ze: “Dju, weer een dag verloren.”
Het natte weer brengt de boeren in de problemen. Ze hebben een achterstand opgelopen. “Daar staan de bieten”, wijst Ruben naar een perceel waar groene plantjes net komen piepen. “Eén maand later dan voorzien geplant. De aardappelen: ook een maand later. Dat had al in april moeten gebeuren. Van de 9 hectare maïs is er zelfs nog geen enkele gezaaid, terwijl ze hier, op dit stuk grond, al 15 centimeter hoog hadden moeten staan.” Hij is op dreef: “Zo’n 4 hectare tarwe is kapotgegaan — kijk naar die gele, rotte plekken waar het water veel te lang is blijven staan. De overige 12 hectare is nog niet ingezaaid. En met het gras dat al gezaaid was, kunnen we niets meer. Jong gras bevat eiwitten, voedingsstoffen voor onze melkkoeien, maar omdat het gras te nat is, gaan die verloren. We moeten nu extra eiwitten toevoegen aan de graskuilen: een extra kost van 10.000 euro.” Op sommige plekken wilden Ruben en zijn vader dan weer zomergraan planten: “Ook mislukt, want die moet in juli al worden geoogst.” En van de meer dan 200 koeien grazen er vandaag maar 40 op de weides. Alwéér: te nat.
“Ik heb het nog maar één keer meegemaakt”, zegt Luc, die de stiel nochtans al sinds zijn zestiende doet. “Er was eens een jaar dat ik op 9 juni nog maïs inzaaide. Die datum is me bijgebleven, ja, omdat het zo uitzonderlijk was.” Op sommige stukken kan geen tractor rijden. “We hebben één keer geprobeerd de sporen dicht te rijden”, zegt Ruben, “maar het werd alleen maar erger. Pas op, verzwik je enkels niet.”
De boeren vrezen minder opbrengsten. “Zaaiuien, bijvoorbeeld, moeten eind april, uiterlijk de eerste dagen van mei in de grond. Zij hebben veel groeidagen nodig. Als dat niet tijdig gebeurt, heeft het geen zin meer. Dan heb je geen volwaardige teelt”, zegt Koen Verbruggen (52) 60 kilometer verderop in Leest (Mechelen). “Afgelopen weekend 40 liter neerslag. In de maand mei alleen al meer dan 100 liter. Dat check ik via een eigen weerstation.”
“Mijn wortelen komen vooral in de Belgische supermarkten terecht: ik heb met mijn afnemers afgesproken dat we ze van half augustus tot half september leveren. Elke dag dat er niet gezaaid wordt, betekent weer wat meer achterstand. Schade ook. Of je het aan de wortelen zal zien? Misschien wel. Normaal moeten late wortelen eind mei in de grond zitten, maar nu is nog niet de helft gezaaid. Ik denk — neen, ik ben er zeker van — dat het aanbod in de winkels beperkt zal zijn. Ik durf niet te zeggen hoeveel procent minder wortelen er zullen zijn, maar wel dat er van heel veel producten een tekort zal zijn. Hun prijs zal dus stijgen.” Hoeveel euro’s hij misloopt door dit kletsnatte weer? “Moeilijk te zeggen, het is nog te vroeg.”
Koen toont filmpjes van afgelopen weekend: een zondvloed. Zet een paar eendenkuikens in de greppels en het ziet er misschien lieflijk uit. “Kijk, dit stuk was net klaar toen die zware regenbuien kwamen. 10 liter in een uur. De gronden zijn dichtgeslempt. Als het water blijft staan op net ingezaaide percelen, sterven de kiemende planten af door zuurstofgebrek. Het is belangrijk om alles zo snel mogelijk watervrij te maken.” Hij toont hoe hij dat doet. “Greppels graven en pompen. Van vrijdagochtend tot vanochtend (maandagochtend, red.) ben ik in de weer geweest. Dag en nacht spelen geen rol meer. Ik heb heel weinig op bed gelegen.”
Ook de BB stak z’n licht op bij zijn leden. “Zo’n 10% van de bieten is nog steeds niet gezaaid, 55% van de aardappelen nog niet geplant en 70% van de maïs nog niet uitgezaaid. Ook 30% van de vroege bloemkolen moet nog worden geplant. En bij de spruiten is de achterstand een stuk groter. Spinazie zal, net als uien, zelfs niet allemaal gezaaid kunnen worden.” Er moeten oplossingen komen. En vooral: meer flexibiliteit. Landbouwers moeten vandaag verplicht een kalender volgen om hun gewassen in te zaaien, ongeacht welk weer het is. “We willen af van de kalenderlandbouw”, zeggen de boeren uit Wetteren en Leest, die hun werk willen afstemmen op het weer. “Het is de natuur die beslist hoe wij moeten zaaien en oogsten, niet de overheid.”
Gisteren betoogden trouwens alweer een honderdtal boeren in Brussel, deze keer met plastic koeien op hun karren. “We wilden net voor de verkiezingen eigenlijk weer een groot protest organiseren”, zegt Ruben nog. “De politiek doet nog altijd te weinig voor ons. Maar kijk: elk droog moment hebben we nu nodig om te werken. Mag ik trouwens ook voortdoen? We proberen deze namiddag nog maïs in te zaaien.” Luc was al een halfuur eerder in zijn tractorcabine gekropen.
