'Recht op vergissen' in de beleidsdomeinen Omgeving en Landbouw

Mevrouw Verhaert heeft het woord.

Collega’s, minister, uw collega, Crevits, heeft het licht gezien. Al jaren pleiten wij als liberalen voor het ‘recht op vergissen’. Ik ben dan ook blij te horen dat uw collega hiermee aan de slag gaat gaan.

Collega’s, Vlaanderen kent een kluwen aan regels en die regelneverij maakt het steeds moeilijker – we hebben het er daarnet in de vorige vraag ook over gehad. Ook burgers en bedrijven kunnen er niet meer aan uit. Ze handelen uiteraard te goeder trouw en ja, ze maken dan ook wel eens fouten. En wat doet de overheid? Straffen.

Collega’s, wees eerlijk, dat is buitensporig en dat moet stoppen. Het ‘recht op vergissen’ is in ieder geval een belangrijke stap en dat juichen wij als liberalen toe. De titel van het persbericht van uw collega was veelbelovend, maar als ik dan verder lees, dan missen jullie toch wel echt ambitie. In plaats van het ‘recht op vergissen’ te beperken, moet je het net doortrekken naar alle mogelijke interacties die burgers en ondernemers hebben met de overheid.

Minister, ook in de commissie hebben we vaak discussies over de absurditeiten die er binnen uw bevoegdheden zijn. Kleine fouten leiden tot zware straffen, ook bij vergunningen. Denk maar aan een tuinhuis dat een paar centimeter verkeerd staat en daardoor verplicht moet worden afgebroken. Daarom stel ik heel specifiek aan u de vraag: hoe zult u het principe van het recht op vergissen doortrekken en verbreden, zeker ook wat betreft die vergunningen? (Applaus bij Open Vld)

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega Verhaert. Dat is een heel belangrijke vraag, wat mij betreft. Eigenlijk gaat het om de vraag: hoe kijk je als overheid naar je burgers? Hoe kijk je als overheid naar ondernemers, naar mensen die initiatief nemen in onze samenleving? Ik ga daar heel duidelijk in zijn: ik kijk altijd naar die mensen met vertrouwen. Mijn uitgangspunt is dat de meeste mensen deugen.

Als je vandaag naar de samenleving kijkt, denk ik dat er wel een gevoel ontstaat dat de overheid de burger wat meer mag vertrouwen. Het recht op vergissen is niet langer een minderheidsstandpunt. In Nederland en Frankrijk zie je het terugkeren in de wetgeving. Het Grondwettelijk Hof maakt daar ook al werk van. Heel wat ombudsmannen en -vrouwen komen daar jaarlijks mee op de proppen. Het is dus geen nieuw gegeven.

Ik vind het een heel belangrijk principe, maar ik vind het ook belangrijk om het ruimer toe te passen dan enkel bij burgers die een fout maken bij de aanvraag van een premie. Ik denk inderdaad dat we ondernemend Vlaanderen daar ook meer kansen toe moeten geven.

U vindt in mij dus een bondgenoot om dat principe van het recht op vergissen ruimer toe te passen als het gaat over ons omgevingsrecht en op een meer vertrouwelijke en empathische manier kansen geven aan ondernemers.

Als we vandaag kijken naar het omgevingsrecht, dan zien we bijvoorbeeld de mogelijkheid tot regularisatie, de administratieve lus en andere zaken die u kent die daar een mooi voorbeeld van zijn.

Gisteren is de gemengde commissie uit de startblokken geschoten. Het is een heel mooi voorstel om dat ook aan hen mee te geven. Hoe kunnen we dat principe van het recht om te vergissen meer ingang laten vinden in het omgevingsrecht? Dat is uw vraag, en we nemen ze mee. We leggen ze daar op tafel omdat ik inderdaad denk dat de Vlaamse samenleving erbij gebaat is om dat principe veel ruimer ingang te laten vinden dan vandaag het geval is.

Mevrouw Verhaert heeft het woord.

Minister, bedankt voor uw antwoord. Ik ben blij te horen dat u, net als ik, overtuigd bent dat burgers en ondernemingen te goeder trouw handelen. Er zijn inderdaad al voorbeelden uit het verleden die dat vertrouwen aan de burger geven, maar er zijn ook nog heel wat andere voorbeelden. Als je bijvoorbeeld bij een vergunningaanvraag een bepaald document vergeet, dan wordt dat dossier na een aantal weken onontvankelijk verklaard waardoor men tijd verliest en opnieuw moet beginnen. Iedereen wacht op vergunningen en we moeten sneller vergunnen. Dat zijn voorbeelden waarmee u aan de slag kunt gaan.

Als ik u hoor, dan wordt de gemengde commissie een wondercommissie. Ik hoop het oprecht, maar iedere vraag die ik u stel, wordt telkens doorgeschoven naar die commissie. Ik ben blij dat u ze meeneemt, maar ik denk echt dat we op kortere termijn moeten handelen. Ondernemers, burgers, iedereen schreeuwt om oplossingen om sneller te kunnen vergunnen. We kunnen dat niet alleen doorschuiven naar die gemengde commissie. Welke concrete acties gaat u ondernemen, in plaats van dit weer door te schuiven naar die gemengde commissie? (Applaus bij Open Vld)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, mensen hebben het recht op een vergissing, en dat vinden wij als Groenfractie ook. Vandaar dat we daar gisteren vragen over hebben gesteld. We zijn blij met de aankondiging dat daar iets rond zal gebeuren. Als overheid moeten wij namelijk alles op alles zetten om mensen die kleine foutjes maken in hun overheidsaanvraag, te helpen om dat onmiddellijk recht te zetten.

Maar mensen, of politici, die beweren dat door het recht op vergissing mee te nemen in de vergunningsprocedure alle problemen met de vergunningen opgelost zijn, en de procedure sneller zal verlopen, dwalen eigenlijk. Want u weet, minister, dat het hoofdprobleem bij de vergunning de complexiteit van de wetgeving is, en de vele achterpoortjes die voor elke doelgroep zijn uitgedacht. Die zorgen voor complexe vergunningen, dus mijn vraag aan u, minister, is dan ook: welke initiatieven gaat u nemen om die wildgroei aan wetgeving, en vooral die vele achterpoortjes die in de ruimtelijkeordeningswetgeving aanwezig zijn, af te slanken zodat het eenvoudiger is om een vergunning te verlenen, en zodat, als er fouten gebeuren, die ook sneller kunnen worden rechtgezet? (Applaus bij Groen)

Mevrouw Van Looy heeft het woord.

In het kader van vergunningverlening zegt u dat als er een fout opduikt, er tijd wordt verloren in de periode van volledigheids- en ontvankelijkheidsverklaring. Ik denk dat dat ook net een opportuniteit kan zijn om dan eventueel fouten recht te zetten, want het is gevaarlijker dat vergissingen pas opduiken op het moment dat die procedure loopt. Ik geef een voorbeeld. Er is een raam dat niet aan die minimumafstand van 1,9 meter voldoet zoals bepaald in het burgerlijk wetboek. Ik denk dat we ook daar moeten zien dat we op dat moment kunnen ingrijpen, en we door bijvoorbeeld voorwaarden op te leggen het probleem kunnen wegwerken in plaats van dat heel die procedure opnieuw moet worden doorlopen.

Tot slot denk ik ook dat het heel belangrijk is om te werken aan het probleemoplossend denken bij het personeel, dat het allemaal moet bolwerken. In de beleidsnota staat het ook vol van woorden rond administratieve vereenvoudiging. Ik denk dat het belangrijk is dat we snel werk maken van die vereenvoudiging. Mijn vraag aan u, minister, is welke initiatieven u hiertoe op korte termijn zult nemen.

De heer De Roo heeft het woord.

Collega Verhaert, als we kijken naar het parcours van uw partij, denk ik dat het wel begrijpelijk is dat u pleit voor een recht op vergissing.

Minister, u zei het ook al: “De meeste mensen deugen.” Dat is een principe waar we als overheid van moeten uitgaan. We weten ook dat onze regelgeving complex in elkaar zit. Wanneer je een recht op vergissing mogelijk maakt, zorg je ervoor dat er, ten eerste, een fout kan worden rechtgezet op het moment dat dat nog mogelijk is, maar ook, ten tweede, dat je kunt gaan voor een verwittiging, en niet per se voor een sanctie of een boete.

In Frankrijk heeft men het principe al in 2018 in het leven geroepen, en daar zie je dat er eigenlijk twee pijlers zijn. De eerste pijler is eenvoud, een eenvoudige regelgeving. Daar werken we aan met onder andere administratieve vereenvoudiging. De tweede pijler is vertrouwen. Ik denk dat we daar als overheid nog meer op kunnen inzetten. Ik heb geen bijkomende vraag maar wel een oproep, ook naar het expertencomité, om daar werk van te maken, en die vragen effectief een zinvol antwoord te geven. (Applaus bij cd&v)

Minister Brouns heeft het woord.

Dank je wel, collega’s. Op de eerste plaats wil ik zeker nog eens herhalen dat het belangrijk is om ook proportioneel om te gaan met vergissingen, met tekortkomingen. Ik denk dat dat een heel belangrijk principe is. Dat brengt mij bij de manier waarop we met handhaving omgaan. Er is inderdaad een veelheid aan regels waar Vlamingen aan moeten voldoen, ook onze ondernemingen. Ik ben er wel van overtuigd dat de manier waarop – dat is wat ik vaak hoor van ondernemers – je gehandhaafd en gecontroleerd wordt op de naleving van regels en de manier waarop je hier gewaardeerd wordt in die Vlaamse samenleving als ondernemer, als het dan gaat over de ondernemers die geconfronteerd worden met regels, met vergunningen en de voorschriften daarin, er vaker ook wel toe doen. 

Het empathisch handhaven vind ik wel iets wat de nodige aandacht verdient, waarbij we dan als overheid – collega Van Looy, u hebt gelijk – veel meer aandacht moeten hebben voor oplossingsgericht denken en handelen. Dat is, wat mij betreft, een van de kerncompetenties van elke Vlaamse ambtenaar. We worden vandaag met een veelheid aan regels geconfronteerd. Er is een incident, waarop de samenleving een regel vraagt, maar tegelijk vinden we allemaal dat er te veel regels zijn. Oplossingen, dat is wat mensen vragen.

En neen, het is niet alleen die commissie, collega Verhaert, die met oplossingen zal komen. Wat houdt u als parlementslid tegen om met een voorstel van decreet te komen om tot oplossingen te komen? Dat is geen enkel probleem. Doe dat. Als er voorstellen zijn die u vanuit de praktijk hebt, die we kunnen gebruiken om te vereenvoudigen, breng ze mij en we lossen de problemen samen op.

Ik vind dat belangrijk. Collega’s, we hebben vaak het gevoel dat we geconfronteerd worden met een lawine aan regels. Ik heb vaak ook de indruk dat er een zekere risicoaversie optreedt in onze samenleving. Welk risico aanvaard je nog als samenleving? Ik denk dat we niet twee keer, maar drie keer moeten nadenken alvorens we nieuwe regels maken, om te vermijden dat er een lawine, een teveel aan regels ontstaat, die ons nadien alleen maar meer in de problemen brengt. (Applaus bij cd&v)

Mevrouw Verhaert heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik ben blij dat u zegt dat ik met voorstellen moet komen. Ik doe dat regelmatig, en wat antwoordt u dan? Dat u het meeneemt naar de gemengde commissie. Ik zie u neen schudden, maar gisteren nog hebt u dat antwoord gegeven.

Ik wil concluderen. Het is de overheid die ook heel vaak fouten maakt, die vaak ook te laat betaalt, zonder dat daar gevolgen aan worden gekoppeld. Daarom denk ik dat we ook dezelfde vergevingsgezindheid mogen verwachten van diezelfde overheid voor burgers en ondernemingen. (Applaus bij Open Vld)

De actuele vraag is afgehandeld.