Maatregelen tegen blauwtong

De voorzitter

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, het is een vrij korte vraag, omdat dit dossier ook al een keer aan bod kwam, denk ik, door u in de plenaire vergadering, maar veel concreets is daar dan niet uitgekomen. Toen mijn vraagstelling ingediend werd, op 17 oktober, was er nog geen sprake van een verplichte inenting, terwijl dat nu wel het geval zal zijn, vanaf 2025. Maar het gaat voornamelijk over het feit dat er in Wallonië 17 miljoen euro wordt uitgetrokken om de landbouwers of diegenen die slachtoffer zijn van het blauwtongvirus te vergoeden. Bij ons bestaat dat niet. Het is wel zo dat die 17 miljoen euro – dat is in feite onze zaak niet – de poort openzet voor valse aangiftes, maar dat is niet ons probleem.

Mijn vraag gaat er vooral over waarom Wallonië wel iets kan doen om de landbouwers die schade hebben geleden te vergoeden. Ik zeg niet dat dat op dezelfde manier moet gebeuren. Waarom kan Vlaanderen dit niet? Dat is een beetje de kern van mijn vraag. Ik heb ook gelezen en gemerkt dat alle landbouwers en ook de landbouworganisaties het ermee eens zijn dat er een verplichte inenting moet gebeuren. Momenteel is er geen probleem, maar het kan evengoed zijn dat we binnen enkele maanden opnieuw met een uitbraak zitten en misschien zelfs van andere virussen.

De inenting an sich is geen probleem, minister. Mijn vraag is louter: bestaat er een of andere manier om vanuit de Vlaamse overheid tegemoet te komen aan de landbouwers die getroffen zijn door schade? Wij dachten daar bijvoorbeeld aan het opschorten van het abonnement voor Rendac voor een jaar. Dat is wel een Vlaamse bevoegdheid. Dat zou perfect kunnen. Als we die abonnementskosten voor een jaar vergoeden, zou dat op de begroting van de Vlaamse overheid en het beleidsdomein Landbouw niet het grote verschil maken.

Minister, wat kan de Vlaamse overheid, of wat kunt u doen als minister van Landbouw om tegemoet te komen aan landbouwers die schade hebben?

Er is natuurlijk ook het Europese verhaal. Ik lees dat in bepaalde landen – in casu hier Wallonië, maar er zijn ook nog andere landen – vaccinatie wel wordt terugbetaald of op de een of andere manier vergoed. We spreken hier dus eigenlijk van een soort van concurrentievervalsing in Europa, in de Europese Unie.

Ik heb dus twee vragen: Wat kunt u doen als minister van Landbouw en wat kunt u doen als minister van Landbouw op het Europese niveau?

De heer Coel heeft het woord.

De collega heeft de problematiek al duidelijk geschetst. Er is heel wat schade geweest door het blauwtongvirus. De schade betreft niet alleen de dieren die je verliest of de vaccinatiekosten die erbij komen, maar ook op lange termijn zijn er gevolgen van het virus: onvruchtbaarheid, vroeggeboorte en verminderde melkproductie. Dat loopt een tijd door.

Minister, u hebt in de pers en ook in de plenaire vergadering aangegeven dat u een beroep wilt doen op de Europe landbouwcrisisreserve om de getroffen landbouwers de schade te vergoeden. Welke stappen zijn er al in ondernomen? Hoe is de timing? Tegen wanneer gaan we weten of we op die reserve een beroep gaan kunnen doen? Hebt u al nieuws voor de getroffen landbouwers wat dat betreft? Waarop zullen zij een beroep kunnen doen? Waarvoor komen zij in aanmerking? Tegen wanneer denkt u dat te weten?

Minister Clarinval heeft aangekondigd dat er een verplichte vaccinatie komt. Dat is een goede zaak. Ik denk dat ook een beetje het probleem was dit jaar: het vaccin was te laat en het is niet breed genoeg uitgerold, waardoor de beschermingsgraad voor de sector in zijn geheel te laag was.

We zien ook dat er in de landen rondom ons al nieuwe varianten opduiken. Wij juichen de algemene vaccinatieplicht dus toe, maar ook daar hangt natuurlijk een kostenplaatje aan. Het feit dat de vaccinatie verplicht wordt, laat de landbouwers natuurlijk geen keuze. Ze zullen het moeten doen, maar die kost komt er toch bij. Daarom mijn tweede vraag: plant u specifieke acties om onze veehouders volgend jaar te ondersteunen bij de uitrol van die verplichte vaccinatie? Zijn er nog aanvullende maatregelen vanuit Vlaanderen nodig om onze sector te beschermen tegen toekomstige uitbraken van het blauwtongvirus of varianten en vergelijkbare virussen?

Minister Brouns heeft het woord.

Dit is inderdaad een problematiek die ons bezighoudt, collega’s, die toch wel een serieuze impact heeft op de veestapel in Vlaanderen. We hadden het hier inderdaad al over tijdens een plenaire vergadering enkele weken geleden. Zoals aangehaald, zijn hier verschillende niveaus bij betrokken: Europees, federaal en Vlaams.

Structureel wordt er binnen de landbouwbevoegdheid sinds 2022 jaarlijks een tussenkomst verstrekt in de ophalings- en verwerkingskosten via Rendac, zoals jullie weten. In 2024 ging het om 8 miljoen euro. Door deze tussenkomst worden de abonnementsbijdragen en de tarieven die door de landbouwers moeten worden betaald, al in belangrijke mate beperkt. Wij nemen dus een stuk van die factuur van Rendac voor onze rekening. Bij de vaststelling van de abonnementsbijdragen en -tarieven door de commissie Krengenfinanciering wordt immers onder meer met deze toelage rekening gehouden.

Rendac heeft dit jaar heel wat meer krengen moeten verwerken dan de voorbije jaren, door die blauwtong. Bij de onderhandelingen tussen de sector en Rendac zal ik dan ook toezien op de correcte en evenwichtige berekening van abonnementskosten. Na analyse van de jaarrekeningen van Rendac kan ik inschatten of extra steun nodig is en mogelijk zal zijn.

Ik heb het item ‘blauwtong’ op de agenda laten plaatsen van de Europese Raad Landbouw en Visserij van 23 september 2024, samen met de Waalse en federale collega’s. Tegelijkertijd hebben we ook landbouwcommissaris Wojciechowski aangeschreven om ondersteuning te vragen vanuit de landbouwreserves op Europees niveau. We hebben daar nog geen antwoord op gekregen. Ik hoop dat wel snel te krijgen, zodat duidelijk wordt of we hiervoor Europese steun mogen verwachten.

Zoals gezegd, is en blijft de bestrijding van dierziekten in de eerste plaats een federale bevoegdheid. Als Vlaams minister bevoegd voor de landbouw zal ik meewerken aan de sensibilisatie rond bioveiligheid en andere preventieve maatregelen. Binnen mijn landbouwbevoegdheid zullen we via informatiecampagnes en voorlichtingssessies veehouders informeren over de vaccinatierichtlijnen en de voordelen en het belang ervan voor hun bedrijf en de sector. Ondertussen gaat het over meerdere varianten en moeten er ook meerdere vaccins toegediend worden. In het overleg werd de vraag gesteld of de mogelijkheid geboden zal worden om landbouwers zelf te laten vaccineren. Dat is een federale aangelegenheid, en minister Clarinval moet daarvoor een ministerieel besluit nemen. Dat zou wel een besparing inhouden op de veeartskosten.

We zullen maximaal blijven samenwerken met de federale collega’s om een gecoördineerde aanpak te verzekeren en de kennisuitwisseling in de hele keten te bevorderen, zodat we, indien nodig, snel kunnen schakelen en vooral de verspreiding van het virus en de impact van virusuitbraken op de sector zoveel mogelijk kunnen beperken. Ik wil toch ook nog meegeven dat het eerlijk gezegd opvallend is welk bedrag de Waalse collega’s vrijmaken. Ik stel me de vraag of ze dat elke keer zullen kunnen blijven doen, bij elke virusuitbraak en bij elke virusvariant, terwijl de begroting algemene middelen vandaag nog niet goedgekeurd is.

Voor 2024 heb ik het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gevraagd om rekening te houden met deze situatie. Het virus heeft namelijk erg wild om zich heen geslagen in de schapenhouderij. Vele professionele schapenhouders hebben vandaag contracten lopen met het ANB in het kader van grote begrazingsprojecten. Vaak zijn ze voor 90 procent afhankelijk van die inkomsten. Het kan niet de bedoeling zijn dat er bij een grote sterfte in je kudde, waardoor je die contracten niet volledig kunt nakomen, inkomensverlies lijdt. Er werden dus afspraken gemaakt om rekening te houden met die situatie van overmacht, zodat schapenhouders geen verlies lijden als ze het contract niet kunnen nakomen als gevolg van blauwtong.

Om de ziekte te blijven monitoren – wat natuurlijk heel belangrijk is – houd ik de vinger aan de pols en blijf ik in zeer nauw overleg met collega Clarinval.

De heer Sintobin heeft het woord.

Ik heb enkele puntjes. U hebt gelijk, minister: preventie is heel belangrijk. Ik kom toch wel bij wat landbouwers, en inderdaad, soms is er nogal wat onwetendheid, dat moet ik gerust toegeven. Ik vind dat we daar zeker nog meer op moeten inzetten, op preventie. Het zelf vaccineren zou natuurlijk ook wel een pluspunt zijn en voor een daling van de kosten zorgen.

Wat Rendac betreft: u zegt zelf dat de bijdrage vrij laag is, dus zou het in mijn ogen wel gemakkelijk moeten zijn om die bijdrage eenmaal kwijt te schelden aan de mensen die getroffen zijn. Ik wil absoluut het Waalse voorbeeld niet volgen. U zegt het zelf: men geeft geld uit zonder dat men al een begroting heeft. Ik vind dat ook een vrij eigenaardig systeem.

Wat Europa betreft, weten we allemaal dat, als dergelijke zaken worden aangevraagd bij de Europese crisisreserve, het toch wel een tijdje kan duren voor er, ten eerste, een beslissing valt en, ten tweede, het geld effectief overgemaakt wordt. Daarom zou ik er toch op willen aandringen dat u bij een eerstvolgende Europese Raad van de ministers van Landbouw op tafel werpt dat er toch wel sprake is van een concurrentievervalsing wanneer in bepaalde landen de vaccinatie wel terugbetaald wordt en in andere landen niet. We streven, wat landbouw betreft, als Europese Unie altijd naar een gelijk speelveld. Maar ja, dit is ook al een voorbeeld van wat een gelijk speelveld niet is. Mijn vraag is dus of u bereid bent om dat daar even op tafel te leggen.

De heer Coel heeft het woord.

Ook op mijn beurt bedankt voor uw antwoord. Ik begrijp dat u de commissaris al aangeschreven hebt maar nog geen antwoord gekregen hebt. Als zijn hoorzitting achter de rug is, zal hij misschien tijd hebben om de brieven die nog op de stapel liggen, te lezen en hopelijk snel te antwoorden.

Wat collega Sintobin zegt, is wel correct: het gaat sowieso nog een tijd duren voor we daar nieuws van hebben. Is het in afwachting van dat nieuws misschien toch al raadzaam om de schade in kaart te brengen, zodat we heel duidelijk weten welke landbouwers welke schade geleden hebben en wat de raming is, en eventueel al modaliteiten opstellen hoe ze dat schadedossier dan kunnen indienen in het geval er groen licht komt vanuit Europa om op die crisisreserve een beroep te doen? Of zijn daar vaste methodieken voor? Zo niet, lijkt het me toch raadzaam om dat niet te laten liggen tot we uiteindelijk groen licht hebben en dan nog retroactief al die schade in kaart beginnen te brengen.

Voor de rest begrijp ik dat u zegt dat het een federale bevoegdheid is en dat we samenwerken met Clarinval, en dat wij doen wat we kunnen. Ik laat me vertellen dat dat vaccin ongeveer 16 euro per dosis of per vaccin kost … (Opmerkingen van minister Jo Brouns)

Ja, voilà. Oké, het toedienen door de veearts komt er dan bij, dat zit niet in de vaccinkosten. Maar ik begrijp uit uw antwoord dat wij niet overwegen om in het belang van de sector een brede uitrol te doen – het is weliswaar verplicht –, om eventueel voor een deel tussen te komen in de kosten van het vaccin. Dat is niet behapbaar voor de Vlaamse begroting, begrijp ik uit uw antwoord. (Opmerkingen van minister Jo Brouns)

Ja, oké, dank u.

Het antwoord is tussendoor al halvelings door de minister gegeven, maar ik geef u opnieuw het woord, minister.

Minister Brouns heeft het woord.

Die tussenkomst in de vaccinatie is natuurlijk een gevaarlijk precedent. Dan gaan wij de verantwoordelijkheid bij de federale collega’s wegnemen. Die vraag is zeer nadrukkelijk gesteld om naast een vlotte vaccinatie … Want laten we eerlijk zijn, dat is ook niet van een leien dakje gelopen. Ik hoor op het terrein dat het geloof in vaccins er vaak toe geleid heeft dat niet iedereen massaal gevaccineerd heeft. Nu is daar wel een shift gekomen, denk ik. Iedereen ziet de noodzaak van het vaccineren in. Het zijn meerdere vaccins, dat klopt, maar de tussenkomst in de kosten van de vaccinatie is een vraag die we bij collega Clarinval gelegd hebben, maar die daar voorlopig geen middelen voor wist vrij te maken.

Wat de Europese context betreft, is het inderdaad zo dat die brief bij Wojciechowski lag. Ik ga ervan uit dat die brief meegaat in de overdracht naar Hansen. Maar niets ontslaat er ons natuurlijk van het contact ook meteen te leggen met de nieuwe Europese commissaris van Landbouw, de heer Hansen, om daar de druk hoog te houden, zeker ook in het kader van die concurrentievervalsing die het inderdaad de facto is, en om elke euro die we daar vanuit Europa kunnen losweken, naar Vlaanderen te halen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dat natuurlijk ook niet evident zal zijn. Maar we gaan het met een niet-aflatende inzet doen, die belofte is er alvast.

De heer Sintobin heeft het woord.

Ik zou zeggen, minister: hoe meer we kunnen wegnemen van het federale niveau, hoe beter, maar natuurlijk met de nodige middelen dan. We werken daar iedere dag aan, dus hopelijk komt het er wel eens van.

De heer Coel heeft het woord.

Ik had nog geen antwoord gekregen op het in kaart brengen van de schade, denk ik. Misschien kunt u daar nog kort op antwoorden, als het mag van de voorzitter.

Ja, die schade wordt dus in kaart gebracht, daar zijn we inderdaad mee bezig. Ik heb in die plenaire vergadering al een aantal cijfers genoemd. Daar zien we toch wel een verdubbeling van het aantal sterfgevallen in vergelijking met een normaal jaar. Ik krijg ook al signalen over afwijkingen bij geboortes. We zijn daar dus mee bezig. Misschien is dat goed voor een opvolgingsvraag. Ik heb nu geen concrete cijfers, maar we zijn daar wel mee bezig.

Ja, dank u.

De vragen om uitleg zijn afgehandeld.