Over de blauwtongcrisis

De heer Dochy heeft het woord.

Voorzitter, minister, beste collega's, de blauwtongcrisis lijkt inderdaad een nogal eigenaardig onderwerp om hier een vraag over te stellen, maar het is toch een crisis die haar impact heeft op heel wat bedrijven en hobbykwekers van herkauwers.

De blauwtong is een virus dat via vliegjes verspreid wordt. Het komt uit Nederland maar heeft zich intussen verspreid over heel Europa. Het symptoom is dat getroffen dieren een blauwe tong krijgen. Dat is niet zo erg. Erger is dat de dieren hoge koorts krijgen, dat er vruchtbaarheidsproblemen kunnen ontstaan, en er ook verhoogde sterfte aanwezig is. Vooral bij schapen is die verhoogde sterfte heel uitdrukkelijk. Dat betekent dat schapenhouders daar toch wel grote problemen mee hebben.

Ook in de rundveesector is er een verhoogde sterfte, want er zijn meer dan 2300 runderen extra gestorven ten opzichte van dezelfde referentieperiode vorig jaar. Maar ook de melkproductie gaat gevoelig dalen bij bedrijven waar dieren met het blauwtongvirus worden geconfronteerd.

Minister, er is een systeem van vaccinatie. Er is ook een idee om via de Europese crisisreserve het een en het ander te mobiliseren. Ik zeg nogmaals: het is een verhaal dat zich over heel Europa heeft verspreid. Vandaar stel ik mijn vraag, minister. Wat kunt u vanuit uw Vlaamse bevoegdheden doen, en wat doet u, om deze crisis te helpen beheersen en dragelijk te maken voor die schapenhouders, rundveehouders en hobbykwekers, bijvoorbeeld ook zij die alpaca’s hebben?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega Dochy. Het gaat inderdaad op het eerste zicht over iets dat heel specifiek is binnen de veehouderij. Het is inderdaad een virus dat toch wel wild om zich heen slaat sinds juli van dit jaar, wanneer het voor de eerste keer hier in België werd vastgesteld. Sindsdien hebben we meer dan tweeduizend uitbraken gehad, inderdaad voornamelijk in de schapen- en rundsector.

Om u een aantal cijfers te geven om de impact op die sectoren even mee te geven: meer dan 1700 lammeren, 7300 schapen en 2800 runderen zijn hieraan overleden in vergelijking met de voorgaande jaren, dat is meer dan 10 procent meer dan de normale sterfte op jaarbasis. De totale kosten – het gaat hier toch wel over aanzienlijke kosten die daarmee gepaard gaan – voor de getroffen veehouders wordt op dit ogenblik, na enkele maanden, op meer dan 6 miljoen euro geraamd.

Uiteraard zijn we niet bij de pakken blijven zitten en hebben we gekeken naar wat we kunnen doen vanuit het Vlaamse niveau, vanuit Vlaanderen naar het federale niveau, en vanuit Vlaanderen naar Europa, omdat het federale en Europese niveau in eerste instantie bevoegd zijn. Wat Europa betreft, is het zo dat zij een crisisreserve voor Landbouw kunnen activeren. Dat is ook de vraag geweest die we hebben meegegeven aan de federale collega en de collega van het Waalse Gewest die afgelopen maandag aanwezig waren op de Europese Landbouwraad. Die hebben dat daar geagendeerd met de uitdrukkelijke vraag om de blauwtongcrisis te helpen bestrijden met de crisisreserve en om die middelen dus aan te kunnen spreken.

Dat werd gesteund door verschillende Europese landen. Want zoals collega Dochy zegt, is het geen geïsoleerd fenomeen hier. Het verspreidt zich verder over Europa. Het is vanzelfsprekend dat Europa daar ook met middelen over de brug komt om die crisis te kunnen bedwingen. Op het federale niveau is het zo dat ze verantwoordelijk zijn voor de vaccinatie vanuit het Sanitair Fonds. Daar werd ook de vraag gesteld om die vaccinatie naar de toekomst toe verder te kunnen ondersteunen.

Op het Vlaamse niveau is het bijvoorbeeld zo dat heel wat schapenhouders begrazingscontracten hebben met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), en daar vaak voor 90 procent van hun inkomsten afhankelijk van zijn. Daarbij moeten we natuurlijk ook wel de nodige redelijkheid voor de dag leggen als het gaat over het uitbetalen van die mensen, omdat het vandaag natuurlijk een enorme impact heeft op hun bedrijven. We doen wat we kunnen om de getroffen veehouders te ondersteunen, zowel sensibiliserend als informerend. Maar we vragen ook aan het Europese en federale niveau om met de nodige middelen over de brug te komen in het kader van de vaccinatie, maar ook in het kader van de crisisreserve.

De heer Dochy heeft het woord.

Dank u wel, minister. Er zijn inderdaad heel wat maatregelen die op verschillende beleidsniveaus kunnen worden genomen. Maar ik stel nog eens de vraag over de vaccinatie an sich. Er wordt inderdaad gesproken over sensibilisering, maar is het een optie – zoals ook wordt bepleit door de vereniging van de schapenhouders – om tot een verplichte vaccinatie over te gaan? Ik weet dat het uw bevoegdheid niet is. Het zal de federale overheid moeten zijn die daar eventuele stappen in kan zetten, maar kunt u dit ondersteunen door eventueel mee te pleiten voor een verplichte vaccinatie?

De heer Pieters heeft het woord.

Ik treed de heer Dochy volledig bij. Ik begrijp alleen niet waar de minister de datum van juli 2024 vandaan haalt, want de eerste besmetting was al in september van vorig jaar. Dat is al een jaar geleden. Het is sinds juli dat de besmetting echt om zich heen begon te werken. In augustus kwamen er honderden gevallen per week bij. Het ging over de groep herkauwers, maar wat met de wilde herkauwers? Want we hebben wel een groot bestand in het wild. Hoe zit het daar met blauwtong? Hebben we daar een probleem?

De mortaliteit ligt rond 30 procent bij schapen. We merken dat minister Clarinval op het federale niveau al heeft laten weten niet mee te doen aan vaccinatie. Voor de financiering daarvan was er tijdens de crisis van 2006 en 2008 een Europese tussenkomst. Die is er nu niet. In welke zin gaan wij nog tussenkomen en helpen, om dat probleem onder de knie te krijgen?

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Vlaanderen had lang een blauwtongvrije status, maar helaas hebben we deze zomer heel wat uitbraken gezien. Dat is voor die bedrijven uiteraard telkens dramatisch. Het verlies van een dier is ook kapitaalverlies. Ik wil dus nogmaals het belang van vaccinatie onderstrepen. Ik weet dat dat in de eerste plaats een federale bevoegdheid is, maar het lijkt me niet meer dan logisch dat Vlaanderen ook bij die vaccinaties betrokken is, omdat we nu de voorbereidingen moeten starten voor het volgende seizoen.

Mijn vraag gaat over de export. Het verlies van de blauwtongvrije status heeft natuurlijk een impact op export. Ik wil vragen of u momenteel zicht hebt op die impact, en op hoeveel de verliezen voor de sector dan momenteel geraamd worden.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, ik zie dat een aantal collega’s vragend kijken, maar het is inderdaad zoals collega Dochy zegt: voor de betrokken veehouders heeft dit een grote impact, zowel economisch als voor de toekomst van hun bedrijf.

Ik heb twee bezorgdheden, minister, twee vragen die voor mij wel pertinent zijn. Ten eerste krijg ik sinds juli toch wel regelmatig signalen van veehouders die aangeven dat ze van die vaccinatie eigenlijk niet weten of ze wel of niet werkt, en dat de impact ervan niet gemeten wordt. Wordt dat eigenlijk opgevolgd, en op welke manier doet u dat?

Ten tweede: in het kader van de Europese gesprekken weten we dat onder andere Malta de afgelopen dagen heeft aangegeven dat het een breder beleid rond blauwtong wil voeren, en wil kijken hoe dergelijke ziektes zo maximaal mogelijk voorkomen kunnen worden. Hebt u zich daar vanuit Vlaanderen al bij aangesloten? Ik denk dat het één ding is om ergens achteraf achteraan te hollen, maar dat het tweede deel is dat men moet uitzoomen en proberen dingen te voorkomen. We zijn inderdaad lang blauwtongvrij geweest, maar dat is nu niet meer het geval. Hoe gaan we met dat soort ziektes om? (Applaus bij Groen)

Minister Brouns heeft het woord.

Collega’s, zoals terecht is aangegeven, is vaccinatie inderdaad, vanuit het Sanitair Fonds, een federale bevoegdheid. Ik denk dat het inmiddels genoegzaam bekend is dat maximaal vaccineren, eventueel met verplichte vaccinatie, een noodzakelijk iets zal zijn, maar het blijft een federale kwestie. Ik denk dat dit, mede gedragen door de sector, op het federale niveau gedeeld moet kunnen worden. De vraag is dan op welke wijze er eventueel kan worden tussengekomen in de kosten van de vaccinatie. Dat is een heel nadrukkelijke vraag vanuit de rundveehouderij, en dat kan wat mij betreft mee besproken worden.

Ik heb uiteraard geen zicht op de wilde dieren, collega Pieters. Ik ben bevoegd voor de professionele veehouders, maar ik heb er geen zicht op in hoeverre de problematiek ook bij wilde dieren aanwezig is.

Ook wat de export betreft hebben we op dit ogenblik nog geen exact zicht op de cijfers. Onze eerste zorg ligt bij het indammen hier en nu in Vlaanderen en in België. Dat is nu de prioriteit.

De verschillende infovergaderingen zijn gehouden, collega Vaneeckhout. We blijven daarrond ook actief, en we zijn in contact met de federale collega’s om de effectiviteit verder te kunnen opvolgen. Het werd deze week door ons als punt op de agenda van de Europese Raad gezet. De vaststelling is dat het ook in Europa om zich heen grijpt en dat er steeds meer uitbreidingen zijn in de rest van Europa. Het lijkt me dus logisch dat er een Europabrede aanpak komt om dit in de toekomst te voorkomen, en om de getroffen landbouwers te ondersteunen.

De heer Dochy heeft het woord.

Minister, dank u wel voor het engagement om deze problematiek op de verschillende niveaus mee aan bod te laten komen en mee te ondersteunen. Zoals u zelf aangeeft, zal het Europese niveau hier misschien heel bepalend zijn. Vandaar nog mijn uitdrukkelijke vraag om dat niet te vergeten in uw Europese contacten, en om daar ook te pleiten voor het aanspreken van de Europese crisisreserve, en eventueel ook een sanitaire aanpak op Europees vlak. Dank u wel.

De actuele vraag is afgehandeld.